ساخت پتروشیمی با میانکاله چه می کند؟ | نه پول ساخت داریم، نه ماده اولیه

از نظر محیط­زیست طبیعی منطقه میانکاله در زون بینابینی ذخیره ­گاه زیست ­کره میانکاله قرار گرفته و در شبکه MBA یعنی انسان و کره مسکون ثبت­شده و هر اقدامی تعهدات ایران به IUCN را نقض می­کند. این سازمان در جهت منافع هیچ ابرقدرتی نیست و نهادی است کاملاً بی­طرف و تنها نگرانی آن حیات سالم انسان­هاست که در یک بستر روبه­ رشد زندگی می­کنند.

نام کامل تالاب میانکاله در اصل پناهگاه حیات­وحش میانکاله است که قبل از بسیاری از تالاب­های کشور در کنوانسیون رامسر ثبت شد و بعد درجه ذخیره­گاه زیست­ کره را نیز اخذ کرد.

در تمامی تقسیمات چهارگانه محیط­ زیست پذیرفته­ شده در ایران (پارک ملی، اثر طبیعی ـ ملی، پناهگاه حیات­وحش، مناطق حفاظت­شده) هر دو نوع فعالیت ـconser vation و protection انجام می­شود. یعنی حفاظت صرف در دنیا منسوخ شده است. از این رو در هر منطقه تفرج گسترده/تفرج متمرکز/ و انواع زون­های دیگر را داریم. فصل مشترک تمام این مناطق این است که در core zone اجازه ورود به افراد داده نمی­شود.

فرض کنید در انواع تفرج­های سافاری در پارک سرنگتی آفریقا که افراد اجازه دارند در یک تفرج گسترده در کنار حیات­وحش به مشاهده مشغول شوند، مناطقی وجود دارد که حتی park rengerها نیز تنها باید با دوربین و تلسکوپ زمینی نظارت کنند که آنها همان هسته مرکزی هستند. اما مشکل اینجاست که اغلب مناطق چهارگانه ما فاقد طرح مصوب حفاظتی است. معمولاً فعالیت گردشگری همسوترین فعالیت با توان اکولوژیک منطقه است.

lاستقرار صنایع در شهرک­های صنعتی

تمام صنایع پتروشیمی مطابق با قانون باید در شهرک­های صنعتی جایابی شوند. ظاهراً پتروشیمی امیرآباد نیز قرار نبود سر از دهستان میانکاله و مرتع حسین­آباد در بیاورد. اختلاف بین مسؤولان، دلایل سیاسی و قیمت زمین در بندر امیرآباد دست به دست هم داد تا تنها پنج هکتار از آن را به آب شیرین­کن اختصاص دهند. به نظر بنده همین اندازه نیز باعث از بین رفتن تعاونی­های پره و صید ماهیان شیلاتی (سفید، کفال و آلوزا و ...) می­شود چون ماهیان خزر به­شدت نسبت به املاح آب حساس هستند. حتی در حد چندppm احتمالاً چند جمعیت مهم از ماهیان بومی خزر منطقه را ترک کنند یا دچار انقراض محلی شوند.

ممکن است این پرسش برای بسیاری از مخاطبان به وجود بیاید که با توجه به وجود نیروگاه شهید سلیمی با سوخت مازوت، علت این حساسیت­ها روی پتروشیمی میانکاله چیست؟ در مورد توسعه ­هایی که تاکنون در منطقه صورت گرفته تنها نیروگاه شهید سلیمی نکا از ضوابط کامل برخوردار بوده. این نیروگاه متعهد به استفاده از مازوت حداکثر طی 16 روز در سال (روزهای کم­فشار گاز) است. درحال حاضر بنا به وضعیت نامناسب اقتصادی و تحریم­هایی که شاهد هستیم روزانه هشت هزار تن مازوت مصرف می­کند. قطعاً مازوت­سوزی عوارض و عواقب خودش را در بلندمدت خواهد داشت حتی اگر فعلاً مطالعه ­ای در رابطه با آن انجام نشده باشد. کمااینکه فعالیت مشابه در استان تهران هر سال باعث هوای ناسالم شده به­ طوری­که در کل سال1400 تنها از دو روز هوای پاک برخوردار بودند. البته شکل فیزیوگرافی استان تهران متفاوت از کرانه خزر است اما در زمانی که جهت باد عوض می­شود اهالی زاغمرز، گهرباران، زینوند و روستاهای بسیاری در مجاور آن به­شدت اذیت می­شوند (البته تنها چند روز در سال).

