توافق هسته‌ای
تبعات سنگین ترس بایدن از توافق هسته‌ای با ایران
البته هیچ رئیس‌جمهوری نمی‌تواند همه چیز در برنامه حزبش را انجام دهد. اما آقای بایدن حتی سیاست‌های تحمیلی رئیس‌جمهوری که شکستش داد را لغو، و سیاست‌های رئیس‌جمهوری که در رکابش بوده را احیا نکرده است. و در مورد ایران، این عدم تمایل هم پوچ و هم پرخطر است.
پیتر باینرت* روزنامه‌نگار و مفسر سیاسی شناخته شده آمریکایی در مقاله‌ای برای روزنامه نیویورک‌تایمز استدلال می‌کند که ترس بایدن درباره برانگیختن مخالفت‌های شدید جمهوری‌خواهان و اختلاف بین دموکرات‌های موافق و مخالف توافق هسته‌ای، دلیل اصلی عدم قاطعیت کاخ سفید در اتخاذ تصمیمات لازم برای توافق با ایران است.
باینرت در عین حال نسبت به پیامدهای به مراتب بزرگتر شکست در احیای برجام هشدار داده و می‌نویسد: «در مورد ایران، دولت بایدن می‌خواهد ایمن و بی‌دردسر بازی کند. اما نمی‌تواند، چراکه برای اجتناب از سردرد سیاسی کنونی، با دردسری به مراتب بزرگتر روبرو خواهد شد. بنابر این بهتر است به سادگی کاری را که درست است انجام دهد».
باینارت در مقاله خود با عنوان «بایدن می تواند جهان را امن‌تر کند، اما او از سیاست بسیار می ترسد» نوشته است: جو بایدن این شانس را دارد که با احیای برجام مانع یک بحران هسته‌ای شود که می‌تواند ایالات متحده را تا آستانه جنگ در خاورمیانه پیش ببرد و ائتلافی که برای مقابله با روسیه ساخته را تضعیف کند. اما او به یک دلیل اصلی این کار را نکرده است: او از ضربه سیاسی می‌ترسد.
آقای بایدن از زمان روی کار آمدن خود متعهد شده است که دوباره وارد توافق هسته‌ای ایران شود که باراک اوباما امضا و دونالد ترامپ آن را پاره کرد. این امری حیاتی است، زیرا تهران، رها از محدودیت‌های توافق، به سوی آستانه هسته‌ای در حرکت است. اکنون بر اساس گزارش‌های متعدد مطبوعاتی، ایالات متحده و ایران تا حد زیادی در مورد چگونگی احیای برجام به توافق رسیده اند.
اما یک مانع بزرگ باقی مانده است: دولت ترامپ، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی - شاخه ای از نیروی نظامی ایران که وظیفه دفاع از نظام سیاسی ایران را بر عهده دارد - را به فهرست [ادعایی] «سازمان‌های تروریستی خارجی» موسوم به FTO افزود و تهران خواهان لغو این نامگذاری است.
هیاهو برای هیچ
بنا به روایت اکوایران، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در اواخر آوریل به کمیته روابط خارجی سنا گفت که ایالات متحده این کار را انجام نخواهد داد، حداقل بدون شرایطی که به نظر می رسد تهران تمایلی به رعایت آنها ندارد. وی همچنین به سناتورها هشدار داد که عدم دستیابی به توافقی که مانع از پیشرفت هسته‌ای ایران شود، عواقب سنگینی در پی خواهد داشت. او تخمین زد که ایران تنها "چند هفته" تا آستانه هسته‌ای فاصله دارد.
با توجه به همه اینها، چیز دیگری که آقای بلینکن گفت حتی تکان‌دهنده‌تر است. او گفت که لغو نامگذاری FTO چندان مهم نیست. او توضیح داد: «به عنوان یک موضوع عملی، این نامگذاری واقعاً برای شما سود چندانی ندارد، زیرا تحریم‌های بی‌شمار دیگری بر روی سپاه وجود دارد.»
