تولد یک شهر هوشمند | آرکاداغ چگونه به شهر هوشمند ترکمنستان تبدیل شد؟

نام شهری که تا چندی پیش وجود خارجی نداشت، حالا به سرخط خبری بسیاری از رسانه‌های جهان تبدیل شده است. آرکاداغ، در کوهپایه‌های زیبای کپه‌داغ -جایی که تاریخ سرزمین اجدادی ترکمن‌ها در آن آغاز شده است- نخستین شهر هوشمند ترکمنستان است که با هیاهوی رسانه‌ای بسیار در 29 ژوئن افتتاح شد. مقامات دولتی این کشور در ماه مارس اعلام کرده بودند که ترکمنستان برای ساختن شهر جدیدی به نام آرکاداغ یا «محافظ» به افتخار رئیس‌جمهور سابق خود، قربانقلی بردی محمداف (که با همین نام خوانده می‌شود) نزدیک به پنج میلیارد دلار هزینه خواهد کرد. این شهر پنج میلیارددلاری، یک «شهر هوشمند» است که زندگی در آن با فناوری‌های دیجیتال و سبز درهم آمیخته است.

آرکاداغ که ساخت آن در سال 2019 آغاز شد، در 30کیلومتری (18 مایل) جنوب غربی عشق‌آباد قرار دارد. در دسامبر 2022، این شهر به عنوان مرکز جدید استان آخال معرفی و جایگزین مرکز سابق -آنائو- شد. این استان که با ایران و افغانستان هم‌مرز است، از دیرباز مقر نخبگان کشور و خانواده بردی محمداف بوده است. به گفته مقامات ترکمنستان انتظار می‌رود که آرکاداغ به عنوان بخشی از کریدور شرقی INSTC (راه گذر بین‌المللی شمال-جنوب) به مسیر تجاری بزرگ آسیای مرکزی با ایران تبدیل شود.

بردی محمداف رئیس‌جمهور ترکمنستان اعلام کرده بود مایل است نام این شهر را در کتاب رکوردهای جهانی گینس به ثبت برساند و حالا به نظر می‌رسد تا رسیدن به آرزوی خود فاصله چندانی ندارد. ترکمنستان در حال حاضر دارای چندین رکورد جهانی از جمله بزرگ‌ترین چرخ‌وفلک داخلی، و بالاترین تراکم ساختمان‌های پوشیده‌شده با سنگ مرمر و بزرگ‌ترین ساختمان به شکل اسب است.

اگر می‌خواهید تصویری از این شهر در ذهنتان داشته باشید باید بگوییم تمام ساختمان‌های آرکاداغ به رنگ سفیدند و همه بلوک‌های آپارتمانی در هفت طبقه -که در ترکمنستان عدد شانس محسوب می‌شود- ساخته شده‌اند. تنها وسایل نقلیه الکتریکی که پوشش دیجیتالی کامل 5G دارند مجازند به شهر وارد شوند.

در مراسم افتتاحیه فاز نخست آرکاداغ -که با هزینه‌ای معادل 3 /3 میلیارد دلار به سرانجام رسیده است- از 336 ساختمان و تاسیسات شامل خانه‌ها، مرکز بهداشتی و توانبخشی کودکان، بیمارستان‌ها، مدارس متوسطه، مهدکودک‌ها، ساختمان‌های اداری، سیستم‌های زیربنایی و سایر تاسیسات مهم مهندسی رونمایی شده است. بر اساس گزارش‌های رسمی، تمامی این امکانات از مواد سازگار با محیط زیست و مجهز به فناوری‌های دیجیتال ساخته شده‌اند.

فاز دوم پروژه آرکاداغ البته بلندپروازانه‌تر است. احداث 4 /415 کیلومتر شبکه آبرسانی، آبیاری، فاضلاب، سیستم‌های گل‌ولای و کاهش سطح آب، 9 /62 کیلومتر خط لوله گاز، 2 /344 کیلومتر خطوط انتقال نیرو، 210 کیلومتر سیستم ارتباطی، 9 /74 کیلومتر بزرگراه تنها بخشی از برنامه‌های فاز دوم شهری است که عنوان نخستین «شهر هوشمند» ترکمنستان را با خود یدک می‌کشد. در مرحله دوم توسعه شهری آرکاداغ -که طی سه سال آینده انجام می‌گیرد و در سال 2026 تکمیل می‌شود- تاسیسات خدماتی و تولیدی برای تولید محصولات غذایی، صنعتی، دارویی و پزشکی نیز پیش‌بینی شده است.

