همه چیز درباره آرامگاه عمر خیام نیشابوری | از معماری گرفته تا جاذبه های گردشگری نزدیک آرامگاه +تصویر

همه چیز درباره آرامگاه عمر خیام نیشابوری

آسمان پرستاره‌ی مشاهیر ایران بزرگان زیادی را به خود دیده است ولی بدون شک در بین آنها خیام نیشابوری را می‌توان از درخشان‌ترین‌ها دانست. بازدید از آرامگاه شعرای بزرگی مانند آرامگاه عمر خیام نیشابوری، روش جالبی برای برقراری ارتباط با فرهنگ و ادب غنی ایران خواهد بود.

ایران از جمله کشورهایی است که بخش زیادی از مکان‌های گردشگری آن را جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی تشکیل می‌دهد. همچنین تاریخ و فرهنگ ایران شعرای بسیاری را به خود دیده است که آثار آن‌ها همچنان بر دل و زبان اهل ادب جاری است. خیام نیشابوری نیز از این قاعده مستثنی نیست. بازدید از آرامگاه شعرای بزرگی مانند آرامگاه عمر خیام نیشابوری، روش جالبی برای برقراری ارتباط با فرهنگ و ادب غنی ایران خواهد بود.

خیام کیست؟

آسمان پرستاره‌ی مشاهیر ایران بزرگان زیادی را به خود دیده است ولی بدون شک در بین آنها خیام نیشابوری را می‌توان از درخشان‌ترین‌ها دانست. خیام نیشابوری، شاعر، منجم، فیلسوف و ریاضیدان برجسته‌ی ایرانی بود که در سال ۴۳۹ هجری قمری در نیشابور چشم به جهان گشود. اکثر افراد خیام را به شعر و شاعری یا ریاضیات می‌شناسند ولی او نه تنها به گردن ادبیات فارسی و دانش ریاضی، بلکه به گردن علم نجوم نیز حق فراوان دارد. چراکه در اصلاح تقویم جلالی و ترتیب رصد ملکشاهی همکاری داشت. خیام در سال ۵۲۶ هجری قمری درگذشت و در شهر زادگاه خود، به خاک سپرده شد. او در دوران ۸۷ ساله‌ی حیاتش کتاب‌ها و رساله‌های بسیاری از خود به جا گذاشت و اشعارش همچنان علاقه‌مندان به شعر و ادبیات را سر ذوق می‌آورد. به‌طوری‌که آرامگاه عمر خیام نیشابوری در حال حاضر یکی از جاهای دیدنی نیشابور برای اهل ادب به شمار می‌رود.
علاوه بر این، برای کسانی که به شهر مشهد یا نیشابور سفر می‌کنند، بازدید از آرامگاه خیام نیشابوری هم فال و هم تماشا خواهد بود؛ چراکه آرامگاه عمر خیام در باغی خوش آب و هوا واقع شده است. در ادامه بیشتر با این جاذبه‌ی گردشگری شهر نیشابور و تاریخچه‌ی آن آشنا می‌شویم.

تاریخچه آرامگاه عمر خیام

آرامگاه خیام نیشابوری تا حدود سال ۱۳۱۳ تقریباً متروکه به شمار می‌رفت تا اینکه بازدیدکنندگانی که برای گشایش آرامگاه فردوسی به توس سفر می‌کردند متوجه این آرامگاه شدند. همین موضوع باعث شد تا پیشنهاد بازسازی آن مطرح شود و در نهایت ضمن برگزاری جشن هزاره‌ی فردوسی، آرامگاه خیام نیشابوری نیز در دست ساخت قرار گرفت. این آرامگاه در کنار مسجد و آرامگاه محمد محروق ساخته شد و به شکل یک سکوی چهارگوش سنگی بود. اطراف این سکو نیز یک ساختمان سنگی روباز ساخته شد و یک ستون سنگی همراه با یک رباعی از ملک الشعرای بهار در کنار آن قرار داشت.
سپس در سال ۱۳۲۸ هوشنگ سیحون طراحی آرامگاه خیام نیشابوری را بر عهده گرفت که همین بنای کنونی است. نزدیکی آرامگاه خیام به آرامگاه امامزاده محروق سبب شد تا بنای آن به مکانی با فاصله‌ی بیشتر نسبت به امامزاده منتقل شود. این بنای جدید در نهایت در سال ۱۳۴۲ با همت هوشنگ سیحون و حسین جودت افتتاح شد و سازه‌ی قبلی به میدان خیام در شهر نیشابور منتقل گشت.

معماری آرامگاه خیام

برای طراحی بنای آرامگاه کنونی از مهم‌ترین علوم و مهارت‌های خیام یعنی شعر، ریاضیات (هندسه) و نجوم الهام گرفته شده است. این موضوع را مهندس سیحون در گفت‌وگو با یکی از روزنامه‌های آن سال‌ها روشن کرد. آرامگاه خیام نیشابوری ۱۰ پایه دارد که این عدد اولین عدد دو رقمی و پایه‌ی اصلی اعداد در ریاضیات به شمار می‌رود. همچنین تیغه‌های موجود در بنا با استفاده از فرمول ریاضی و مثلثاتی پیچیده‌ی خود خیام طراحی شده‌اند. در سقف بنا بر اثر برخورد تیغه‌ها اشکالی ستاره مانند به وجود آمده‌اند که یادآور تبحّر خیام در امر نجوم هستند. در نهایت روی دیوارهای این آرامگاه می‌توان کاشی‌کاری‌های زیبایی را مشاهده کرد که بیست رباعی از خیام نیشابوری هستند. این اشعار در سال ۱۳۳۹ توسط جلال همایی انتخاب و با خط نستعلیق به قلم مرتضی عبدالرسولی روی کاشی‌ها حک شدند. در نهایت نیز با نظارت مهندس سیحون کاشی‌ها به بنای آرامگاه اضافه شد. همچنین روی بنای آرامگاه برای معرق‌کاری از سنگ‌های بسیار نازک استفاده شده است.

