خشکسالی | سینما
سینما چگونه خشکسالی را به تصویر کشیده است؟ | آب و قدرت
وقتی از خشکسالی صحبت میکنیم قطعاً ابتدا آسیبهای زیستمحیطی این حادثه به ذهنمان میرسد سپس به سرنوشت دامداران و کشاورزان فکر میکنیم. اما خشکسالی در کنار همه اینها آسیبهای دیگری نیز به همراه دارد. آسیبهایی مثل جدایی، خودکشی، از هم پاشیدن خانوادهها و زیاد شدن جرم و جنایت و دزدی، همراه با خشکسالی در جامعه ظهور میکنند. در زیر به بعضی از مهمترین فیلمهایی که در سینما موضوع خشکسالی و پیامدهای آن را به تصویر کشیدهاند، پرداختهایم.
سرزمین تشنه (2016)
«سرزمین تشنه» مستندی به کارگردانی کنراد ویور است که شرایط شدید خشکسالی در غرب ایالاتمتحده را مطرح میکند. این فیلم به تاثیرات خشکسالی شدید بر کشاورزی، جوامع و محیط زیست میپردازد و چالشهای پیشروی کشاورزان و پیامدهای گستردهتر کمبود آب را برجسته میکند. این فیلم نقدهای متفاوتی دریافت کرده است. امتیاز Rotten Tomatoes 5 /3 از 5 است. این مستند نشان میدهد که کشاورزان چگونه با کاهش ذخایر آب برای حفظ محصولات و دامهای خود تلاش میکنند و مشکلات جوامعی را که برای نیازهای روزانه و فعالیتهای اقتصادی خود بهشدت به آب متکی هستند به تصویر میکشد. این فیلم همچنین به پیامدهای زیستمحیطی گستردهتر، از جمله اثرات این موضوع بر حیات وحش و اکوسیستمهای طبیعی توجه میکند. «سرزمین تشنه» روایتهای شخصی کشاورزان، مدیران آب و دانشمندان را به نمایش میگذارد که هر کدام دیدگاهی انسانی در مورد بحران آب ارائه میکنند. این فیلم به دلیل کاوش عمیق در یک موضوع مهم و توانایی آن در انسانی کردن بحران آب از طریق روایتهای شخصی بسیار تحسین شده است. سرزمین تشنه به دلیل ارزش آموزشی و روایت برانگیزاننده آن در محافل زیستمحیطی و کشاورزی با اقبال چشمگیری روبهرو شده است. اگر به مستندهای زیستمحیطی علاقهمند هستید یا میخواهید در مورد چالشهای آب در غرب ایالاتمتحده بیشتر بدانید، «سرزمین تشنه» را از دست ندهید.
آب و قدرت: دزدی کالیفرنیا (2017)
«آب و قدرت: دزدی کالیفرنیا» یک مستند محصول سال ۲۰۱۷ به کارگردانی مارینا زنوویچ است. این فیلم به بررسی مسائل پیچیده و اغلب بحثبرانگیز حقوق آب در کالیفرنیا میپردازد. «آب و قدرت...» بررسی میکند که چگونه چند بارش قدرتمند و پیوسته موجب شده مردم راحتتر این باارزشترین دارایی ایالت را مصرف کنند، و تا چه حد به درآمد کشاورزان خرد و جوامع محلی کمک کرده است. این مستند مروری تاریخی بر جنگهای آبی کالیفرنیا دارد، و به موازات روایت اصلی به فیلم معروف «محله چینیها» (1974)، که برمبنای فساد آب در این ایالت ساخته شده است میپردازد. آب و قدرت نشان میدهد که مالکان زمین چگونه قراردادها و سیاستهای آب را به نفع خود دستکاری میکنند و جوامع کوچکتر و کشاورزان چطور با کمبود آب دستوپنجه نرم میکنند. این فیلم پیامدهای زیستمحیطی این سیاستهای آبی، از جمله افزایش محصولات لوکس را که به منابع آبی قابلتوجهی نیاز دارند به تصویر میکشد. این مستند در گفتوگو با روزنامهنگاران، کارشناسان آب و ساکنان محلی که از این سیاستها بهشدت متحمل ضرر و زیان شدهاند، تصویری شفاف از اثرات انسانی این سیاستهای آبی ترسیم میکند. برخی از منتقدان خاطرنشان کردهاند که ارائه فیلم تا حدودی خشک و بهشدت به مصاحبهها متکی است، که ممکن است برای برخی از بینندگان که طرفدار تکنیکهای داستانگویی پویا هستند جذابیت کمتری داشته باشد. موضوعات پیچیده حقوقی و سیاستهای آبی با جزئیات بسیار آمده است، و رویکرد متراکم فیلم ممکن است فهم یکسری سیاستها را برای مخاطب دشوار کند. با وجود این انتقادها، «آب و قدرت: دزدی کالیفرنیا» به دلیل پژوهشهای کامل و تواناییاش در روشن کردن موضوعی حیاتی که زندگی میلیونها نفر را با بحران روبهرو میکند ستایش شده است. اگر به مسائل زیستمحیطی یا بحران آب کالیفرنیا علاقه دارید، این مستند قطعاً ارزش دیدن را دارد.