در خدمت رفاه شهروندان

آرکاداغ قرار است محل سکونت حدود 70 هزار خانواده ترکمن باشد؛ این یعنی در مجموع جمعیتی حدود 300 هزار نفر (تقریباً به اندازه کارلسروهه در آلمان یا نیوآرک در ایالات متحده) را در خود جای خواهد داد. تمامی خانه‌ها در آرکاداغ مجهز به فناوری‌های «هوشمند» هستند. با کمک این فناوری‌ها رفاه و آسایش قابل توجهی برای ساکنین ایجاد می‌شود ضمن آنکه فناوری‌ها، به صرفه‌جویی در مصرف انرژی به ویژه برق کمک می‌کنند. خانه‌های ساخته‌شده در آرکاداغ مجهز به عایق حرارتی هستند که دمای داخل خانه را متناسب با فصل تنظیم می‌کند.

چهار مدرسه، 10 مهدکودک، پنج موسسه آموزشی و سه مجموعه ورزشی در مجاورت این اماکن مسکونی ساخته شده است. راهکارهای فناوری اطلاعات از قبیل سیستم‌های مدرسه الکترونیک، کتابخانه الکترونیک و سیستم‌های تست آنلاین نیز در مراکز آموزشی شهر پیش‌بینی شده است. 14 سیستم و تاسیسات مهندسی و شش مرکز درمانی از دیگر امکانات شهر جدید ترکمنستان هستند و مسوولان می‌گویند در آینده نزدیک، مراکز بهداشتی زیادی از جمله مرکز بهداشت مادران و کودکان در شهر ایجاد خواهد شد.

علاوه بر این، 25 ساختمان اداری، زیرساخت‌های لازم برای مدیریت شهری، کسب‌وکارها، شبکه‌های اجتماعی، حمل‌ونقل و ارتباطات مشاغل جدید را فراهم می‌کنند. ساخت 11 مرکز خرید نیز در دستور کار طراحان شهر هوشمند ترکمنستان قرار دارد. یکی از شروط اصلی «شهر هوشمند» وجود شبکه ارتباطی پرسرعت است؛ بر این اساس، مجموعاً 20 شبکه ارتباطی 3G و 20 شبکه ارتباطی سلولی 4G (LTE) در شهرستان آرکاداغ ساخته شده است.

یک مرکز خدمات پرسش و پاسخ (Q & A) 24ساعته نیز در شهر مدرن ترکمنستان راه‌اندازی خواهد شد. این مرکز به صورت 24ساعته کار می‌کند و مشتریان می‌توانند با شماره 112 تماس بگیرند. مشکلات شهروندان از سوی کارکنان مرکز، به آمبولانس، آتش‌نشانی و ایمنی گاز اطلاع‌رسانی می‌شود و بر این اساس اقدامات مقتضی صورت می‌گیرد.

به منظور نوسازی عملکرد خدمات عمومی، سطل‌های زباله «هوشمند» در مرکز منطقه نصب شده است. سنسورهای ویژه‌ای روی درب سطل‌های زباله «هوشمند» نصب شده که با کمک آنها درصد پر شدن سطل‌ها به مرکز کنترل گزارش می‌شود. همچنین برای تضمین امنیت اطراف منازل، موسسات، خیابان‌ها و جاده‌ها و همچنین ثبت رکورد مصرف آب آشامیدنی و گاز طبیعی در خیابان‌ها سیستم نظارت تصویری 24ساعته هوشمند نصب خواهد شد.

قرار است در پارک مرکزی شهر یک منطقه وای‌فای ایجاد شود و موسسات و کسب‌وکارها نیز به سیستم مدیریت اسناد الکترونیکی مجهز شوند. پورتال منطقه‌ای در وب‌سایت خدمات عمومی دولت ترکمنستان راه‌اندازی خواهد شد تا امکان دسترسی به خدمات آنلاین را فراهم کند.

شهروندان همچنین از وسایل نقلیه شهری سازگار با محیط زیست -اتوبوس‌های برقی و ماشین‌های الکتریکی- و همچنین پارکینگ‌های «هوشمند»، پنل‌های خورشیدی، توربین‌های بادی و سایر مزایای زیست‌محیطی و دیجیتال بهره خواهند برد. یک کانال تلویزیونی آرکاداغ، روزنامه محلی و یک باشگاه فوتبال نیز در برنامه توسعه شهری پیش‌بینی شده‌اند.