در مورد بندر امیرآباد واقعاً سؤالات زیادی مطرح است. این پهنه زیبا در کنار سواحل میانکاله، قبل از تصرف بکرترین ساحل باقی­مانده از کاسپین بود. امیرآباد نمونه یک زمین­خواری بزرگ و نابخشودنی با شعار اشتغال بوده است. این فعالیت در 10 درصد عرصه اشغال­شده نیز قابل انجام بوده.

تعداد افراد محلی استخدام ­شده در بندر تنها11 نفر هستند. جالب اینجاست که از زمان فعالیت این بندر400 دامدار از یک مرتع مرغوب خلع­ید شدند (معادل با هزاران واحد دامی). فقط 11 نفر بومی در مشاغل راننده و نگهبان مشغول شدند و شوربختانه 17 کودک در طول این سال­ها زیر کامیون تلف شدند. با کمال تأسف باید گفت کشته­ شده ­ها حتی از شاغلان نیز بیشتر بود.

lمکانیابی غلط و غیراقتصادی بودن پروژه

طبق اسناد بالادستی و برنامه مصوب توسعه پتروشیمی کشور که در سال 98 بعد از جلسات متمادی کارشناسی و ابلاغ­شده و به تأیید رهبری نیز رسیده مکانیابی تمام پتروشیمی ­ها در سواحل خلیج­ فارس انجام شده چون در حوضه آب شور قرار دارد و شوری تخلیه ­شده از آب­شیرین­ کن­ ها کمترین اثر را بر اکوسیستم می­گذارد. شوری خزر 16 گرم در لیتر و شوری خلیج­فارس بین 35 تا 40 گرم در لیتر است. خوراک اولیه پتروشیمی نیز گاز است.

گاز برای پتروشیمی مانند گندم برای نان است. این واحد قرار استGTP و MTP تولید کند و محصول تولیدشده از طریق خط لوله به دامغان برود. یعنی غیراقتصادی­ترین فعالیت ممکن درحالی­که انبارهای ایران از محصول نهایی یعنی پروپیلن تکمیل شده است و مشتری برای آن ندارد.

lفواصل مراکز تأمین گاز برای سوخت این پتروشیمی

فاصله میانکاله از نزدیک­ترین میدان گازی یعنی خانگیران900 کیلومتر است! از واحدی که پروپیلن مصرف می­کند بیش از هزار کیلومتر فاصله است. به لحاظ سیاسی نیز گرفتن لایسنس­های فنی آن دقیقاً وابسته به رفع تحریم­ هاست. اگرچه روال­ های دور زدن تحریم همواره باعث درآمد هنگفت شرکت­هایی در امارات، ترکیه و دیگر همسایگان ما شده است. توجه بفرمایید که ما برای خرید یک ستون ساده دستگاه کروماتوگرافی گازی که یک لوله باریک در یک پاکت کوچک است باید آن را دست به دست شده از سه کشور با قیمت چند برابر دریافت کنیم و end user تجهیزات را در امارات ثبت کنیم. پس نه پول ساخت وجود دارد، نه ماده اولیه، نه صنعتی که این خروجی را مصرف کند. حتی 10 درصد این سرمایه­گذاری می­تواند بیکاری را در منطقه به کلی ریشه­کن کند.