راه قابل اعتماد برای برانگیختن رؤیای آگاهانه یا رؤیای شفاف

رؤیای آگاهانه یا رؤیای شفاف به رؤیایی اطلاق می‌شود که در آن فرد از این واقعیت که در حال رؤیا دیدن است، آگاهی دارد. آن‌ها شگفت انگیز، باورنکردنی و جادویی هستند، اما شاید خارق‌العاده‌ترین چیز در مورد رؤیا‌های شفاف این است که چقدر واقعی هستند و تا چه می‌توانیم بر آن‌ها اثر بگذاریم. حالا دانشمندان مدعی هستند که راه قابل اعتمادی برای برانگیختن رؤیا‌های شفاف پیدا کرده اند.

متأسفانه، تنها حدود نیمی از ما در زندگی خود رؤیا‌های شفاف را تجربه می‌کنیم و تلاش‌ها برای تحریک این پدیده نتایج متفاوتی را به همراه داشته است. دانشمندان می‌گویند، مغز کسانی که رؤیای شفاف را تجربه می‌کنند، مقدار بسیار بیشتری از باند بسامد beta-1 را که حدود ۱۳ الی ۱۹ هرتز است، به‌طور فعال تجربه می‌کند که منجر به فعال شدن قوهٔ هوشیاری و آگاهی در لوب آهیانه‌ای مغز است که در نهایت منجر به تجربهٔ رؤیای شفاف می‌شود.

در رؤیای شفاف، فرد همچنان توانایی کنترل محیط فیزیکی را ندارد، ولی به صورت آگاهانه روی رؤیای خود کنترل داشته و حتی می‌تواند صحنه رؤیا را به میل خود تغییر دهد. به همین دلیل در رؤیای شفاف بسیاری از فانتزی‌ها و غیرممکن‌ها می‌توانند قابل تجربه باشند، که البته این کار با تمرین‌های مخصوص امکانپذیر است. دانشمندان از همان ابتدا باور داشتند که رویای شفاف می‌تواند در در درمان بسیاری از اختلالات مفید واقع شود و حتی برخی مطالعات نشان داده بود که رویابینی آگاهانه یا رؤیای شفاف برای افرادی که از کابوس رنج می‌برند می‌تواند بسیار مفید باشد.

اکنون محققان دانشگاه ویسکانسین-مدیسون و موسسه Lucidity در هاوایی با تکیه بر تحقیقات قبلی خود، ایده‌ای را بررسی کردند که چگونه مواد شیمیایی به نام مهارکننده‌های استیل کولین استراز (AChEls) ممکن است رویای شفاف را برانگیزد. تصور می‌شود که انتقال دهنده عصبی استیل کولین به تعدیل خواب REM کمک می‌کند و AChEls با مهار آنزیمی (به نام استیل کولین استراز) که استیل کولین را غیرفعال می‌کند، به تجمع این ترکیب در مغز کمک می‌کند. همانطور که برخی اطلاع دارند، یک داروی رایج معروف به گالانتامین که در درمان بیماری آلزایمر استفاده می‌شود، نوعی AChEI سریع الاثر است که فقط عوارض جانبی خفیفی دارد، بنابراین محققان ۱۲۱ شرکت کننده را انتخاب کردند تا ببینند این دارو چه تاثیری بر توانایی آن‌ها در به یادآوری رویا‌های شفاف دارد.

شایان ذکر است که این داوطلبان فقط افراد عادی نبودند، بلکه علاقه‌مندانی نیز در میان آن‌ها که به رویا‌های شفاف علاقه داشتند و همچنین با پروتکل‌های القای رویای شفاف (از جمله روشی که به عنوان تکنیک MILD شناخته می‌شود) آموزش دیده بودند. وقتی این آموزش شناختی با گالانتامین ترکیب شد، رویا‌های شفاف شروع به اتفاق افتادن کردند. طی سه شب متوالی، شرکت‌کنندگان دوز‌های فزاینده‌ای از دارو را مصرف کردند که با دارونما شروع شد و سپس با دوز ۴ میلی‌گرم در شب دوم و ۸ میلی‌گرم در شب آخر، ادامه یافت.

