گوگل همان چیزی که دوست دارید بشنوید را به شما می‌گوید

به گفته برخی از متخصصان، گوگل باورهای شما را به خودتان بازگو می‌کند که باعث تشدید سوگیری‌ها و بزرگتر شدن شکاف‌های اجتماعی خواهد شد. وارون کیهان، استادیار سیستم‌های اطلاعاتی در دانشگاه فلوریدای جنوبی در آمریکا می‌گوید: «ما از لحاظ اطلاعاتی که می‌توانیم پیدا کنیم، تحت سلطه گوگل هستیم.»

ماشین سوگیری

سارا پرش، رئیس بخش دیجیتال مارکتینگ در پلتفرم Dragon Metrics که به بهبود جایگاه وبسایت‌ها در گوگل با استفاده از روش «بهینه‌سازی موتور جستجو» یا SEO کمک می‌کند، می‌گوید: «تمام ماموریت گوگل ارائه اطلاعاتی که مردم می‌خواهند به آنها است اما گاهی اوقات اطلاعاتی که مردم تصور می‌کنند می‌خواهند در واقع مفید‌ترین نوع اطلاعات نیست.»

پرش در حوزه کاری خود باید نتایج گوگل را به خوبی ترکیب کند و چند سال پیش مشکلی را در این حوزه مشاهده کرد. او می‌گوید:‌ «شروع به بررسی نحوه عملکرد گوگل در موضوعاتی که بحث بسیاری درموردشان وجود دارد کردم. در بسیاری از موارد، نتایج شوکه‌کننده بود.»

برخی از بدترین نمونه‌ها مربوط به رویکرد گوگل نسبت به سوالات حوزه سلامتی است. گوگل معمولا اطلاعاتی را از اینترنت جمع‌آوری و برای ارائه پاسخ سریع در بالای نتایج ناشن می‌دهد که قابلیت برش ویژه (Featured Snippet) نام دارد. پرش برای «ارتباط بین قهوه و فشار خون بالا» جستجو کرده بود. در برش ویژه به مقاله ای از کلینیک مایو اشاره شده بود با این توضیح که «کافئین ممکن است باعث افزایش بالا اما کوتاه مدت فشار خون شود.» اما وقتی پرش با دقت بیشتری جستجو کرد «هیچ ارتباطی بین قهوه و افزایش فشار خون» یافت نشد و این برش ویژه به خط متناقضی از مقاله کلینیک مایو اشاره می‌کرد که می‌گوید: «کافئین تاثیر بلند‌مدتی بر فشار خون ندارد و با افزایش خطر فشار خون بالا همراه نیست.»

وقتی پرش برای «ADHD ناشی از قند» و «ADHD ریشه‌ای در قند ندارد» جستجو کرد هم گوگل رفتار مشابهی داشت. گوگل برش ویژه‌ای را در تایید هردو جستجو به نمایش گذاشت که بازهم هردوی این برش‌ها از یک مقاله گرفته شده بود. (در واقع شواهد کمی از تاثیر قند بر نشانه‌های ADHD وجود دارد و بدون شک نمی‌توان قند را دلیل این اختلال دانست.)

او در مورد سوالات سیاسی هم با مشکل مشابهی مواجه شد. اگر عبارت «سیستم مالیات بریتانیا منصفانه است» را جستجو کنید (به زبان انگلیسی)، گوگل به صحبت‌هایی از نماینده محافظه‌کار نیگل هادلستون اشاره می‌کند که می‌گوید سیستم مالیاتی در واقع منصفانه است. اما اگر عبارت «سیستم مالیات بریتانیا غیرمنصفانه است» را جستجو کنید، برش ویژه گوگل شامل فواید مالیات انگلستان برای ثروتمندان و ترویج نابرابری خواهد بود.

پرش می‌گوید:‌ «گوگل در اینجا بخش‌هایی از متن را براساس آنچه مردم جستجو کرده‌اند برداشته و چیزی که می‌خواهند بخوانند را در اختیار آنها می‌گذارد. این یک ماشین بزرگ سوگیری است.»

با این حال گوگل معتقد است که نتایجی بدون سوگیری را تنها با توجه به آنچه کاربر به دنبال آن است در اختیار او می‌گذارد. یکی از سخنگویان گوگل می‌گوید:‌ «گوگل به عنوان یک موتور جستجو سعی دارد نتایج با کیفیتی مرتبط با پرسش شما را نمایش دهد. ما دسترسی آزاد به دیدگاه‌های مختلفی از تمام اینترنت را فراهم می‌کنیم و ابزارهای مفیدی در اختیار مردم می‌گذاریم تا اطلاعات و منابعی که پیدا می‌کنند را ارزیابی کنند.»

وقتی حباب سانسور منفجر می‌شود

براساس یک برآورد،‌ مردم هر ثانیه ۶.۳ بار در گوگل جستجو می‌کنند که مجموع آن به بیش از ۹ میلیارد مرتبه در روز می‌رسد. بیشتر ترافیک اینترنت با یک جستجو در گوگل آغاز می‌شود و مردم به ندرت روی لینکی پایین تر از رده پنجم کلیک می‌کنند و بسیار بعید است که به صفحه دوم بروند. یکی از مطالعات که حرکت‌های چشم کاربران را زیر نظر رگفت می‌گوید مردم حتی به چیزی به جز نتایج اول نگاه هم نمی‌کنند. سیستمی که لینک‌های گوگل را مرتب می‌کند قدرت فوق‌العادهی روی تجربه ما از جهان دارد.