امروز زادروز عمرخیام است

یکی دیگر از جذابیت‌های این بنا چندین حوض زیبا است که در واقع ۷ خیمه‌ی سنگی هستند. این ۷ خیمه یادآور ۷ آسمان است. همچنین علت شباهت خود بنای آرامگاه به خیمه، طبق گفته‌های برخی افراد، به شغل پدر خیام که خیمه‌دوزی بود نیز مرتبط است. ارتفاع بنای آرامگاه نیز ۲۲ متر است.
به راحتی می‌توان گفت که برای علاقه‌مندان به خیام و اشعارش، یا دوستداران ریاضیات و نجوم و همچنین شیفتگان معماری و هنر، این آرامگاه یک بهشت فراموش‌نشدنی به شمار می‌رود.

بخش های مختلف مقبره خیام

آرامگاه خیام نیشابوری در باغی بزرگ به مساحت ۲۰ هزار مترمربع واقع شده است. این باغ علاوه بر آرامگاه خیام، شامل موزه دولتی و تخصصی خیام نیز می‌شود. ساخت موزه تخصصی خیام در سال ۱۳۷۶ کلید خورد و سرانجام موزه در سال ۱۳۷۹ افتتاح شد. موزه تخصصی خیام دارای چهار بخش اصلی است که این بخش‌ها عبارت‌اند از:
• بخش ستاره‌شناسی (ابزارآلات ستاره‌شناسی مانند اسطرلاب، صور فلکی و انواع قطب‌نما)
• بخش ظروف مفرغی (ظروف مفرغی و فلزی متعلق به قرن پنجم تا هفتم هجری قمری)
• بخش ظروف سفالی (ظروف سفالی متعلق به قرن سوم تا هفتم هجری قمری)
• بخش نسخ خطی (نسخه‌های خطی نجوم، کتاب‌ها، دست‌نوشته‌ها و تابلوهای شخصی خیام نیشابوری)

امکانات دیگری نظیر کافه، رستوران، سفره‌خانه‌های سنتی و سوپرمارکت نیز در این مجموعه گنجانده شده است. بخش‌هایی از محوطه‌ی مقبره خیام نیز به فروش صنایع‌دستی و سوغاتی‌های نیشابور اختصاص دارد. کتابخانه نیز از یکی دیگر از امکانات آرامگاه خیام نیشابوری است که شامل بیش از ۱۰ هزار عنوان کتاب می‌شود. به همین دلیل است که بازدید از آرامگاه خیام نیشابوری هم فال و هم تماشا به شمار می‌رود. چراکه می‌توانید علاوه بر بازدید از یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های فرهنگی ایران، از محیط زیبای باغ نیز استفاده کنید و برای صرف غذا یا نوشیدنی، سری به رستوران و کافی‌شاپ آن بزنید. در نهایت هم می‌توانید به بازدید خود با خرید یک سوغاتی به‌یادماندنی برای خود یا عزیزانتان پایان دهید.

 زمان پیشنهادی بازدید از آرامگاه خیام نیشابوری

زمان بازدید از آرامگاه خیام نیشابوری در نیمه‌ی اول سال بین ساعت ۸ صبح الی ۱۰ شب و در نیمه‌ی دوم سال از ۸ صبح تا ۸ شب است. مدت زمان لازم برای بازدید از این مکان نیز حدود ۲ ساعت خواهد بود. آرامگاه خیام نیشابوری در تمامی ایام سال به جز تاسوعا، عاشورا و رحلت پیامبر (ص)، ۲۱ رمضان و ۱۴ خرداد باز است.
لازم به ذکر است که برای ورود به محیط آرامگاه خیام نیشابوری باید هزینه‌ای را به عنوان ورودی بپردازید.

فراموش نکنید که بهترین زمان برای سفر به نیشابور بهار و پاییز است. آب و هوای معتدل این فصول سال سبب می‌شود تا بیشتری لذت را از فضای مطبوع شهر ببرید. بهترین زمان برای بازدید از آرامگاه هم صبح زود است چراکه معمولاً در این ساعت فضای آن خلوت‌تر بوده و می‌توانید به راحتی از گردش در محیط زیبای باغ لذت ببرید.

جاذبه های گردشگری نزدیک آرامگاه خیام

نزدیک‌ترین مکان‌های دیدنی شهر نیشابور به مقبره خیام نیشابوری شامل افلاک نمای خیام، امامزاده ابراهیم و آرامگاه عطار می‌شود. امامزاده ابراهیم نزدیک‌ترین مورد است که در فاصله‌ی صد متری از آرامگاه خیام قرار دارد. به راحتی و با یک پیاده‌روی یک دقیقه‌ای می‌توانید از آرامگاه خیام سری به این مکان بزنید.
مجتمع اخترشناسی و افلاک‌نمای خیام نیز در فاصله‌ی ۶۵۰ متری آرامگاه خیام نیشابوری واقع شده است. با پای پیاده از آرامگاه تا افلاک‌نمای خیام حدود ۱۰ دقیقه راه است. آرامگاه سعید بن سلام مغربی، آرامگاه یغما نیشابوری و آرامگاه کمال‌الملک نیز از دیگر جاذبه‌های گردشگری شهر نیشابور هستند که در نزدیکی آرامگاه خیام نیشابوری واقع شده‌اند.