دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش‌وپرورش: حضور زنان طلبه به عنوان معلم ابتدایی در راستای تحول اسلامی آموزش است | طلبه ها آمار بزهکاری در مدارس را کاهش داده اند | سرباز طلبه ها در مدارس حضور دارند

برخی افراد می پرسند لزوم حضور روحانیون در آموزش و پرورش چیست؟ پاسخ در یک کلمه کلیدی نهفته است «اسلامی سازی آموزش و پرورش»، موضوعی که پس از اسلامی سازی علوم انسانی در دستور کار نظام جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است.

حضور روحانیون در مدارس از زمان روی کارآمدن دولت ابراهیم رئیسی به صورت جدی پیگیری شده و اقداماتی هم برای آن انجام شده است. روندی که با روی کارآمدن یوسف نوری از سال  ۱۴۰۱ شروع و اکنون در دوره وزارت رضامراد صحرایی به بیش ۳۰۰۰ طلبه رسیده است. حضور طلبه ها در مدارس از معلم پرورشی فراتر رفته و آنها در چارچوب «قرار داد معین کار» در اکثر رشته ها از زبان فارسی و انگلیسی تا علوم تجربی و انسانی به تدریس می پردازند. 

 یوسف نوری وزیر سابق آموزش و پرورش در همان جلسه رأی اعتماد برای تصدی وزارت آموزش‌وپرورش، اولویت خود را اعلام کرد: «جهش به سمت تمدن نوین اسلامی و پرورش نسل تمدن‌ساز.»

او در همان گام ابتدایی به نمونه عینیت‌یافته انسان تراز انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت باید این نمونه تراز انقلاب اسلامی را پیش روی نظام تعلیم و تربیت قرار داد. تقریباً ۱۶میلیون دانش‌آموز هدف این سیاست وزیر آموزش‌وپرورش در دولت رئیسی است؛ از همان پایه اول ابتدایی تا دوازدهم. بعد از آن هم کار به دست دانشگاه سپرده می‌شود. حضور دانش‌آموزان در اعتراضات ۱۴۰۱، مواضع وزیر به‌گونه‌ای پیش رفت که موجب نگرانی برخی از دانش‌آموزان و خانواده‌ها شد.

ماجرا تا آنجا پیش رفت که وزیر سابق آموزش و پرورش گفته بود دانش‌آموزان بازداشتی را به مراکز روانشناسی می‌فرستند. البته احتمالا منظور او همان کانون اصلاح و تربیت بود.

او از حوزه علمیه برای تغییر باور دانش‌آموزان درخواست کمک کرد و گفت: «باید تعامل و ارتباطمان را با مسجد و نهادهای بیرونی مانند حوزه علمیه بیشتر کنیم.»

حجت الاسلام و المسلمین حمید نیکزاد، دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش‌وپرورش آذرماه سال گذشته در این مورد گفته بود: «حضور روحانیون متخصص در امر تربیت کودک و نوجوان در میان دانش‌آموزان جهت پاسخگویی به این نیاز اساسی است.» 

آنطور که این مقام مسئول سال گذشته اعلام کرده بود, سه هزار طلبه موفق به ورود به مدارس به عنوان معلم شده‌اند. البته مشخص نیست که این میزان استخدامی برای چه بازه زمانی است. آنچه مشخص است، پررنگ شدن حضور طلاب و روحانیون در فضای آموزشی است.

برای بررسی دلایل و جزییات حضور طلاب و روحانیون در مدارس، سایت دیده بان ایران با حجت الاسلام حمید نیکزاد، مشاور عالی وزیر آموزش و پرورش و دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش‌وپرورش گفت و گو کرده است. 

دبیرستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش‌وپرورش درباره لزوم حضور روحانیون در آموزش و پرورش و اینکه چرا باید روحانیون در آموزش و پرورش حضور داشته باشند، به دیده بان ایران گفت:  ورود روحانیون به آموزش و پرورش در راستای تربیت تمام ساحتی مورد نظر سند تحول بنیادین به عنوان میثاق ملی تعلیم و تربیت است، آموزش و پرورش مهم ترین نهاد در تعالی فرهنگ ، فکر، اندیشه و ساختن جامعه به شمار می رود از طرفی حوزه علمیه و روحانیت باید پاسخگوی نیازهای آموزش و پرورش را جزئی از رسالت خود بداند و از آن به عنوان یک رسالت مهم نگاه کند.

