امروز مدعی «عدالت» هستیم، اما عمل ها در جهت تحقق عدالت نیست

حجت الاسلام و المسلمین پورمحمدی تأکید دارد که براساس سیره و اندیشه های امام علی(ع) «عدل» اجرا، حاکمیت و پیاده کردن «حق» است. اگر در جامعه ای حق جاری شود، حقوق محترم شمرده می‌شود، اگر مناسبات اجتماعی براساس حق باشد، روابط و قواعد اجتماعی براساس حق پایه گذاری ‌شود، چنین جامعه ای عادل است.

پورمحمدی می گوید: «آنچه ما امروز به دنبال آن هستیم این است که اعتماد، حسن ظن و رضایت عمومی، انسجام ملی و اقتدار ملی را به دست آوریم، و راه رسیدن به آن با تعبیر امیرالمومنین حکمرانی حق و اجرای عدالت است.»

وی معتقد است: «اراده و خواست حکمرانان، مدیران و مردم در جهت عدالت است، ولی نمی توانم بگویم که عمل مان در این جهت است. ما مدعی هستیم و برخی خیلی مدعی نیستند و الگو، آموزه و مدل ندارند لذا طبیعی است که توقع از ما بسیار است. همچنین ما به طور جدی شعار عدالت می دهیم و آن را ادعا می کنیم و طبیعی است که باید برای تحقق آن تلاش بیشتری کنیم و باید گفت که مقداری در این جهت ناموفق هستیم و کارآمدی ما در حد مطلوبی نیست.»

پورمحمدی خطاب به تمام مسئولین، می گوید: از فرصت شب های قدر و ایام شهادت حضرت علی(ع) استفاده کنیم و واقعاً بپذیریم و اعتراف کنیم که در رسیدن به برخی از اهداف خود ناموفق بودیم. بخشی از این «نرسیدن ها» به دلیل ضعف، خطا و لغزش های ما مسئولین است. فرصت خوبی است که ما مسئولین «استغفار» کنیم که استغفار تکرار نکردن و جبران ضعف ها و خطاهایی است که داشتیم.

متن کامل گفت وگو با حجت الاسلام و المسلمین پورمحمدی، وزیر کشور در دولت اول احمدی‌نژاد، رئیس سازمان بازرسی کل کشور در زمان ریاست هاشمی شاهرودی بر قوه قضائیه، وزیر دادگستری در دولت اول حسن روحانی، معاون برون مرزی و جانشین وزیر اطلاعات در دوران علی فلاحیان و مشاور فعلی رئیس قوه قضائیه و دبیرکل جامعه روحانیت مبارز و همچنین رییس مرکز اسناد انقلاب اسلامی را می خوانید:

حجت الاسلام و المسلمین مصطفی پورمحمدی در گفت وگو با شفقنا درباره مفهوم، اهمیت و جایگاه عدالت در اندیشه امام علی(ع)، اظهار کرد: مقوله عدالت بسیار مهم است و مبحث عدل در همه تحقیقات، کلمات و نوشته های حکما، فلاسفه، علمای اخلاق و عرفا، صاحب نظران سیاسی و حقوقی از ابتدای تاریخ تاکنون مورد توجه بوده است به خصوص در مکاتب و ادیان آسمانی مساله «عدل» مورد توجه جدی است.

وی ادامه داد: در اسلام تأکید و تمرکز زیادی بر موضوع عدالت شده و به معنای واقعی کلمه، ناموس هستی را «عدالت» می داند. خوشبختانه ما در فرهنگ شیعی و در اصول اعتقادی مذهب، مقوله عدل را در کنار توحید، نبوت و معاد قرار دادیم و هنگامی که سوال می‌شود اصول اعتقادی در مبادی دین چیست، «عدل و امامت» را به سه اصل دیگری که همه مسلمانان اعتقاد دارند، اضافه می کنیم لذا شیعیان اصول اعتقادی و مذهبی را پنج مورد می‌دانند که یکی از آنها «عدل» است.

وی با بیان اینکه تعاریف و صحبت های بسیاری در رابطه با عدل شده و مقوله بسیار پیچیده ای است، افزود: حضرت علی(ع) در خطبه ۲۱۶ نهج البلاغه تعبیری دارند که سیاق این خطبه نشان می دهد درباره «حق» است اما در تفسیر آن می‌تواند در رابطه با «عدل» نیز تعریف شود. امام علی(ع) این خطبه را در صفین و در اوج جنگ و درگیری با قاسِطین و اصحاب صفین و معاویه، بیان کردند. ایشان تعبیر می کنند که «فَقَدْ جَعَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ لِی عَلَیْکُمْ حَقّاً بِوِلَایَةِ أَمْرِکُمْ وَ لَکُمْ عَلَیَّ مِنَ الْحَقِّ مِثْلُ الَّذِی لِی عَلَیْکُمْ؛ خداوند سبحان براى من، بر شما به جهت سرپرستى حکومت، حقّى قرار داده و براى شما همانند حق من، حقّى تعیین فرموده است».

پورمحمدی مدیر، رهبر و زعیم جامعه بودن را کار فوق العاده ای دانست و گفت: مدیران شأن فوق العاده ای دارند. مدیریت در حد رهبری و زعامت، جایگاه والایی است و حقی برای مدیر و زعیم تولید می شود یعنی تکلیفی برای دیگران در برابر مدیر، رئیس و زعیم ایجاد می شود و همچنین یک حقی برای شهروندانی ایجاد می شود که برعهده و گردن مدیر، رهبر و زعیم است؛ این حق دو جانبه است که امام علی(ع) به این حق اشاره می کنند و می فرمایند: حال که من رهبر و زعیم شما شدم، یک حقی من بر گردن شما دارم و یک حقی هم شما بر گردن من دارید. حضرت می فرمایند: «فَالْحَقُّ أَوْسَعُ الْأَشْیَاءِ فِی التَّوَاصُفِ»؛ حق دامنه بسیار گسترده ای در تبیین، بیان، تشریح و بازگویی دارد و توصیف و تعابیر مختلفی می توان از حق داشت، اما «أَضْیَقُهَا فِی التَّنَاصُفِ» اگر بخواهید در مقام عمل و اجرا پیاده کنید، بسیار سخت، تنگ و مرزبندی شده و قالب های بسیار دقیق و مرزهای حساسی دارد. یعنی در مقام اجرا فوق العاده سخت است و در مقام بیان و توصیف ساحت گسترده ای دارد.

وی ادامه داد: حضرت علی(ع) در این خطبه ارتباط بین حق و عدل را تبیین می کنند و می فرمایند: خداوند به جهت عادل بودن، عدالت و حق را در همه مسایل تدبیر، اراده و حاکم کرده است و در واقع حضرت تأکید می کنند که ایجاد نظام هستی بر مجرای حق و امور براساس عدل ، پیاده، تدبیر و مدیریت می شوند.