بنابراین طبق اذعان وزیر خارجه آمریکا، دولت بایدن احیای توافق هسته‌ای ایران را برای هیچ به خطر می اندازد.
سیاست‌خارجی ترسو!
برخی مخالفان ادعا می‌کنند که امتیاز دادن به ایران، حتی در مورد موضوعاتی که عمدتاً نمادین هستند، [به زعم خود] تهران را جسورتر
باور کاخ سفید، موضع نرم در برابر نیرویی که [به ادعای آنها] نیروهای آمریکایی را هدف قرار داده -حتی اگر این توصیف شباهت اندکی به واقعیت داشته باشد- از نظر انتخاباتی جذاب نیست، به ویژه در یک کمپین میان دوره‌ای که در آن چشم‌انداز موفقیت دموکرات‌ها از قبل تیره و تار به نظر می رسد.
کنگره نیز این وضعیت را دشوارتر می‌کند: در 4 می، 62 سناتور - از جمله 16 دموکرات - یک طرح غیرالزام‌آور را در مخالفت با حذف سپاه پاسداران از فهرست FTO تصویب کردند. یکی از مقامات بایدن اخیرا به واشنگتن پست گفت: «از نظر سیاسی، ما می دانیم که برداشتن این گام بسیار دشوار است.»
و این ترسو بودن به الگویی برای دولت بایدن تبدیل شده است تا در سیاست خارجی، اغلب از سیاست‌هایی که باور دارد بهترین گزینه ممکن است، در مواجهه با مخالفت‌های سیاسی، عقب نشینی می‌کند.
در طول مبارزات انتخاباتی 2020، آقای بایدن در پلتفرم دموکرات‌ها متعهد شد که «به سرعت برای معکوس کردن تحریم‌های دولت ترامپ که به بدبختی مردم عادی کوبایی کمک کرده و در عین حال هیچ کاری برای بهبود حقوق بشر آنها انجام نداده است»، اقدام کند. در عوض، رئیس‌جمهور تحریم‌ها را تشدید کرده است، تغییری که همانطور که تایمز در سال گذشته گزارش داد، «منعکس‌کننده نفوذ فزاینده سناتور رابرت منندز است که به‌عنوان رئیس کمیته روابط خارجی سنا قدرت زیادی بر نامزدهای دولت و دیگر اولویت‌های دولت دارد».
آقای بایدن همچنین در طول مبارزات انتخاباتی قول داد که «کنسولگری ایالات متحده در قدس شرقی» را بازگشایی کند، امری که به فلسطینیان در این شهر که اکثر آنها به عنوان غیرشهروند تحت کنترل اسرائیل زندگی می‌کنند، نشان می‌داد که ایالات متحده به وضعیت اسفناک آنها اهمیت می‌دهد. اما جمهوری خواهان کنگره، با تکرار صدای اسرائیل، طرح های بازگشایی کنسولگری را محکوم کردند. و این کنسولگری بسته می‌ماند.
دموکرات‌ها همچنین در برنامه خود گفتند که به «جنگ‌های تعرفه‌ای یکجانبه و خودشکست‌دهنده» دولت ترامپ با چین پایان خواهند داد. اما با توجه به اینکه سیاستمداران در هر دو حزب تلاش می کنند تا ثابت کنند چقدر در برابر پکن سرسخت هستند، این گام نیز با مقاومت شدیدی روبرو خواهد شد. تعرفه‌های آقای ترامپ تا حد زیادی باقی می‌ماند.
بایدن در تله «پوچ و پرخطر» ترامپ
البته هیچ رئیس‌جمهوری نمی‌تواند همه چیز در برنامه حزبش را انجام دهد. اما آقای بایدن حتی سیاست‌های تحمیلی رئیس‌جمهوری که شکستش داد را لغو، و سیاست‌های رئیس‌جمهوری که در رکابش بوده را احیا نکرده است. و در مورد ایران، این عدم تمایل هم پوچ و هم پرخطر است.