گوگل می‌گوید این مسئولین را به نحو احسن بر عهده گرفته است. سخنگوی این شرکت می‌گوید: «تحقیقات مستقل دانشگاهی این ایده را که گوگل باعث حرکت مردم به سمت حباب‌های سانسور می‌شود رد کرده‌اند.»

پرسش موجود درمورد «حباب‌های سانسور» و «اتاق‌های پژواک» در اینرنت یک بحث داغ است اما برخی از تحقیقات، بزرگ‌نمایی تاثیر اتاق‌های پژواک آنلاین را زیر سوال برده‌اند.

اما کیهان (که تاثیر موتور‌های جستجو بر سوگیری تاییدی، یا میل طبیعی ما به اطلاعاتی که باور‌های خودمان را تایید می‌کنند، را مطالعه کرده است) می‌گوید درمورد تاثیر سیستم‌هایی که جهان آنلاین را به نمایش می‌دهند بر باور‌ها یا حتی هویت‌های سیاسی ما جای سوالی نیست. او می‌گوید: «ما به شدت تحت تاثیر نحوه دریافت اطلاعات‌مان هستیم.»

سخنگوی گوگل می‌گوید مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ نتیجه گرفت که دسترسی مردم به اخباری با سوگیری حزبی، بیشتر به آنچه روی آن کلیک می‌کنند باز می‌گردد و مشکل این نیست که گوگل اخباری با سوگیری حزبی در اختیار آنها می‌گذارد. به عبارتی این نحوه عملکرد سوگیری تاییدی است: مردم به دنبال شواهدی می‌گردند که از دیدگاه‌های خودشان حمایت کند و شواهدی که آنها را به چالش بکشد نادیده می‌گیرند. اما حتی در این مطالعه هم محققان گفتند که یافته‌های آنها مبنی بر بی آسیب بودن الگوریتم‌های گوگل نیست. طبق گفته محققان: «در برخی از موارد، شرکت‌کنندگان ما در جستجوی گوگل تا حد زیادی در معرض اخبار حزبی و غیرمعتبر قرار گرفتند و مطالعات پیشین نشان می‌دهد که تعداد محدودی از این موارد برای تاثیرات بسیار منفی کفایت می‌کنند.»

گوگل درکی از مستندات ندارد

مستنداتی که در دادگاه ضد انحصار ایالات متحده از گوگل منتشر شده نشان می‌دهد که به گفته مهندسان این شرکت گوگل درکی از مستندات، به جز در موارد ساده، ندارد و این تنها بازخورد مثبت مردم است که باعث می‌شود آن مستند در پاسخ به پرسش‌ها دوباره و دوباره به نمایش گذاشته شود.

بر اساس این روش، گوگل در واقع در پاسخ به پرسشی یک مستند به نظر مرتبط را نشان می‌دهد و اگر پاسخ مثبتی از مخاطب بگیرد، آن را به فرد بعدی نییز نشان خواهد داد. کلیک کردن مردم روی لینک‌ها عاملی است که براساس آن گوگل مرتبط بودن یک پاسخ را تشخیص می‌دهد.

در نتیجه در اینجا نیز شاهد یک سوگیری تاییدی هستیم که براساس آن هرآنچه مخاطب در پاسخ به پرسش خود بپسندد بیشتر نمایش داده می‌شود.

همچنین به گفته متخصصان، گوگل به پرسش‌های کاربران به عنوان جمعی از کلمات کلیدی نگاه می‌کند که هرآنچه با این کلامت کلیدی مرتبط باشد در اختیار کاربر قرار می‌گیرد. اما برداشت مردم درمورد درک گوگل از این پرسش‌ها باعث شده تا انتظارات نادرسی از نتیجه جستجوی خود داشته باشند.

یک مساله فلسفی

به گفته سخنگوی گوگل پیدا کردن نقطه‌نظر‌های مختلف در این موتور جستجو اگر به دنبال آن باشید آسان است. برای این کار کافی است که در نتایج گوگل از لینک‌های ابتدایی عبور کنید و در لینک‌های بعدی است که به نقد آن مطلب می‌رسید.

همچنین به گفته سخنگوی شرکت، گوگل در پرسش‌های درمانی به منابع معتبر ارجاع می‌دهد و در این زمینه اختیاری برای تعیین محتوا ندارد و البته که نتایج پیشین جستجو روی این موضوع تاثیر گذاشند

با این حال شاهدان مدت‌ها است که روند فعلی گوگل را عبور گذار از یک موتور جستجو و پیدا کننده پاسخ، به ارائه دهنده اطلاعات توصیف کرده‌اند. یکی از واضح‌ترین نشانه‌های این گذار قابلیت جدید هوش مصنوعی است که گوگل از طریق آن پاسخی خلاصه را در اختیار کاربر می‌گذارد و دیگر خبری از لینک‌ نیست.

برخلاف گذشته که گوگل تنها نوشته‌های دیگران را نمایش می‌داد، حالا این شرکت با هوش مصنوعی خودش پاسخ را برایتان می‌نویسد.

در نگاه کلی اگر به دنبال اطلاعاتی در تایید یک باور خاص هستید، گوگل خدمت ارزشمندی برای شما است و با اینکه بسیاری از مردم به تصمیم‌گیری یک شرکت ثروتمند و قدرتمند درمورد پاسخ سوال‌هایشان احساس راحتی نمی‌کنند آیا رفع این مشکل وظیفه گوگل است؟ آیا می‌توان به این شرکت در حل این مشکل اعتماد کرد و آیا چنین مشکلی اثلا حل شدنی است؟