حضرت در فراز بعدی این خطبه می فرمایند: اگر مردم حق والی (رهبر یا زعیم) را ادا کنند و زعیم هم حق مردم و شهروندان را ادا کند، حق میان آنان عزیز، استوار و دارای جایگاه حقیقی می شود و حق مظهر، مبنا و شاخص همه امور در جامعه خواهد بود لذا اگرحاکم حق شهروندان را ادا کند و شهروندان حق حاکم را پاس بدارند و ادا کنند. دین در مسیر صحیح خود قرار می گیرد و درجامعه جاری و ساری می شود. «وَ اعْتَدَلَتْ مَعَالِمُ الْعَدْلِ؛ پایه ها، علایم و بستر عدالت در جامعه مسقر و گسترده می شود.»

عدل اجرا، حاکمیت و پیاده کردن حق است

وی با استفاده از کلام حضرت علی(ع) به تفسیر و مفهوم «عدل» اشاره و خاطرنشان کرد: عدل اجرا، حاکمیت و پیاده کردن حق است. اگر در جامعه ای حق جاری شود، حقوق محترم شمرده می‌شود، اگر مناسبات اجتماعی براساس حق باشد، روابط و قواعد اجتماعی براساس حق پایه گذاری ‌شود، چنین جامعه ای عادل است. اگر اجراییات، فعالیت ها، تلاش ها و مجموعه کنش ها و واکنش ها و فعل و انفعالات اجتماعی براساس حق صورت گیرد، این جامعه عدل مدار است و رفتار عادلانه و عدالت گستر دارد

دبیرکل جامعه روحانیت مبارز در تبیین مفهوم «حق» در کلام امام علی(ع) نیز گفت: حق مطلب «راست و درست» است. تقریباً دقیق ترین ترجمه در ادبیات دینی ما و در اکثر زبان ها که محققینی روی این موضوع کار کردند و ترجمه بسیار روان، دقیق و صحیح «حق» راست و درست است. بنابراین معنی کلمه حق این می شود که اگر در جامعه ای همه امور براساس قوانین، قواعد، مناسبات و روابط درست و صحیح باشد و اجرای کارها، فعالیت ها و تلاش ها نیز براساس امور درست و صحیح باشد، این جامعه عادل و رفتارها عادلانه است و می توان به این جامعه، «جامعه عدل محور» گفت.

حاکمان اگر براساس اصول راست و درست عمل کنند، عادل هستند

وی ادامه داد: حاکمان اگر براساس اصول راست و درست عمل کنند، عادل هستند. جامعه ای که حافظ درستی و راستی باشد، جامعه عادل یا عدالت محور است. مجریانی که براساس راستی و درستی عمل کنند، مجریان عادل و عدالت گستر هستند. از این جهت قاضی زمانی عادل است که حق را پیاده کند یعنی کار درست و راست را انجام دهد. کاشف مطالب راست ودرست عقل است وادیان راهنمای عقل هستند که عقل دچار انحراف وخطا نشود.همه مسئولیت ها و فعالیت های اجتماعی را می توانیم بر این اساس که فکر می کنم دقیق ترین تعریف باشد، بیان کنیم.

وی افزود: به این دلیل نظام هستی را نظامی عادلانه می‌دانیم که براساس حق استوار است و خداوند نیز می فرماید که من جهان را براساس حق آفریدم و حضرت حق بر همین اساس جهان را تدبیر و اداره می کند. بنابراین رفتار خدا عادلانه است چون جهان را براساس حق ایجاد، اجرا و تدبیر و تربیت کرده، رزق و روزی داده، هدایت کرده، استحکام بخشیده و قوانین حقانی را ابلاغ کرده است. این قوانین چون براساس امور حق است، عادلانه است و خداوند در قیامت بر همین اساس با بندگانش رفتار می کند و عادل است لذا دستگاه عدالت الهی در روز قیامت برپاست چون دستگاه حساب و کتاب راست و درست است.

اگر جامعه ای حق مدار و حق گذار شود، عادل است

پورمحمدی گفت: حضرت علی(ع) در تعابیر مختلفی حق و عدل را با هم به کار می برند، حضرت می گویند اگر جامعه ای حق مدار و حق گذار شود، عادل است و اگر عادل باشد می گویند که حق مدار و حق گذار است، در برخی از تعابیر نیز این دو جای یکدیگر قرار می گیرند. حق اساس، پایه، محور شاخصه است، عدل اجرای آن اصول و در صحنه عمل است که آن حقایق را ظهور و بروز می دهد.

حاکم اگر می خواهد عادل باشد، باید حکمرانی براساس حق را بفهمد و بشناسد

وی در پاسخ به این سوال که مسئولان و کارگزاران یک جامعه اسلامی چطور باید عدالت را در جامعه پیاده کنند و کارگزاران عادل چه ویژگی‌هایی دارند؟ گفت،اول اینکه : کارگزار یا مسئول عادل، ابتدا باید «حق» را بشناسد. هیچ جامعه و انسانی نمی تواند بگوید من عادل هستم بدون اینکه حق را شناخته باشد. بنابراین معرفت به حق، پایه عدالت است. اگر کسی می خواهد قاضی باشد، باید حقوق راست و درست و صحیح را بشناسد تا زمانی که افراد با یکدیگر نزاع دارند و به او مراجعه می کنند، بتواند حق را پیاده کند، اگر حق را درست پیاده کرد، حکمش عادلانه می شود. پس باید معرفت به حقوق داشته باشد. حاکم اگر می خواهد عادل باشد، باید حکمرانی براساس حق را بفهمد و بشناسد، به عنوان مثال بداند که حکمرانی حق مدار، حقوق جامعه و شهروندان به چه معناست؟ وظایفی که برای اجرای حق برعهده اوست، چیست؟ اگر خوب اجرا کرد عادل می شود.

در عرصه اجرای عدالت دچار نقص جدی هستیم

دبیرکل جامعه روحانیت مبارز افزود: اگر حکمران حق را بشناسد، ملتزم به حق از جهت رفتار شخصی می‌شود. نمی توان گفت که به حق اعتقاد داریم اما به آن عمل نکنیم و ملتزم نباشیم. اینکه گفته می‌شود یکی از شروط حاکم و قاضی، عدالت است یعنی انسان به آنچه اعتقاد دارد عملاً وفادار و ملتزم باشد، اگر فعل و قول کسی متفاوت است، این شخص نمی تواند انسانی حق گذار و عادل باشد. بنابراین اول؛ حاکم باید حق را بشناسد، دوم؛ در عمل به آن پایبند باشد و سوم؛ به دنبال اجرای حق در جامعه باشد و بتواند آن دستورات حقانی را در جامعه پیدا کند. و امروز مهم ترین مساله ای که در باب عدالت داریم، مرحله دوم التزام وتقید به عدالت است. یعنی شخص به آنچه می گوید باور داشته باشد و این نقطه کانونی رهبران و مدیران و مجریان عادل است. اگر این نقطه کانونی نباشد، امکان تحقق عدالت در جامعه نیست. اینکه در بسیاری از جوامع دچار نقض عدالت و بی عدالتی هستیم به این دلیل است که بسیاری از مجریان خود عامل به آنچه که ادعا می کنند، معتقدند یا اظهار می کنند، نیستند و عملاً در مقام پیاده سازی اجتماعی نیز ناتوان هستند، چون فردی که در زندگی شخصی و رفتار و مناسبات فردی ملتزم به آن مطالب نیست و از ملکه عدالت برخوردار نیست، نمی تواند عدالت را اجرا کند. «ذات نایافته از هستی بخش/ کی تواند که شود هستی بخش»