پوچ است زیرا در وهله اول دلیل موجهی برای درج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی وجود نداشت. تا زمانی که آقای ترامپ در سال 2019 این کار را انجام نداد، این نامگذاری هرگز برای نیروی نظامی رسمی یک کشور اعمال نشده بود. به علاوه اینکه سپاه قبلاً تحت تحریم‌های متعدد قرار داشت.
حامیان این اقدام ترامپ صراحتاً اذعان داشتند که با این نامگذاری، احیای توافق هسته‌ای ایران برای هر رئیس‌جمهور آینده از نظر سیاسی، دردناک خواهد بود. در واقع بایدن درست در تله‌ای افتاده که ترامپ از قبل آماده کرده بود تا به عنوان سمی‌ترین قرص تحریمی، مانع بزرگی برای احیای برجام توسط بایدن ایجاد کند.
سیاست غیرکاربردی و آسیب‌زا
حتی برخی از مفسرانی که اکنون با لغو این نامگذاری مخالف هستند -به این دلیل است که فکر می‌کنند انجام این کار باعث ناراحتی متحدان آمریکا مانند اسرائیل و عربستان سعودی می شود- اعتراف می‌کنند که این اقدام هیچ کاری برای مهار نفوذ سپاه پاسداران نمی‌کند. همانطور که متیو لویت از موسسه جنگ‌طلب واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک در ماه مارس اعتراف کرد، این نامگذاری «در کمک به دولت ایالات متحده برای مقابله باسپاه پاسداران کاربرد عملی و پراگماتیک اندکی دارد».
ملموس‌ترین پیامد درج نام سپاه پاسداران در فهرست FTO، ممنوعیت ورود اعضای سابق سپاه پاسداران به ایالات متحده است. اما به سختی می‌توان پذیرفت که ژنرال‌های ایرانی - که قبلاً با تحریم‌های دیگری روبرو هستند - در حال برنامه‌ریزی برای تعطیلات در آمریکا باشند.
فجایع بسیار بزرگتر از تبعات سیاسی
اگر همه اینها به اندازه کافی بد نیست، شکست در حذف سپاه پاسداران از فهرست می‌تواند در بدترین حالت منجر به جنگ شود. علی واعظ، کارشناس ایران در گروه بین‌المللی بحران، پیش‌بینی می‌کند که اگر توافق هسته‌ای احیا نشود و ایران به غنی‌سازی اورانیوم با سرعت فعلی خود ادامه دهد، تا پاییز امسال تنها چند روز از آستانه هسته‌ای فاصله خواهد داشت.
به علاوه، تشدید بحران با ایران، ائتلاف جهانی را که بایدن برای دفاع از اوکراین تشکیل داده است، تضعیف خواهد کرد. و این نیز نه تنها یک فاجعه سیاست خارجی خواهد بود بلکه یک افتضاح سیاسی را هم به همراه خواهد داشت.
دردسربزرگ برای اجتناب از سردرد سیاسی
مورد ایران، دولت بایدن می‌خواهد ایمن و بی‌دردسر بازی کند. اما نمی‌تواند. بنابر این بهتر است به سادگی کاری را که درست است انجام دهید.
* پیتر باینرت (Peter Beinart)، استاد روزنامه نگاری و علوم سیاسی در دانشگاه شهری نیویورک، از دبیران سابق نیو ریپابلیک، سردبیر کنونی جوئیش کرنتز و عضو بنیاد صلح خاورمیانه است. باینرت طرفدار برجام و احیای برجام بوده است و زمانی که به عنوان ستون‌نویس ارشد در هاآرتص می‌نوشت، دیدگاه‌هایش در خصوص اسرائیل اغلب مجادله برانگیز بود.