سرزمین رویاها (2019)
«سرزمین رویاها» یک فیلم هیجانانگیز محصول آمریکاست. سرزمین رویاها را مایلز جوریس پیرافیت کارگردانی کرده و بر اساس فیلمنامهای از نیکلاس زوارت ساخته شده است و در سال 2019 به اکران درآمد. در این فیلم فین کول، مارگو رابی، تراویس فیمل، گرت هدلاند، کری کاندون، داربی کمپ و لولا کرک ایفای نقش میکنند. سرزمین رویاها اولین نمایش جهانی خود را در جشنواره فیلم ترایبکا در 28 آوریل 2019 تجربه کرد. این فیلم شما را به دهه 1900 میبرد. در تگزاس دهه 1930، یوجین ایوانز با خانوادهاش در یک شهر کوچک زندگی میکند. این شهر درگیر خشکسالی است و طوفانهای گردوغبار کشور را فرا گرفته است. وقتی یوجین پنجساله است، پدرش به دلیل خشکسالی و نداشتن درآمد کافی خانواده را ترک میکند. یوجین روزهایش را با دزدیدن و مطالعه رمانهای کیلویی ( در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در آمریکا کتابهای داستانی پرماجرا با جلد کاغذی به قیمت حدود ده سنت فروش میرفت) همراه با دوستش جو میگذراند و در عالم خیال به گونهای دیگر زندگی میکند. مادر یوجین بعد از آنکه پدرش آنها را ترک میکند با یک قانونگذار به نام جرج ایوانز ازدواج میکند. جرج تمام تلاشش را میکند تا نقش پدر را برای یوجین و خواهر کوچکترش فیبی ایفا کند، اما باید دید که چقدر در ایفای این نقش موفق است. در یکی از روزهای دوران خشکسالی جلسهای در شهر برگزار میشود و کلانتر پوستر فردی به نام آلیسون ولز را که به خاطر سرقت 10 هزار دلار از بانک و قتل تحت تعقیب است نشان میدهد. یوجین و جو قصد پیدا کردن او را دارند. جرج به یوجین میگوید که مسئولیت این عملیات را بر عهده بگیرد و به دنبال قاتل بگردد. یک روز که یوجین برای مطالعه و استراحت به انبار میرود متوجه یک تکه بانداژ و زنی که هفتتیر را به سمت او نشانه رفته است، میشود. یوجین درمییابد که آن زن آلیسون است و در کمال ناباوری آنها با هم معامله میکنند. برای جلب اعتماد یوجین، آلیسون هفتتیر را به او میدهد. او توضیح میدهد که وقتی در حال سرقت از بانک بوده، پلیس به سمت جمعیت شلیک کرده و گلوله سرگردان یک دختر جوان را میکشد. آلیسون که از مرگ او شوکه شده بود، قبل از اینکه با سرعت به سمت ماشین حرکت کند از ناحیه پا مورد اصابت گلوله قرار میگیرد. آلیسون به یوجین میگوید اگر به او کمک کند تا با یک وسیله نقلیه به مکزیک برود، 20 هزار دلار به او میدهد. یوجین با پیشنهاد آلیسون موافقت میکند. در مراسم رقص شهری، یوجین میشنود که جرج شواهدی علیه آلیسون در ایستگاه پلیس پیدا کرده است. یوجین با دزدیدن کلیدهای ناپدری خود وارد اتاقی که مدارک در آن است میشود و عکسهایی را از صحنه جرم پیدا میکند. او متوجه میشود که آلیسون دروغ گفته و از همدستش پری، که مردم را کشته، نامی نبرده است. با وجود آنکه یوجین میداند که آلیسون به او دروغ گفته است، آیا باز هم یوجین میخواهد به آلیسون کمک کند؟
پسری که باد را مهار کرد (2019).