ویژگی مجریان عدالت، عدالت پرور و عدالت گستر

وی گفت: ممکن است انسان قانون را به صورت اجتهادی وعمیق نداند، اما ازفلان دانشمند، کتاب و دین فرا می گیرد و در عمل خود را مقید و ملتزم به اجرای آنچه که باور کرده، می‌داند.،همین مقدار هم برای معرفت کافی است. بنابراین ما باید انسان هایی را تربیت کنیم که عادل باشند و در زندگی شخصی و فردی خود ملکه عدالت را تمرین کرده باشند و خود را متخلق و ملبس به لباس عدالت به صورت واقعی و نه ظاهری کرده باشند، در این صورت این افراد می توانند مجریان عدالت، عدالت پرور و عدالت گستر باشند. از این جهت می‌گوییم یکی از شروط قاضی و حاکم، عدالت است و به همین دلیل این موضوع در کانون تحقق عدالت تعیین کننده است.

وی گفت: مرحوم آقای جرق جرداق دانشمند مسیحی بیش از ۲۲۰ بار نهج البلاغه را دوره کردند (البته شیعیان کمتر این توفیق را دارند) و بالای ورودی کتابخانه اش جملات امیرالمومنین را نوشته و تمام عشق و زندگیش امیرالمومنین بود. ایشان مجموعه «الامام علی، صوت العدالة الانسانیة» را نوشت که مجموعه چند جلدی فوق العاده ای است و پایان این کتاب نیز می نویسد که من از خداوند می خواهم که به حرمت کاری که برای امیرالمومنین کردم، مرا ببخشد.

امیرالمومنین «مجسمه عدالت» هستند

وی افزود: امیرالمومنین مجسمه عدالت است، از این جهت هنگامی که یک نویسنده مسیحی کتابی می نویسد، عنوان آن را «العدالة الانسانیة» انتخاب می کند. امام علی(ع) در تمام رفتار، سکنات، گفت وگوها، مناسبات جنگ و صلح، ظهور و مظهر حق است و به زبان و دست ایشان حق و عدالت در همه مباحث جاری می شود. در همه ابعاد زندگی‌شان آنچه که می گوید، حق است و آنچه اجرا می کند، عدالت است. طبعاً عزل و نصب، برخوردها، توبیخ ها، تشویق ها، تذکرات و نصیحت های حضرت بر پایه حق و عدالت است. یعنی هر سخنی از ایشان، حق است و تبیینی که می کند حقانی است و راست و درست و حقیقت مسایل را می داند و می گوید و هر عمل ایشان عدل است و عدالت را دقیقاً اجرا می کند.

وی ادامه داد: جنگ های حضرت علی(ع) نماد عدالت ایشان است، حضرت با ظلم در اندیشه و انحراف فکری مانند خوارج مبارزه می کنند. یا مبارزه با ظلم در حق امت که شامل مدیریت افرادی مانند معاویه در جنگ صفین است، یا مبارزه با ظلم از باب زیاده خواهی مثل جنگ جمل که زیاده خواهان و امتیاز طلبان بودند. بنابراین همه زندگی حضرت علی(ع)، عادلانه و برای اجرای عدالت بود، دستورالعمل های حضرت عین عدالت است. از این جهت واکاوی و کاوش درباره زندگی حضرت علی بسیار مهم است. ما با شناختن و تعمق و تأمل در زندگی حضرت علی هم جلوه حق را می بینیم و هم علایم و قواعد حق را می فهمیم و درمی یابیم و هم نحوه اجرای حق که همان عدالت هست را درک می‌کنیم و چه در مباحث حق و چه در مباحث عدل آموزش می گیریم و می توانیم از آن الهام بگیریم.

وی در ادامه با بیان اینکه در نوع کردار و رفتار امیر المومنین نکات ظریفی وجود دارد که باید به آن توجه کنیم، گفت: یکی از برجسته ترین آموزه های امام علی(ع) درباره حکمرانی که هم اصول حقانی حکمرانی را مطرح می کند و هم روش پیاده کردن عادلانه آن را بروز و آموزش می دهد، نامه ای است که حضرت برای مالک اشتر نوشتند. این نامه تقریباً منشور حکمرانی است و دستورالعملی است که حضرت به حاکم یک سرزمین بزرگ چون مصر می دهد.

وی به چند فراز از عهدنامه مالک اشتر اشاره و خاطرنشان کرد: حضرت در ابتدای عهدنامه می گوید که هَذَا مَا أَمَرَ بِهِ عَبْدُ اللهِ عَلِیٌّ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ مَالِکَ بْنَ الْحَارِثِ الْأَشْتَرَ فِی عَهْدِهِ إِلَیْهِ حِینَ وَلَّاهُ مِصْرَ؛ من عبدالله بنده خدا علی هستم که البته امیرالمومنین هستم یعنی رهبر و زعیم مومنان هستم، به جناب مالک بن حارث اشتر دستور و فرمان هایی را می دهم. من این پیمان را با او می بندم یعنی مسئولیت و رسالتی که به او می سپارم این دستورالعملی است که به او می دهم در زمانی که می خواهم او را والی و حاکم مصر قرار دهم.

حضرت علی به ۴ نکته برجسته ی حکومت حقانی و عادلانه اشاره می کنند و می فرمایند: «جِبَایَةَ خَرَاجِهَا؛ مالیات ها را جمع آوری کند.» جمع آوری انواع مالیات ها، عوارض و خراج اولین وظیفه حاکم است. گرفتن مالیات، عوارض و خراج به نوعی تعادل و انضباط اقتصادی و در رابطه با اجرای عدالت اقتصادی است. یعنی کاستی ها و فراز و فرودها رااز این طریق ترمیم بکنند. به عده ای خداوند لطف کرده و نعمت داده و باهوش تر و زرنگ تر هستند، فرصت های ویژه ای برای آنان پیش آمده و درآمدهای بیشتری دارند، اینان باید مازاد، مالیات، عوارض آن را بدهند و تکالیف را ادا کنند. بنابراین این فی نفسه یک حرکت عدالت محور و عدالت پرور است. «جِهَادَ عَدُوِّهَا؛ دفاع از شهروندان» اجازه ندهند که امنیت و آرامش شهروندان به خطر بیافتد. با دشمنان این جامعه و شهروندان مقابله کردن و دفاع از حقوق شهروندان در مقابل بیگانگان و جلوی تعدی و زیاده طلبی دشمنان داخلی وخارجی را بگیرد.