نیکزاد خاطر نشان کرد: حدود ۱۳ میلیون دانش آموز، ۱ میلیون نیروی فرهنگی و ۱۵ میلیون مخاطب مستقیم و خانواده ها،نقش اساسی در پایه ریزی فرهنگ دارد که قابل وصف نیست، لذا حضور توام با برنامه روحانیت فرصت بی نظیری جهت اجرایی نمودن اهداف و سیاست های سند تحول بنیادین، در تدوین برنامه های تربیتی و فرهنگی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت  با آموزش و پرورش است.

حضور روحانیون در آموزش و پرورش در راستای سند تحول بنیادین است 

این مقام مسئول آموزش و پرورش در پاسخ به این پرسش که روحانیون جذب شده در آموزش و پرورش در چه حوزه هایی مشغول به کار خواهند شد؛ گفت: 

لزوما حضور روحانیت در آموزش و پرورش به معنای جذب نیست، بلکه بر اساس سند تحول بنیادین، همکاری با این نهاد سرنوشت ساز برای تربیت نسلی برآمده از آموزه های دینی و صد البته با نگاه آموزشی تحولی است، زیرا ویژگی مهم تربیت اسلامی، جامعیت آن است. در تربیت اسلامی، انسان با بهره گیری از دو بال عقل و نقل، به سوی هدف غایی که خداوند است حرکت می کند. اسلام به تمام ابعاد و ساحتهای فردی، اجتماعی، مادی و معنوی انسان توجه دارد. در مکتب تربیتی اسلام، دنیا مزرعه آخرت است. در دنیایی که به معنای حقیقی آباد باشد، توشه مناسبی برای آخرت به دست می آید. برای داشتن جامعه مورد نظر اسلام، باید مبانی نظری و راهکارهای عملی تعلیم و تربیت را از قرآن و سنت معصومین علیهم السلام استخراج و اجرا نمود و روحانیت تنها قشری است که می تواند دستگاه تعلیم و تربیت را درصف و ستاد در این خصوص یاری نماید.

هرمدرسه ای که روحانی در آن حضور دارد، آمار بزه کاری در آن به شدت کاهش یافته است

حجت الاسلام نیکزاد در پاسخ به این پرسش که آیا  فعالیت روحانیون صرفا در کلاس های پرورشی، آموزش نماز و مسائل دینی است یا در بقیه حوزه ها هم حضور پیدا می کنند، گفت:  قطعا بخشی از روحانیون در مدارس به مواردی که گفتید می پردازند، ولی آن چیزی که باعث رضایتمندی مسئولان، والدین و مربیان دراین خصوص شده است صرف حضور روحانیون در مدارس و به عبارتی رفیق شدن با دانش آموزان به عنوان یک مشاور امین در اموردینی و مذهبی و حتی آموزشی است و اگر به نظر سنجی ها و گزارش عملکردهای استانی و کشوری نگاهی داشته باشید حکایت از آن دارد هرمدرسه ای که روحانی در آن حضور دارد، آمار بزه کاری در آن به شدت کاهش یافته است.

 حوزه های علمیه نسبت به سال های قبل متحول شده اند 

این مدرس حوزه علمیه  خاطرنشان کرد: مطلب بعد درخصوص تخصص های گوناگون طلاب در علوم تربیتی و آموزشی متناسب با سطوح آموزش و پرورش است، زیر حوزه علمیه نسبت به سالهای قبل با شتاب هرچه بیشتر در حال تحولات شگرف آموزشی و پژوهشی و... است و خروجی این تحولات را باید در سبد دستگاه تعلیم و تربیت قرار دهیم، آموزش و پرورش به عنوان متولی اصلی تعلیم و تربیت رسمی عمومی، سیاست مردمی کردن آموزش و پرورش را دنبال می کند و در این مسیر از مشارکت نهادها و دستگاه های واجد شرایط بویژه حوزه های علمیه استقبال میکند.

چرا ما نباید از طلاب متخصص بدون هزینه در آموزش و پرورش استفاده کنیم؟! 

