«دیوار بزرگ سبز» چین؛ نقش ربات‌ها، گیاهان و صفحات خورشیدی در مهار بیابان زایی

برای «سیدی امین» کشاورز ساکن حاشیه جنوبی «تکلیماکان» که به «دریای مرگ» شهرت یافته، طوفان شن یک دردسر دائمی به حساب می‌آمد.

این طوفان‌ها نوارهای پلاستیکی که اطراف مزارع را می‌پوشاندند را از بین می‌بردند نهال‌های پنبه را نابود می‌کردند که اغلب منجر به کاهش محصول یا به صفر رسیدن آن می‌شدند.

این چالش‌ها ترس و نگرانی‌های دائمی برای او به وجود آورده بود. اما حالا، با یک پروژه کنترل بیابان در منطقه خودمختار اویغور شین جیانگ (شمال غربی چین) که به تازگی تکمیل شده، سیدی امین برای دیدن آینده‌ای عاری از چنین ریسک‌هایی امیدوار شده است.

تکلیماکان، بزرگترین بیابان چین، حالا به لطف بیش از چهار دهه تلاش به عنوان بخشی از «برنامه جنگل‌های پناهگاه سه شمالی چین» که بزرگترین برنامه جنگل‌کاری جهان برای مقابله با بیابان زایی محسوب می‌شود، تا اواخر نوامبر یک کمربند سبز به طول 3046 کیلومتر به منظور بیابان‌ زدایی اطراف آن را احاطه کرده است.

این برنامه در سال 1978 آغاز شد و قرار است تا سال 2050 تکمیل شود. چین در ژوئن 2023 پیشنهاد کرد این برنامه به یک «دیوار بزرگ سبزِ» کاملا کاربردی و غیرقابل نفوذ و یک سد اکولوژیکی امنیتی در شمال چین تبدیل شود.

سد اکولوژیکی

«توهتی رحمان» مدیر دفتر منطقه‌ای جنگل‌داری و مراتع شین جیانگ گفت این کمربند سبز ثبات تولید کشاورزی را تضمین خواهد کرد، محیط زیست زندگی شهری را بهبود می‌بخشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی شین جیانگ را ارتقا می‌دهد.

وی افزود: این پروژه به طور کامل نشان دهنده رویکرد نوآورانه چین برای ساخت اکولوژیکی و ارائه دهنده تجربه‌ای ارزشمند برای تلاش‌های جهانی در مبارزه با بیابان زایی است.

نوآوری فناورانه

کنترل بیابان زایی در حاشیه بیابان تکلیماکان یک چالش بزرگ است که مناطق مختلف را وادار می‌کند تا تدابیر مناسب برای مبارزه با پیشروی آن را کشف کنند.

«لوئو آی‌که» قائم مقام دفتر جنگل کاری و مراتع ناحیه «هوتان» توضیح داد که ترکیب فتوولتائیک (صفحات خورشیدی) و کشاورزی مدل جدیدی را برای کنترل و تثبیت شن و ماسه در هوتان، عمدتاً در مناطق دور از واحه‌ها ارائه داده است. این رویکرد نوآورانه تولید برق می‌کند و در عین حال سرعت باد بالای صفحات فتوولتائیک را کاهش می‌دهد و از رشد گیاهان مقاوم به خشکی زیرین آن حمایت می‌کند و به این ترتیب منافع چندگانه و همزمانی دارد.

علاوه بر اینف یک ربات هوشمند ساخت داخل هم در بخش «چیه‌مو» به کار گرفته شده تا گیاهان را در بیابان تکلیماکان بکارد. این ربات در مسیرهای از قبل مشخص شده شده در بیابان حرکت می‌کند و کارهایی مانند حفر چاله و کاشت نهال را انجام می‌دهد به گونه‌ای که بازدهی چندین برابر بیشتر از کاشت دستی سنتی را دارد.

بهبود معیشت

گیاهانی از جمله درخت گز در منطقه چسبیده به بیابان تکلیماکان در بخش «مین‌فنگ» روی کاه‌های به شکل شطرنج کاشته شده و یک کمربند سبز متراکم را ایجاد کرده‌اند. افراد محلی همچنین گیاهی به نام «گل جالیزی» که یک گیاه دارویی سنتی چینی است را در بیابان و در لابلای درختان گز کاشته‌اند تا درآمد بیشتری کسب کنند.

نهادهای محلی در بخش «لوپ» در ناحیه هوتان به ترغیب و هدایت نیروهای اجتماعی مختلف پرداخته تا در جلوگیری و کنترل شن و ماسه مشارکت کنند. در نتیجه، سه شرکت معرفی شد تا به احیای 11 هزار و 535 هکتار از زمین‌های بیابان‌زده کمک کنند.

مجموعا 690 خانوار در لوپ برای احیا و کاشت زمین‌های شنی قرار داد بسته‌اند و هر خانوار 2 تا 3.3 هکتار را مدیریت می‌کند. دولت پس از تایید میزان احیای گیاهان به خانوارها یارانه ارائه می‌دهد.

سیدی امین گفت: محیط زیست به شکلی قابل توجه نسبت به گذشته بهبود یافته و به طوفان‌های شن کمتر و برداشت پنبه بیشتر کمک کرده است. به لطف مدیریت بیابان، کاشت داروهای گیاهی چینی امکان‌پذیر شده است. معتقدم زندگی من بهتر خواهد شد.