«اسْتِصْلَاحَ أَهْلِهَا؛ کارهای مردم را به صلاح و سامان رساندند. امور مردم را درست اداره کردن و به مردم خدمات دادند. ارایه خدمات، تنظیم امور، تدبیر امور. مردم به اینها نیاز دارند، اینجا دستگاه دیوانی و ترتیبات می خواهد. اگر این جامعه نظم و انضباط داشته باشد، اگر آشفته نباشد و اختلالی در امور پیش نیاد، زندگی بر شهروندان شیرین خواهد شد. و «عِمَارَةَ بِلَادِهَا؛ آباد کردن سرزمین» جاده ها و پل ها و رودخانه ها و سیل بندها ، خانه های مناسب ومدرسه و آموزش و بیمارستان و مسجد و مراکز فرهنگی و شهرسازی ها و محیط های تفریح و گردش و زندگی و استراحت.

وی ادامه داد: حضرت علی(ع) ابتدا که حاکم را می فرستند تأکید دارد که حاکم ابتدا این مسایل را پیاده و اجرا کند. این نکته بسیار دقیق است که اگر حاکم می خواهد دعوت به دین، خدا، اخلاق، معنویت کند ابتدا باید به این ۴ نکته مهم توجه کند. شاید این نکته ها کمتر مورد توجه قرار گیرد. اولین رسالت و مسئولیت حکمرانی با عقل و عدل این است که آنچه صلاح و خیر شهروندان است جاری و ساری کند، امنیت برقرار کند و شهرها و سرزمین ها را آباد کند، رونق و رفاه ایجاد کند و درآمدها را اضافه کند. یعنی زندگی مطلوب و مطبوعی برای شهروندان و اهالی آن سرزمین ایجاد کند و با اجرای عدالت اقتصادی یعنی از کسانی که دارا هستند و توانایی دارند، بگیرد و در این امور مصرف کند.

وی افزود: در فرازهای بعدی حضرت در نحوه گرفتن خراج هم دستوراتی دارند و می فرمایند: زیاده روی و تندروی نکنید و فشار نیاورید که کارآفرین و سرمایه گذار و تاجر و کسی که داد و ستد می کند، ضرر کند و از کار باز بماند و به کار بیشتر تشویق نشود. این توصیه عجیب و جالبی است که امروز مدرن ترین و به روز ترین تئوری های اقتصادی حکایت از همین مطلب می کند که نوع گرفتن مالیات و خراج را دقیقاً بر همین اساس و پایه توصیه می کنند.

سپس حضرت می فرمایند: با تقوا باش. اطاعت خدا را کن، آنچه که خداوند از دستورات، واجبات و مستحبات به تو گفته انجام بده، اگر چنین کنی خداوند تو را یاری می کند که وظایف خود را به خوبی انجام دهی. دنبال شهوات و مال اندوزی نرو، نخوت و تکبر نداشته باش؛ در واقع حضرت توصیه‌های بسیار فراوانی درباره اینکه اگر حکمرانی می‌خواهد وظیفه حکمرانی را اجرا کند باید این خصلت ها را در خود زنده کند، داشته‌اند.

پورمحمدی خاطرنشان کرد: امیرالمومنین در فرازی از عهدنامه مالک اشتر یکی از روش های عادلانه را توصیه می کنند، می فرمایند: «ألزِمِ الحَقَّ مَن لَزِمَهُ مِن القَریبِ و البَعیدِ؛ تو همراه حق و حق مدار باش و حق را درباره همه اجرا کن و فرقی میان کسی از افراد نزدیک و دور خود نداشته باش. اجرای حق اینگونه نسبت به همه سخت است، نزدیکان و اطرافیان توقع بیشتری دارند، امتیاز بیشتری می خواهند و چون می خواهی حق را رعایت کنی یعنی همان اجرای عدالت برای نزدیکان سخت است ولی تو باید مقاومت کنی، وَ کُنْ فِی ذَلِکَ صَابِراً؛ در اینجا معنای صبر حاکم مشخص می شود. صبر حاکم یعنی مقاومت حکمرانان در اجرای حق، اگر حکمران در اجرای حق مقاومت نشان دهد، لغزش به این سمت و آن سمت نشان ندهد، به سمت کسی بیشتر و عده ای کمتر نداشته باشد، این رفتار عادلانه حاکم در اجرای حق است.

وزیر کشور اسبق ادامه داد: صبوری لازمه عدالت است؛ اگر می خواهید عدالت اجرا شود باید برای اجرای حق مقاومت داشته باشید و پای خداوند هم بگذارید مُحْتَسِباً؛ مشخص نیست که در این دنیا اجرتان را بدهند، چون این کار سختی است و خداوند باید پاداش دهد. برای نزدیکان، خویشاوندان و دوستان خود مقرر بدار که حق را جاری کنی و این سخت است، به خصوص اطرافیان انتظارات بیش از این دارند، اگر این چنین کنی عاقبت خوبی برای تو دارد و آثار و برکات بسیاری در این دنیا و آن دنیا دارد. بنابراین یکی از روش های عادلانه در حکمرانی مراقبت بر اجرای حق بین همه شهروندان است، یعنی توسعه و اجرای عادلانه حق بین همگان است که حضرت به این صورت اشاره می فرمایند.

وی افزود: حضرت علی (ع) یک جمله بسیار شاخص و برجسته و فوق تاریخی دارند که به نظرم یک نوع پارادایم است و در تیتر و عنوان حکمرانی علوی و اسلامی و نبوی و عادلانه قراردارد، ایشان می فرمایند: «وَلْیَکُنْ أَحَبَّ الاُمُورِ إِلَیْکَ» محبوب ترین امور در نزد تو و آنچه می پسندی، این سه اقدام باشد. اول اینکه شما بتوانید أَوْسَطُهَا فِی الْحَقِّ؛ حق را در جامعه و در جایگاه خود، بدون افراط و تفریط قرار دهی و حق را حاکم کنی. یعنی راستی و درستی همه امور را ببینی و تنظیم کنی و بر آن مدار بگذاری. وَأَعَمُّهَا فِی الْعَدْلِ؛ با گسترده ترین روش عدالت را در جامعه حاکم کنید. وَأَجْمَعُهَا لِرِضَى الرَّعِیَّةِ؛ سعی کنید رضایت مردم و شهروندان را به دست آورد و حضرت در ذیل این جمله تأکید می کنند که رضایت اکثریت می ارزد به اینکه منافع اقلیتی محدود شود.