«پسری که باد را مهار کرد» نخستین اثر سینمایی چیوتل اجیوفور است که با مهارت بسیار در کارگردانی داستانی تخیلی را به شکل داستانی واقعی و جذاب روی پرده نقرهای به نمایش در میآورد. داستان روند مبارزه یک پسر مالاویایی را دنبال میکند که سعی میکند راهحلی برای غلبه بر خشکسالی پیدا کند که دهکدهاش را ویران کرده و خانوادهاش را مجبور به مهاجرت خواهد کرد. «پسری که باد را مهار کرد»، یک فیلم درام محصول سال ۲۰۱۹ به نویسندگی، کارگردانی و بازی چیوتل اجیوفور است که اولین کارگردانی بلند اوست. این فیلم در جشنواره فیلم ساندنس 2019 در بخش اولین نمایشها اکران شد و در 1 مارس 2019 در اکثر مناطق در نتفلیکس مجوز پخش گرفت. اولین فیلم بلند اجیوفور به عنوان نامزد بریتانیایی برای بهترین فیلم بلند بینالمللی در نود و دومین دوره جوایز اسکار انتخاب شد، اما نامزد نشد. پسری که باد را مهار کرد بازخوردهای مثبتی دریافت کرد و از کارگردانی و بازیگری اجیوفور بسیار تمجید شد. ویلیام کامکوامبا که در کاسونگو، مالاوی به دنیا آمده، یک دانشآموز جوان است و در یک خانواده کشاورز در روستایی کوچک به نام ویمبه زندگی میکند. ویلیام در تعمیر رادیو استعداد دارد و اوقات فراغت خود را صرف جستوجو میان زبالههای محلی برای یافتن قطعات الکترونیکی قابل استفاده میکند. اگرچه او بهزودی به دلیل ناتوانی والدینش در پرداخت شهریه از حضور در مدرسه بازمیماند، ویلیام از معلم علوم خود، آقای کاچیگوندا (که پنهانی با خواهر ویلیام رابطه دارد) باج میگیرد تا به او اجازه دهد به حضور در کلاس خود ادامه دهد و به کتابخانه مدرسه که در آنجا در مورد مهندسی برق و تولید انرژی میآموزد دسترسی داشته باشد. در اواسط دهه 2000، محصولات این خانواده به دلیل خشکسالی از بین میروند و قحطی ناشی از آن روستای ویمبه را ویران میکند و به شورشهایی بر سر جیرهبندی دولتی منجر میشود. خانواده ویلیام نیز متوجه میشوند که از فروشگاه غلات کوچکشان دزدی شده است. مردم بهزودی شروع به ترک دهکده میکنند و خواهر ویلیام با آقای کاچیگوندا فرار میکند تا خانوادهاش مجبور به تامین غذای یک نفر بیشتر نباشند. ویلیام به دنبال نجات دهکده خود از خشکسالی، نقشهای برای ساخت یک آسیاب بادی برای تغذیه پمپ آب خراب شهر میکشد. نمونه اولیه کوچک او با موفقیت کار میکند، اما برای ساخت یک آسیاب بادی بزرگتر، ویلیام از پدرش میخواهد به او اجازه بدهد تا قطعههای دوچرخه خانواده را برای تامین قطعات این آسیاب بادی جدا کند. البته این تنها دوچرخه در دهکده و آخرین دارایی اصلی خانواده است. پدرش معتقد است که این تمرین بیهوده است و نمونه اولیه را نابود میکند و ویلیام را مجبور میکند در مزارع مشغول به کار شود. اما آیا در این وضعیت ویلیام میتواند برخلاف نظر پدرش عمل کند؟
تلماسه (2021)
این فیلم برای نخستینبار در هفتاد و هشتمین جشنواره بینالمللی فیلم ونیز در 3 سپتامبر 2021، قبل از اکران بینالمللی آن در 15 سپتامبر 2021 به نمایش درآمد. سپس در 22 اکتبر 2021 در سینماهای ایالاتمتحده روی پرده رفت و در HBO Max پخش شد. تلماسه با بودجه 165 میلیوندلاری 6 /407 میلیون دلار فروخت. منتقدان و تماشاگران با ستایش کارگردانی ویلنوو، فیلمنامه، بازی بازیگران، ارزشهای تولید، لباسها، موسیقی هانس زیمر، فیلمبرداری و وفاداری به اثر اصلی، از فیلم استقبال بینظیری کردند. این فیلم برنده شش جایزه اسکار شد و در چهار رشته دیگر نامزد شد و جوایز متعدد دیگری نیز دریافت کرد. قسمت دوم این فیلم در 1 مارس 2024 منتشر شد و دنباله دیگری بر اساس رمان تلماسه مسیح هربرت در دست ساخت است. داستان فیلم در آیندهای دور میگذرد که در آن خانوادههایی ثروتمند برای کنترل سیاره بیابانی آراکیس که به دلیل کمبود آب به تپه شنی نیز مشهور است، زندگی میکنند.
آراکیس تنها منبع ماده ارزشمندی به نام «ادویه» است که برای سفرهای فضایی ضروری است و تواناییهای ذهنی را افزایش میدهد. این فیلم درباره پل آتریدس (تیموتی شالامه)، وارث جوان خانواده آتریدس است. پدرش، دوک لتو آتریدس (اسکار آیزاک)، از سوی امپراتور برای اداره آراکیس منصوب میشود و مدیریت سیاره را از رقبای خود یعنی هارکوننها میگیرد. دوک لتو احساس میکند این یک تله است، اما این وظیفه را میپذیرد، به این امید که با فرمنهای بومی، مردم بیاباننشین آراکیس متحد شود. خانواده آتریدس پس از رسیدن به آراکیس با چالشهای متعددی از جمله خرابکاری و خیانت روبهرو میشوند. هارکوننها با حمایت پنهانی امپراتور، حملهای ویرانگر را به خانه آتریدسها آغاز میکنند. دوک لتو کشته میشود و پل و مادرش لیدی جسیکا (ربکا فرگوسن) به صحرا فرار میکنند. آنها به فریمنها پناه میبرند که در مورد شخصیتی مسیحایی حرف میزنند که آنها را به سوی آزادی هدایت میکند و سرنوشت جدیدی برای آراکیس رقم میخورد. زهرا تهرانی