شهری با زیرساخت‌های دیجیتال

در بیانیه سرکنسولگری ترکمنستان آمده: مرکز اداری جدید استان آخال، باید الگویی برای فرهنگ شهری و بوم‌شناسی باشد تا زیبایی طبیعی منطقه ساخت‌وساز شهری حفظ شود. در اینجا مانند سایر نقاط، به اجرای مفهوم «شهر هوشمند» توجه شده است. مفهوم «شهر هوشمند» مبتنی بر ادغام فناوری‌های پیشرفته اطلاعات و ارتباطات است که از طریق آن یک اکوسیستم واحد ایجاد می‌شود. اکوسیستمی که مدیریت ساختارها و خدمات شهری را تضمین می‌کند و کیفیت زندگی مردم را بهبود می‌بخشد. عناصر تشکیل‌دهنده این مفهوم، به بهبود سیستماتیک اجتماعی و زندگی مردم، اطمینان از دردسترس بودن دیجیتال و همچنین نوسازی زیرساخت‌های شهری و نظارت مناسب بر عملکرد و وضعیت تجهیزات فنی شهر منجر می‌شود.

بر مبنای همین اصل، یکی از جنبه‌های مهمی که در زیست‌بوم آرکاداغ به آن توجه شده، زیرساخت‌های جاده‌ای و خدمات عمومی است. در ساخت جاده‌ها از تجهیزات و مصالحی استفاده می‌شود که ضامن ایمنی، دوستی با محیط زیست و راحتی زندگی است. یکی دیگر از ابعاد این طرح، سیستم نظارت تصویری (Video Surveillance System) است که برای کنترل بصری و تجزیه و تحلیل خودکار تصاویر با قابلیت اجرای سناریوهای مختلف (تشخیص خودکار چهره‌ها، شماره پلاک خودروها، شرایط غیراستاندارد و...) در شرایط اضطراری طراحی شده است.

طراحان آرکاداغ می‌گویند گره‌های ترافیکی یکی از جدی‌ترین معضلات یک شهر مدرن است که با ایجاد ترافیک سنگین، تردد شهروندان و آسایش و رفاه آنها را با مشکلات حاد روبه‌رو کرده است. تاثیر منفی این نقاط، به بسیاری از جنبه‌های زندگی، مانند لجستیک، بهره‌وری نیروی کار، اکولوژی و بسیاری موارد دیگر گسترش می‌یابد. مدیریت سیستم حمل‌ونقل شامل مجموعه‌ای از اقدامات مختلف، با هدف عملکرد موثر این سیستم از طریق هماهنگی، ساماندهی و نظم‌بخشی به عناصر مختلف سیستم -هم در میان خود و هم با محیط خارجی- است. سیستم حمل‌ونقل هوشمند ITS یک سیستم مدیریتی است که تحولات نوآورانه‌ای را برای مدیریت جریان وسایل نقلیه پیاده‌سازی می‌کند. در نتیجه استفاده از چنین سیستم‌هایی، ما به اصطلاح «معابر هوشمند» خواهیم داشت. یکی از اجزای ITS، سیستم چراغ راهنمایی هوشمند است. این سیستم که برای اولین‌بار در خاک ترکمنستان اجرایی شده، زمان سفر رانندگان را کاهش می‌دهد، از ترافیک جلوگیری می‌کند و همچنین به کاهش انتشار آلاینده‌ها کمک خواهد کرد.

در آرکاداغ قرار است از خودروها و اتوبوس‌های برقی استفاده شود. حتی استفاده جزئی از حمل‌ونقل الکتریکی همراه با استفاده از سیستم چراغ راهنمایی هوشمند، وضعیت زیست‌محیطی شهر را بهبود می‌بخشد. علاوه بر این همه، تابلوهای لمسی زمینی برای تردد افراد کم‌بینا در پیاده‌روها نصب شده است. طول کلی تابلوهای نصب‌شده زمینی در پیاده‌روها و محوطه‌های پارک حدود 130 کیلومتر است. همچنین نصب وسایل فنی کمکی (چراغ راهنمایی عابر پیاده) در نظر گرفته شده که در هنگام عبور از معابر به شهروندان کمک می‌کند. استفاده از علائم صوتی و لمسی در چراغ‌های راهنمایی عابر پیاده، به‌طور قابل توجهی توانایی افراد کم‌بینا را برای حرکت مستقل و ایمن در شهر افزایش می‌دهد. همچنین برنامه‌ریزی شده که یک پارک سلامت راه‌اندازی شود که زمین‌های بازی برای تفریحات پرجنب‌وجوش، مسیرهای دویدن و دوچرخه‌سواری، و آلاچیق‌ها برای بازی‌های روی میز را در خود جای دهد. آرکاداغ قرار است بیش از 14 کیلومتر مسیر دوچرخه‌سواری داشته باشد.