رضایت مردم و شهروندان نتیجه حق و عدل است

دبیرکل جامعه روحانیت مبارز با بیان اینکه رضایت مردم و شهروندان نتیجه حق و عدل است گفت: اگر در جامعه حق و عدل را پیاده و اجرا کردید، رضایت عامه تأمین می شود، بنابراین اگر به دنبال این هستیم که رضایت اکثریت مردم را جلب کنیم، راه آن این است که حق را حاکم و عدالت را اجرا کنیم. این نسخه ای است که امام علی(ع) برای حکمرانی پیچیده و آنچه ما امروز به دنبال آن هستیم این است که اعتماد، حسن ظن و رضایت عمومی، انسجام ملی و اقتدار ملی را به دست آوریم، و راه رسیدن به آن با تعبیر امیرالمومنین حکمرانی حق و اجرای عدالت است.

وی افزود: حضرت می فرمایند اگر چنین کنید، انسجام ملی که ما امروز بر آن تأکید داریم اتفاق می افتد. وحدت ملی، انسجام و آن جمعیت انبوهی که شما نیاز دارید، با حاکمیت حق و اجرای عدالت شدنی است. اگر می خواهید در مقابل دشمنان مقاومت و پایداری نشان دهید و دشمنان را از تعدی به خودتان باز بدارید و قدرت بازدارنگی ایجاد کنید و دشمنان به شما طمع نکنند، این خواسته‌ها در گرو حاکمیت حق و اجرای عدالت است و اگر می خواهید دین نیز استوار شود، از همین طریق شدنی است. «إِنَّمَا عِمَادُ الدِّیْنِ وَ جِمَاعُ الْمُسْلِمِیْن وَالْعُدَّةُ للْأَعْدَاءِ الْعَامَّةُ مِنَ الْأُمَّةِ»

وی درباره نظام اقتصادی علوی و عدالت در امور مالی و توزیع ثروت چنین نظامی، گفت: اولاً در منطق اسلام و منطق علوی، جامعه برای تلاش های اقتصادی باید آزاد باشد. دولت و حکمرانان باید اجازه دهند که استعدادها، توانایی، خلاقیت ها و توانایی و تلاش مردم در راه کسب و کار و فناوری و کار آفرینی و تولید و داد و ستد آزاد باشد. این منطق اسلامی است و موضوع بسیار اساسی است. چون حضرت علی(ع) می فرمایند که اگر چنین نکنید، رفاه عمومی ایجاد نمی شود. رفاه با کار، تلاش، تولید و همت انسان های با انگیزه و پر تلاش و حرکت عمومی جامعه شکل می گیرد. بنابراین باید این بخش را باز بگذارید تا تولید ثروت، تأمین کالا و مایحتاج جامعه صورت گیرد.

وزیر اسبق اطلاعات ادامه داد: نکته دقیق دیگر اینکه در فعالیت های اقتصادی خلاف، ظلم، کلاهبرداری، اجحاف، احتکار، کم فروشی و بد فروشی صورت نگیرد. در بحث فعالیت اقتصادی موضوع مهم رعایت ضوابط منصفانه و راست و درست (حق) است. یعنی جامعه در فعالیت اقتصادی آزاد است، یکی استعداد و قدرت زیاد دارد و می تواند تولید ثروت کند، نمی توانیم به جامعه بگوییم که سقف ثروت داشته باشد اینکه گاهی نسخه های محدود کننده پیچیده می شود نیز مشخص نیست با چه مبنا و با اتکا به چه منطق و سندی چنین می گویند. در جامعه دینی همانطور که انسان ها آزاد هستند و می توانند و تشویق شدند که قله علم را فتح کنند، نوآوری و خلاقیت داشته باشند، در کسب ثروت نیز محدودیتی قائل نشده است. اما رعایت ضوابط برای کسب ثروت بسیار مهم است. خلاف و ظلم نباشد، حق کسی ضایع نشود، احجاف، احتکار و کم فروشی و هر آنچه که در داد و ستد خلاف، خلف وعده و کلاهبرداری است انجام نشود و خدعه نباشد. آن زمان سلامت در فعالیت اقتصادی، کسب و کار عادلانه می شود.

پورمحمدی افزود: عده ای نعمت و ثروت بسیاری نصیب شان می شود، این ثروتی که نصیب این افراد شده به خاطر امنیت جامعه، بسترهای اجتماعی، انسجام جامعه، تولید علم و بازار مصرف و تشویق به سرمایه گذاری کارآفرینی و بسترهای اجتماعی است، بنابراین این افراد باید حقوق جامعه را ادا کنند، اینجا مالیات ها و عوارض معنا پیدا می کند که باید به دقت گرفته شود. یعنی اگر جامعه ای عوارض و مالیات نمی دهد یا قدرت گرفتن عوارض و مالیات نیست و شخصی ناعادلانه از منابع ملی استفاده می کند که به آن رانت گفته می شود. یعنی فردی به راحتی با تعاملات و فرآیندهایی بخش بزرگی از منابع ملی را در اختیار خود قرار می دهد و ثروت زیادی برای او کسب می شود که این کسب ثروت ناعادلانه می شود.

دبیرکل جامعه روحانیت مبارز گفت: اگر کسب ثروت عادلانه از مجاری صحیح و درست باشد و پرداخت عوارض و مالیات ها به شکل دقیق صورت گیرد، پس از آن توزیع این عوارض و مالیات بسیار حائز اهمیت است. نظام تأمین اجتماعی که مشخص می‌کند زکات و خمس را باید به چه کسی دهیم بدین معناست که شما توزیع صحیح و عادلانه داشته باشید. عده ای زمین گیر هستند و معلول شدند و یتیم هستند، فضای کسب و کار برایشان مهیا نیست، ورشکست شدند و غیره در اینجا نظام تأمین اجتماعی نقش بسیار مهم و کلیدی دارد، همچنین در عهدنامه مالک اشتر نسبت به توجه به اقشار ضعیف و نیازمندان جامعه تأکیدات فراوانی شده است، یعنی نظام عادلانه، نظامی است که نسبت به طبقات فرودست و تهی دست عنایت ویژه و خاص داشته باشد آن هم نه از باب منت گذاشتن و اینکه تحمیلی باشد بلکه یک ضرورت اجتماعی است و این اتفاقات می تواند برای هر کسی رخ دهد.

وی با تأکید بر اینکه نظام تأمین اجتماعی یعنی نظام اطمینان و اعتماد بخشی و تضمین آینده جامعه، گفت: جامعه اسلامی نسبت به تأمین اجتماعی باید بسیار دقیق و حساس باشد و اسلام در نظام تأمین اجتماعی فوق العاده دقیق و حساس بوده و کلمات و دقت عملی امام علی نیز در همین راستاست. امیرالمومنین حاکم سرزمینی گسترده بودند و به همه شهروندان در شهرها و سرزمین ها و روستاها نمی توانست رسیدگی کند، اما در همان کوفه که حاکم بود، از یتیم، معلول، زمین گیر و درمانده غافل نبودند، لذا با بچه یتیم بازی می کردند و برایشان نان می پختند و آذوقه می بردند. حضرت علی(ع) در اواخر حکومتشان می گویند، من در زمانی حکومت کوفه را اداره می کنم که در کوفه کسی نیست که شب سرپناه نداشته باشد، کسی نیست که بدون آب شرب سالم سیراب شود، کسی نیست که شب گرسنه بخواب برود. این امر در حقیقت رفتار امیرالمومنین را نشان می دهد که دنبال تحقق عدالت بودند و عدالت اجرایی دقیقاً بدین معناست.