وی در پاسخ به انتقاد ها درباره حضور روحانیون در آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: چرا ما نباید از طلاب متخصصی  که بدون تحمیل هیچ هزینه ای برای دولت در طول تحصیل دررشته های گوناگون استفاده کنیم، طلاب امروز با درک شرایط زمان و مکان پس از گذراندن سطح یک حوزه که شش سال به طول می‌انجامد به تناسب علاقه و گرایش خود در رشته‌های تخصصی ادامه تحصیل می‌دهند و همزمان نیز در مراکز علمی مطرح حوزوی و دانشگاهی مدارج علمی و آکادمی را طی می‌کنند. بد نیست سری به دانشگاه حوزوی باقرالعلوم (ع)، بزنید و نگاهی به گروه‌های علمی آن و نیز فارغ التحصیلان داشته باشید و تحولات حوزه در رشته‌های مورد نظر را رصد کنید، این دانشگاه دارای گروهای علمی نظیر فرهنگ، علوم اجتماعی و رفتاری، مدیریت راهبردی، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، تاریخ تمدن، مطالعات سیاسی، فلسفه و کلام، اخلاق و معارف اسلامی، فلسفه و زبان‌های خارجی از جمله؛انگلیسی،عربی، فرانسه، آلمانی و… می‌باشد یا موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره که فارغ التحصیلان رشته‌ها ی گوناگون آن  نه تنها شایسته حضور در آموزش و پرورش  بلکه کرسی‌های تدریس دانشگاه‌ها را نیز همچون دیگر اساتید  دانشگاه به خوبی اداره می کنند.

این مقام  آموزش و پرورش درباره شرایط استخدام  طلبه ها و یا روحانیون درآموزش و پرورش به دیده بان ایران گفت:  برای استخدام طلاب در آموزش و پرورش هیچ گونه شرایط خاصی وجود ندارد، بلکه آنان نیز مانند فارغ التحصیلان دانشگاهی در آزمون های رسمی سازمان امور استخدامی یا آزمون های اختصاصی وزارت آموزش و پرورش  مانند آزمون ماده 28 دانشگاه فرهنگیان دررشته های مرتبط شرکت می کنند و در صورت قبولی و موفقیت درمصاحبه گزینش می شوند، اینجا از فرصت استفده کنم و پاسخ شبهه ای که مکرر دربرخی محافل علمی و نیز رسانه های گوناگون داخل و خارج مطرح می شود بدهم که روح برخی سئوالات شما نیز به این سمت وسو میرود، ببیند وقتی ما ازعدالت اجتماعی و حقوق شهروندی صحبت می کنیم باید همه جوانب آن را درنظر بگیریم، منتقدان حضور طلاب در آموزش و پرورش بد نیست کنشگری منصفانه ای در خصوص توانمندی های تعلیم و تربیتی طلاب داشته باشند، مثلا همین حوزه علمیه خواهران و تنوع رشته‌های تخصصی آن از جمله رشته "تربیت دینی کودک و نوجوان" برای طلاب سطح سه را ملاحظه کنید، مواد درسی این رشته تخصصی عبارت است از؛ تعلیم و تربیت در قرآن و روایات، ساحت شناسی تربیت در اسلام، فقه تربیت دینی کودک و نوجوان، تحول دینداری کودک و نوجوان با تاکید بر رویکرد اسلامی، نظریه‌های تحول دینداری و نقد آن، فلسفه تربیت دینی، روانشناسی شخصیت، روانشناسی بازی، فنون مراقبت و نگهداری کودک و نوجوان، فنون کلاس داری کودک و نوجوان، روش‌های آموزش اعتقادات دینی، کارورزی، مشاوره کودک و نوجوان، مهارت‌های هنری تربیت کودک و نوجوان، مهارت‌های تفکر و خلاقیت، کارورزی تربیت دینی کودک و نوجوان، متون تخصصی عربی و انگلیسی، و دیگر مواد آموزشی که اگر نگوییم غنی‌تر، بلکه هم تراز آنچه برای یک معلم در مراکز تربیت معلم یا دانشگاه فرهنگیان در نظر گرفته شده است می‌باشد و برای تعلیم و تربیت کودک و نوجوان قابل قبول است.

زنان طلبه می توانند آموزگار ابتدایی باشند

وی خاطر نشان کرد: حال قضاوت کنید اگر بانوانی از حوزه علمیه که از این رشته فارغ التحصیل شده‌اند برای آموزگاری ابتدایی در یک رقابت علمی برابر شرکت کنند، کجای آن غیرتخصصی است که اذهان عمومی به گونه‌ای مشتبه شود که این بندگان خدا چون صرفا طلبه هستند گزینش می شوند.حضور زنان طلبه به عنوان معلم ابتدای در راستای تحول اسلامی آموزش است.