هوشمند و شاعرانه

برای روشنایی معابر آرکاداغ، از لامپ‌های دیودی برای صرفه‌جویی در مصرف برق استفاده می‌شود. در تمامی معابر باران‌گیر نصب شده و شبکه جمع‌آوری عمومی آب در حال احداث است. آب در تصفیه‌خانه سیستم فاضلاب شهر جمع‌آوری می‌شود، در آنجا از مواد نفتی و زباله پاک و پس از آن وارد مخازن ته‌نشینی می‌شود. در مخازن، تمام آب جمع‌آوری‌شده ته‌نشین شده و برای استفاده ثانویه، از جمله آبیاری فضای سبز آماده می‌شود. به این ترتیب این سیستم باعث صرفه‌جویی در منابع آب می‌شود زیرا آب شهر از «رودخانه کراکم» (Karakum River) تامین می‌شود و افزایش مصرف از ذخیره آبی این رودخانه می‌کاهد.

بالابرها (آسانسورها) که تعداد کل آنها بیش از هزار واحد است برای مصارف مختلف در بسیاری از ساختمان‌های شهر آرکاداغ نصب شده است. برای اطمینان از تعمیر و نگهداری باکیفیت و با تکنولوژی بالای آسانسورها، قرار است یک سیستم کنترل متمرکز (سرور) برای نظارت بر عملکرد آسانسورها ایجاد شود. داده‌های فنی هر آسانسور به اتاق سرور منتقل می‌شود. با توجه به این داده‌ها، فرسودگی واحدها در نظر گرفته شده و تعمیرات پیشگیرانه و برنامه‌ریزی‌شده به موقع انجام خواهد شد. آسانسورها امکان نصب یک سیستم اینترکام را فراهم می‌کنند که از طریق آن کاربر می‌تواند با دیسپچر تماس گرفته و مشکلات را گزارش کند یا برای کمک تماس بگیرد. امنیت نیز با دوربین‌های نصب‌شده در کابین آسانسور و اتاق‌های فنی تامین خواهد شد. استفاده از دکمه‌های خط بریل و سیگنال صوتی در آسانسورهای شهر الزامی است.

هر آپارتمان در ساختارهای مسکونی جدید شهر آرکاداغ، دارای یک سیستم کنترل عمومی است که برای راحتی ساکنان و همچنین برای اطمینان از حداقل آسیب و حداکثر ایمنی ساخته شده است. ساکنان می‌توانند از این سیستم برای بررسی وضعیت آپارتمان‌های شخصی خود استفاده کنند. این سیستم شامل نصب و راه‌اندازی کنتورها با پشتیبانی از یک سیستم خودکار برای نظارت و مدیریت منابع انرژی، سنسور نشت متان، سنسور نشت آب، و شیرهایی است که گاز و آب را قطع می‌کنند. نرم‌افزار خانه هوشمند (Smart Home) نیز طراحی شده تا امکان نظارت بر مصرف انرژی و دریافت اعلان حوادث را فراهم کند. کنتور برق، آب (سرد و گرم) و گاز به کنترلر مرکزی متصل است. از طریق نرم‌افزار خانه هوشمند، ساکنان آپارتمان‌ها می‌توانند بر میزان مصرف و هزینه‌ها نظارت داشته باشند و پرداخت‌ها را به موقع انجام دهند. داده‌های تمام کنتورها نیز در اختیار سازمان‌های مربوطه قرار خواهد گرفت. خبرگزاری دولتی ترکمنستان (TDH) در وصف شهری که حالا نام این کشور را بر سر زبان‌ها انداخته می‌نویسد: وقتی در شب‌های آرکاداغ قدم می‌زنید، برای توصیف زیبایی شهر و افتخار به آن نمی‌توانید کلمات و واژه‌های شاعرانه مناسبی پیدا کنید. آرکاداغ شهری است که هر لحظه به شیوه‌ای جدید، شگفتی می‌آفریند و در عین حال فضایی آرام و معنوی برای ساکنانش فراهم می‌کند. برای کسانی که در اینجا زندگی خواهند کرد، خیابان‌ها با نورپردازی باشکوه شبانه، همراه وفادار آرزوها، دیدارها، الهامات خلاق و اکتشافات آنان در مسیر خوشبختی و رویا خواهند بود. این شهر جوان که در مقابل چشمان ما متولد می‌شود و متخصصان جوان در ساخت آن مشارکت فعال دارند، به نماد مشهود دیگری از تعهد دولت به تضمین زندگی باکیفیت و بهبود رفاه مردم ترکمن تبدیل خواهد شد.