وی ادامه داد: امروزه برخی جوامع در عرصه تأمین اجتماعی اقتصادی دقیق و قوی عمل می کنند که دقیقاً تنظیم یک نظام اقتصادی صحیح و درست است و این امر هم تعادل جامعه را برقرار می کند، هم به طبقات نیازمند توجه درستی می شود و هم اجازه فعالیت اقتصادی داده می شود تا تولید ثروت و امکانات شود و از مزایا و منافع و مازاد این ثروت ها به طبقات محروم برسد. بخشی از مالیات هم برای توسعه رفاه عمومی یعنی عمران سرزمین ها، گسترش و امنیت راه ها، تقویت نیروهای مسلح، توسعه علم، رفاه و تولید ثروت و رفاه عمومی مصرف می شود که طبقه متوسطه و حتی ثروتمندان هم از آنها بهره مند می شوند و ضمناً نظام تأمین اجتماعی قوی نیز در کنار آن مستقر می شود.

وی درباره عدالت در نظام حقوقی با توجه به سیره و اندیشه امام علی(ع)، گفت: منظور از «نظام حقوقی» بحث قضاوت است که حضرت علی(ع) مظهر این عدالت قضایی است. نظام حقوقی که امیرالمومنین به آن وفادار هستند و دستگاه قضایی اسلام که بسیار شاخص است. اساس مدنیّت بر حقوق و اجرای حقوق است و اگر بخواهیم بگوییم که جامعه ای از نظر ما مدنیّت و تمدن اسلامی دارد و حتی در نظامات حقوقی جهان و جوامع به ظاهر متمدن یا مدعی تمدن، شاخص ترین نمادشان نظامات حقوقی و ایجاد ساختار حقوقی صحیح در جامعه است.

رییس مرکز اسناد انقلاب اسلامی درباره شاخصه ها و ویژگی های عدالت حقوقی و قضایی گفت: اولین شاخصه «شناخت حق» است. شناختن حق بسیار مهم است که انسان دقیقاً حقوق را بفهمد و بشناسد، منافع افراد و گروه ها در تعیین حق دخیل نباشد، کشش ها، جاذبه ها، تحریک عواطف، غلیان ها و هیجان های اجتماعی در تدوین قانون و مقررات دخیل نباشد، قانونگذار بر مبنای صحیح قانون بگذارد. دوم اینکه مجری در مقام اجرا عادل باشد. سوم اینکه موظف و متعهد به اجرای این قوانین صحیح باشد.

دبیرکل جامعه روحانیت مبارز عنوان کرد: جامعه نیز باید در برابر حق و عدل تمکین کند. امام علی(ع) هم بسیار تأکید داشتند که «من می خواهم حق و عدل را اجرا کنم، چرا شما مقاومت و مخالفت می کنید! این به نفع جامعه است و با من همراهی کنید» لذا جامعه هم باید پذیرای حق و عدالت باشد که اگر جامعه ای پذیرای حق و عدالت نباشد، باز هم اجرای عدالت متوقف خواهد شد. یعنی اگر شما می خواهید حق را جاری و عادلانه رفتار کنی، با شما مخالفت می کنند و فشار می آورند. گاهی گروه فشار، گروه خاص و گاهی گروه عام است. یعنی یک جمعیت بزرگی تقاضایی ناعادلانه دارند، چون جمعیت قدرتمند و بزرگی هم هست، شما ناچار می شوید که تمکین کنید در صورتی که عادلانه نیست و به ضرر همگان است. یعنی جامعه هم باید خواستار حق و اجرای حق که همان عدل است، باشد.

پورمحمدی در پاسخ به این پرسش که نزدیک شدن به عدالت علوی یکی از اهداف انقلاب اسلامی بود، تاکنون تا چه اندازه به عدالت علوی در عرصه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حقوقی نزدیک هستیم؟ گفت: ما در تدوین قوانین به خصوص قوانین اساسی و بالادستی سعی کردیم، بسیار به عدالت نزدیک باشیم. نمی گویم بی عیب و کامل هستیم حتی قانون اساسی هم می تواند دقیقاً منطبق با آرمان ها، اهداف و معارف والای کامل اسلامی نباشد و در مواردی خدشه داشته باشد و لازم باشد آنها را اصلاح و تکمیل کنیم؛ اما در قوانین اساسی و بالادستی رعایت شده است.

اما در مقام اجرای عدالت بسیار مشکل و فاصله داریم؛ در برخی از قسمت ها توفیقات بیشتری داشتیم و در برخی از قسمت ها میانه هستیم و در برخی از قسمت ها ضعیف هستیم و فاصله بیشتری داریم و این جزو مشکلات همه انسان ها و جوامع است؛ به معنای دیگر همه انسان ها و جوامع با حق، عدل، آرمان ها و اعتقاداتشان فاصله دارند، جامعه آرمانی و مطلوب فاصله دارند، ما هم متأسفانه گرفتار این فاصله ها هستیم.

وی در پاسخ به این پرسش که تاکنون آسیب ها و موانع تحقق عدالت علوی در جامعه اسلامی ایران چه بوده است؟ گفت: بخشی مربوط به خود ماست. گاهی فهم ما از مفهوم «حق و عدل» ناقص است و در حقیقت شناخت و معرفتی ضعیف داریم. در مقام عمل، تربیت لازم برای اجرای حق و عدل را نداریم و تحت یک نظام برنامه ریزی شده نیستیم تا تجهیز و تزکیه شویم و آماده برای اجرای آن باشیم.

وی گفت: نکته بعدی و واقعی، فشارها و تحمیل هایی است که بر ما بوده و هست، از جمله فشارها و برخوردهای مختلف امنیتی، نظامی، اقتصادی، سیاسی، تبلیغاتی و روانی که مانع مراقبت، تربیت و آموزش ما شده است. علت آن هم این بود که اگر ما توفیق درست عمل کردن داشته باشیم، دشمنان به اهدافشان نمی رسند. لذا اصلاً نمی خواستند این نظام عادلانه مستقر شود تا با ظلم بجنگند و از مظلوم دفاع کند، با مستکبرین عالم مقابله کند، با تفکرات ضد انسانی در دنیا مبارزه کند، روشنگری داشته باشد، انسان ها را به اصول صحیح معرفتی، اخلاقی و رفتاری آشنا کند. دشمنان انسانیت که در تمام تاریخ بسیار بودند و امروز هم هستند، صاحبان قدرت و ثروت راضی نمی شوند که هیچ جایی صدای حقی بلند شود؛ چه برسد به اینکه قدرتی در دنیا تولید شود که منادی حق باشد و پای حق و عدل و مظلوم بایستد و با ظالم بجنگد، حرف های صحیح و درست بزند، با مظاهر فساد و بداخلاقی، کفر و شرک و بی فرهنگی مقابله کند. حتی اگر شما درست هم باشید، با شما مقابله می کنند و اگر هم ناتوان باشید طبعاً اجازه نمی دهند بر توانایی شما اضافه شود و همان مقدار از توانایی هم که دارید، از بین می برند. بنابراین یک مساله در بُعد معرفت، نظر و عمل است و یک مساله دیگر مقابله ها، مخالفت ها، سنگ اندازی ها و مشکلاتی است که سر راه ما ایجاد کردند. در این راستا عوامل زیاد دیگری هم دخیل است از جمله اینکه بسیاری از حوادث، وقایع، اتفاقات، کمبودها، نیازها، حوادث پیرامونی و داخلی تشدید کننده این وضعیت است.