سرباز طلبه ها در مدارس حضور دارند

حجت الاسلام نیکزاد در پاسخ به این پرسش که  آیا روحانیون برای حضوردرآموزش و پرورش دردوره های آموزشی حضور پیدا میکنند، به دیده بان ایران گفت: روحانیون فعال در آموزش و پرورش چند دسته هستند، گروهی که از مجاری قانونی و رسمی طی مراحل جذب و گزینش از طریق دانشگاه فرهنگیان دوره های دانش افزایی را سپری میکنند، اما همکاری حوزه با آموزش و پرورش فقط منحصر دراین افراد نیست، یکی ازهمکاریهای خوب حوزه علمیه در این سالها بحث سربازطلبه ها است که طلاب علاقمند به گذراندن دوره ضرورت خدمت در صورت داشتن شرایط، دوره سربازی را در قالب طلبه وظیفه می گذرانند و علاوه بر دوره های آموزش نظامی، دوره های فشرده کلاس داری و نیز نحوه حضور در مدرسه و فن تدریس را طی نموده سپس در مدرسه حاضر میشوند.

 بیش ۹۵درصد خانواده ها از حضور روحانیون در مدرسه ابراز رضایت کرده اند

این مقام آموزش و پرورش گفت:  حضور طلبه ها  به اذعان بسیاری از مدیران مدارس و خانواده ها منشا خیر و برکت و کمک کارخوبی برای مدیر مدرسه در امور پرورشی می باشند و دانش آموزان نیز رابطه عاطفی خوبی با این قبیل روحانیون برقرار می کنند که در نظر سنجی های صورت گرفته بیش 95درصد خانواده ها از حضور روحانیون در مدرسه ابراز رضایت کرده اند. 

نیکزاد افزود: گروه دیگر طرح امین است که بر اساس توافق حوزه و آموزش و پرورش روحانیون جوان، خلاق و تایید شده از مرکز مدیریت حوزه های علمیه در مدارس متقاضی، حاضر می شوند و فعالیت های فوق برنامه از مشاوره گرفته تا پاسخ به سئوالات دینی و نیز حضور در کلاسهای پرورشی، اردوهای زیارتی سیاحتی همراه وهمکار خوبی برای تقویت و تعمیق برنامه های مدارس به ویژه بخش های مهم پرورشی می باشند.

روحانیون به در برنامه پنج ساله دوم به تدوین کتاب های درسی کمک می کنند

 دبیر ستاد همکاری‌های حوزه علمیه و آموزش‌وپرورش خاطر نشان کرد: البته فعالیت های دیگری در این راستا در وزارتخانه و مرکز مدیریت حوزه های علمیه برادران و خواهران انجام می شود که می توان به تصویب برنامه‌ پنج ساله ستاد همکاریها که در سال پایانی آن قرار داریم اشاره کرد که تمهیدات لازم برای تدوین برنامه پنج ساله دوم در حال انجام است. تعیین و معرفی نمایندگان حوزه علمیه به سازمان پژوهش و برنامه درسی وزارت آموزش و پرورش در یازده حوزه یادگیری و حضور کارشناسانه آنان در جلسات کاری این سازمان از جمله این اقدامات بوده است.

حجت الاسلام نیکزاد در پایان یادآور شد: برگزاری نشست‌های سالانه همکاری‌ها به صورت منظم، سرکشی از کمیته‌های استانی و شهرستانی، حمایت همه جانبه از تحقق طرح تربیتی امین و استقرار روحانیون زبده در مدارس کشور، برگزاری نشست‌های فصلی قطب‌های پنجگانه همکاری‌ها، متشکل از معاونان پرورشی مراکز استان‌ها به عنوان دبیران استانی کمیته‌های همکاری،تصویب ماده واحده تشکیل دفتر همکاری‌ حوزه‌های علمیه و آموزش و پرورش در شورای شورای عالی انقلاب فرهنگی و ابلاغ آن از سوی دولت،تصویب آیین نامه طرح امین و ابلاغ آن از سوی  مدیر حوزه های علمیه و وزیر آموزش و پرورش، تنها گوشه‌ای ازعملکرد موفق همکاریها درچند سال اخیر بوده است.