هر شب، شرکت‌کنندگان ۴.۵ ساعت پس از خاموش شدن چراغ‌ها از خواب بیدار می‌شدند، تکنیک‌های القای خواب خود را تمرین می‌کردند، کپسول‌های خود را می‌خوردند و به خواب برمی‌گشتند. این آزمایش نشان داد که ترکیبی از تکنیک القاء همراه با داروی آلزایمر به نظر می‌رسد در واقع به ایجاد رویا‌های شفاف کمک می‌کند و دوز بالاتر نتیجه قوی تری ارائه می‌دهد. در حین مصرف دارونما «فعال» (۰ میلی‌گرم گالانتامین، اما همچنان از تکنیک MILD استفاده می‌کردند)، ۱۴ درصد از شرکت‌کنندگان یک خواب شفاف گزارش کردند، اما این میزان با مصرف ۴ میلی‌گرم به ۲۷ درصد افزایش یافت و با دوز ۸ میلی‌گرم به ۴۲ درصد رسید.

محققان در مقاله خود نوشتند: «این پروتکل ترکیبی منجر به این شد که در مجموع ۶۹ نفر از ۱۲۱ شرکت‌کننده (۵۷ درصد) با موفقیت حداقل یک شب از هر دو شب با دوز فعال گالانتامین، رویای شفاف ببینند. این پروتکل یکی از مؤثرترین روش‌ها برای القای رویا‌های شفاف است که تا به امروز شناخته شده است و نویدبخش در دسترس قرار دادن رویای شفاف برای جمعیت وسیع‌تری است. این دستاورد مهم است، زیرا علاوه بر کمک به مردم برای لذت بردن از رویا‌های خارق‌العاده که می‌توانند اتفاقات آن را کنترل کنند، همچنین می‌تواند به توضیح پیوند بین رویا‌های شفاف و هوشیاری کمک کند و به افراد کمک کند تا با ترس‌های خود مقابله کنند و آسیب‌های روحی ناشی از خواب را کنترل کنند.

دنهولم آسپی روانشناس دانشگاه آدلاید استرالیا که در این مطالعه شرکت نداشت، در آن زمان به نیوساینتیست توضیح داد: «این روش جدید در نهایت میزان موفقیتی را ارائه می‌دهد که ما به آن نیاز داریم تا بتوانیم به درستی در مورد رویای شفاف تحقیق کنیم. تا زمانی که درباره ایمنی این تکنیک بیشتر ندانیم، هیچ کس نباید به تنهایی با گالانتامین آزمایش کند. اما زمانی که تحقیقات بیشتری انجام شود، این یافته‌ها در نهایت ممکن است دنیای تقریباً بی حد و حصری از سرگرمی و ماجراجویی خیالی را به ذهن متبادر کند.» بنجامین بیرد، عصب شناس شناختی از دانشگاه ویسکانسین-مدیسون و یکی از اعضای تیم تحقیق نیز با یادآوری تجربه خود از چنین رویا‌هایی گفت: «همانطور که دستم را در امتداد یک دیوار آجری می‌کشیدم... می‌توانستم بافت درشت و طرح کلی آجر‌ها را احساس کنم.»

نتایج اولیه این تحقیق برای اولین بار در اگوست سال ۲۰۱۸ به چاپ رسید و نتایج تحقیقات تکمیلی نیز اکنون در PLOS One گزارش شده است. روان شناسان بسیاری رؤیای آگاهانه را به عنوان راهی برای درمان برخی مشکلات روحی و روانی به کار برده‌اند و امید‌ها برای بهره گیری درمانی از آن روز به روز در حال افزایش است، اما هنوز آگاهی ما نسبت به رویای شفاف هنوز اندک است و برای مثال هنوز مشخص نیست که کاهش این مشکلات مربوط به آگاه شدن در رؤیا است یا به دلیل تغییر صحنه‌های آن است.