و نکته سوم؛ اینکه ساختارها برای اجرای عدالت و تحقق حق مهیّا نیست، گفت: گاهی شما حق را می شناسید، تربیت صحیحی دارید و قصد دارید حق را اجرا کنید، چندان هم دشمن ندارید، اما ساختارها معیوب است، از جمله این ساختارها «نظام اداری» است. اگر از نظام اداری در حکمرانی غفلت کنید، همه کارها و اهداف زمین می ماند یعنی ماشینی که باید این بار را به مقصد برساند، جلو نمی رود بنابراین نظام اداری وسیله نقلیه ای است که شما این بارِ حق و عدل را باید با آن حمل کنید و به هدف و مقصد برسید و ما متأسفانه از زمان های گذشته نظام اداری معیوبی داشتیم و در اصلاح نظام اداری ناتوان بودیم. این نظام اداری معیوب، نظامات گذشته را هم از پا درآورد. وقتی تحلیل می کنیم سقوط بسیاری از نظامات حتی نظام قبل از انقلاب، بخشی از همین نظامات اداری معیوب و فاسد است که کل ساختار اجتماعی را به هم می ریزد و اختلال امور ایجاد می کند و نارضایتی عمومی تولید می کند. ما همین نظامات و ساختار معیوب را در نظام دادرسی داریم، قاضی و قوانین خوب بسیار داریم، ولی بسیاری از نظامات دادرسی ما نظامات کامل و دقیقی نیست و عملاً در چرخ دنده این نظامات حقوقی و قضایی و به اصطلاح آیین دادرسی، هدف عدالت، اجرای حق و تأمین حقوق عامه گم می شود. بنابراین این ساختار بسیار به اصلاح امور و تحقق آن عدالتی که ما می خواهیم در حکمرانی شکل بگیرد، آسیب می زند.

یا در حوزه اجتماعی، مردم یا شهروندان بسیار با اخلاق، با معرفت، وفادار، افراد اهل خیر و کمک به دیگر شهروندان که در مجمع خیرین به بالای 500 هزار نفر رسیدند، داریم، همچنین ظرفیت های مدنی بسیار داریم مثل NGO ها و سمن ها، سازمان های مردم نهاد که یک چشمه آن در حوزه های دینی و مذهبی و یک چشمه هم دنبال کارهای عمومی اجتماعی، فرهنگی، بهدشت و درمان و محیط زیست و حقوقی، مبارزه با ناهنجاری های اجتماعی مثل اعتیاد، کمک به مجموعه های معلولین و مدد جویان هستند.

یک بخشی هم مذهبی است مانند هیئت ها که یک سمن و تشکل مردم نهاد هستند. مردم برای آرمان ها، اعتقادات و باورها و محبوب خود هزینه می کنند و هیئات تشکیل می دهند و منبر، روضه خوانی و مراسم و مناسک برگزار می کنند.

حتی مناسبت های طبیعی و ملی مثل جشن نوروز نیز از جمله این ظرفیت ها هستند. امسال حدود ۵۳ درصد مردم به سفر رفتند و در واقع اینها ظرفیت های اجتماعی که دارای اهمیت بسیار است، اما انسجام و تعریف ساختارهای اجتماعی ما ناقص است، این ظرفیت اجتماعی اصولاً ناهجاری را کاهش می دهد، یعنی جامعه ای که از این همه ظرفیت اجتماعی برخوردار است، باید ناهنجاری کمی داشته باشد، اما متأسفانه آمار ناهنجاری های ما بالاست و مشخص است ساختار روابط اجتماعی معیوب است و نقص ها و اشکالاتی دارد. در مناسبات و تعاملات سیاسی هم همین مساله ساری و جاری است. بنابراین ما به سه دلیل عمده اول، «عدم معرفت یا ضعف معرفتی و اجرایی»، دوم «موانع، دست اندازی ها و مشکل تراشی ها» و سوم «ساختارها» در رسیدن به اهداف خود ناکام هستیم و حتماً باید همت و تلاش کنیم که این ناکامی ها را به نحوی جبران کنیم.

وی در پاسخ به این پرسش که روند فعلی که در عرصه های مختلف در پیش گرفتیم، در جهت یا مغایر با عدالت علوی است؟ گفت: اراده و خواست حکمرانان، مدیران و مردم در جهت عدالت است، ولی نمی توانم بگویم که عمل مان در این جهت است. البته اراده و خواست بسیار مهم هست چرا که زمانی جامعه اصلاً طالب، خواستار و به دنبال عدالت نیست، یک عیب و نقص بزرگ است؛ اما مشکل در این است که ما مدعی هستیم و برخی خیلی مدعی نیستند و الگو، آموزه و مدل ندارند لذا طبیعی است که توقع از ما بسیار است. همچنین ما به طور جدی شعار عدالت می دهیم و آن را ادعا می کنیم و طبیعی است که باید برای تحقق آن تلاش بیشتری کنیم و باید گفت که مقداری در این جهت ناموفق هستیم و کارآمدی ما در حد مطلوبی نیست.

از عدالت اقتصادی بسیار فاصله داریم

پورمحمدی با بیان اینکه از میان همه عرصه ها، از عدالت اقتصادی مورد تأکید حضرت علی(ع) بسیار فاصله داریم، گفت: به دلیل اهمیت و گسترش مسایل اقتصادی، طبیعی است که در حوزه اقتصادی با وضع مطلوب بسیار فاصله داریم. مثلاً در حوزه آموزش، بهداشت، امنیت و خدمات پایه، امکانات در حد زیادی به صورت عمومی توزیع شده و دسترسی مردم در حد مطلوبی است، اما در مباحث اقتصادی متأسفانه گرفتاری های بیشتری داریم. البته در این عرصه فشار دشمنان نقش فوق العاده ای داشته و دارد و از جمله خیانت ها، جنایت ها و ظلم های بزرگی است که در حق ملت ایران شده است. برای اینکه صدای حق طلبی این ملت را خفه کنند و ما را از آرمان ها و تحقق شعارهای حقانی خود باز بدارند، مردم را در موضوعات معیشتی و اقتصادی زمین گیر کردند لذا در عرصه های اقتصادی بسیار فشار آوردند و چون ابزار فشار اقتصادی و بخش بزرگ ثروت جهان و امکانات مادی و معیشتی در اختیار آنهاست، قدرت فشار حداکثری بالایی دارند.

البته باور من این است که مقاومت ملت ایران نیز بالا بوده است. درست است که امروز در سختی های زیادی هستیم ولکن با خواست دشمنان بسیار فاصله دارد یعنی همانطور که ما می گوییم در تحقق شعارهای اقتصادی عقب هستیم و از شعارهای عدالت اقتصادی فاصله داریم، دشمن هم در تحقق خواسته های خود که فروپاشی و ورشکستگی و از بین بردن کلیت کیان کشور و ظرفیت اقتصادی ماست، چندان موفق نبوده است.

مسئولین بپذیرند و اعتراف کنند که در به وجود آمدن وضع موجود، مسئول هستند

وی گفت: از فرصت شب های قدر و ایام شهادت حضرت علی(ع) استفاده کنیم و واقعاً بپذیریم و اعتراف کنیم که در رسیدن به برخی از اهداف خود ناموفق بودیم. بخشی از این «نرسیدن ها» به دلیل ضعف، خطا و لغزش های ما مسئولین است. البته در این مورد هم باید انصاف به خرج دهیم، عده ای می گویند که همه تقصیرها به گردن «مسئولین» است یا عده ای دیگر دشمن یا ساختارها را تنها مقصر می دانند، در صورتی که هر یک از این سه مورد، در به وجود آوردن وضع موجود سهمی دارند. در این میان هر یک از ما مسئولین در ایجاد این ناتوانی ها و نرسیدن به اهداف مطلوب نقش داشتیم و باید سهم خود را بپذیریم و در جهت جبران و اصلاح حرکت کنیم.

وی ادامه داد: کاستی هایی که از جانب ما نشأت گرفته، مقداری از آن به دلیل نشناختن حقوق و تکالیفمان است که خداوند بندگان گناهکار، ضعیف و ناتوان خود را می بخشد، اما بخشی ناظر به حقوق مردم است و خداوند تأکید دارد که باید مردم ببخشند لذا «استغفار» کنیم که استغفار تکرار نکردن و جبران ضعف ها و خطاهایی است که داشتیم.

نسل جدید مدیریتی اشتباهات مسئولین گذشته را تکرار نکنند

وی بیان کرد: باید از امیرالمومنین و روح بلند ایشان طلب کنیم که اولاً واسطه مغفرت ما نزد خداوند شود و ما هم به ایشان تمسک کنیم که عیوب خود را بپوشانیم و اصلاح کنیم. نسل های جدید مدیریتی سعی کنند که اشتباهات ما را تکرار نکنند و وظیفه ما هم آن است که به آنها آموزش، تذکر و هشدار دهیم و آنان راهنمایی کنیم که دچار ضعف ها و اشتباهات ما نشوند و رفتارها را در همه حوزه ها اصلاح کنیم و البته از تجربه ها و دستاوردهای مثبت و موفق نیز حفاظت کنند و گسترش دهند و تنگ نظرانه، جناحی و گروهی برخورد نکنند.

قضاوت های ناصحیح نداشته باشیم و افراد را حذف نکنیم

رییس مرکز اسناد انقلاب اسلامی گفت: امیدواریم که خداوند توفیق دهد تا از این فرهنگ بسیار متعالی و میراث بسیار عظیمی که فرهنگ اسلامی و سنت نبوی و تعالیم علوی و ائمه اطهار(ع) در اختیار ما قرار دادند، استفاده کنیم. قدردان سرمایه عظیم ملی و این ملت آگاه، مومن و وفادار باشیم و نیروهای توانمندی که در این سال ها با تجربه شدند و سرمایه های انسانی هستند را به خوبی به کار بگیریم. از اخلاق علوی، گذشت، عفو، حسن ظن، اعتمادسازی و خوش بینی استفاده کنیم. سوء ظن ها و نسبت های ناروا و قضاوت های ناصحیح، صف بندی ها، دیوار کشی ها و بسیاری از نیروهایی که عناد و لجاجی ندارند و می خواهند خدمت کنند و به کشور و ملت و سرزمین و تاریخ وفادار هستند را حذف نکنیم، همه اینها عدالت و حکمرانی علوی است.

وی تأکید کرد که در جامعه همه مومن، عادل و انقلابی در سطح بالا نیستند، اما شهروند این جامعه هستند و می خواهند در این جامعه چطور سالم زندگی کنند و رفاه داشته باشند، می خواهند دنیا و آخرتشان آباد شود. حضرت علی(ع) دستور می دهند که باید با همه به مساوات عمل کرد.

پورمحمدی راهکار تحقق عدالت در جامعه را تببین و اظهار کرد: اگر می خواهیم جامعه رو به جلو برود، راه این است که «حق و عدل» مورد تأکید حضرت امیر را میان همگان تسرّی و گسترش دهیم و رضایت اکثریت را کسب کنیم. امروز از میزان رضایت عامه و اعتماد عمومی بسیار کاسته شده و متأسفانه «امید» که سرمایه اصلی اجتماعی است، آسیب دیده که بخشی به خاطر رفتار ماست. لذا حداقل این بخش را جبران کنیم و به خداوند و به مردم بگوییم آنچه مربوط به ما بود را اصلاح کردیم، حال زمانی حریف دشمن می شویم و زمانی هم حریف نمی شویم. پس از آن تلاش جدی کنیم ساختارها را اصلاح کنیم که یک عیب جدی است و تا ساختارها اصلاح نشود، به اهدافمان نمی رسیم.

بدبینی ها را کنار بگذاریم و جای آن اعتماد، خوش بینی و حسن ظن قرار دهیم

پورمحمدی در پایان گفت: از رمضان استفاده کنیم، خداوند رمضان را برای مسلمانان قرار داده تا برای زندگی مطلوب آموزش و تمرین داده شوند. به عنوان مثال در ایام دیگر نسبت به دیگران بدبین هستیم و سوء ظن داریم، رمضان به ما یاد می دهد که بدبینی ها را کنار بگذاریم و جای آن اعتماد، خوش بینی و حسن ظن قرار دهیم. در این صورت جامعه علوی شکل می گیرد و بستری می شود برای اینکه بتوانیم به اهداف والاتر در کل زندگی برسیم. همچنین رمضان با امیرالمومنین عجین شده و استحکام، تعالی، کرامت و شرف پیدا کرده و انتظار این است در فرهنگ شیعه از این سرمایه عظیم یعنی منش، اخلاق و رفتار علوی درس و الهام بگیریم و از خداوند به حرمت امیرالمومنین بخواهیم به ما کمک کند و ما را موفق بدارد.