نقش شرکت‌های فناوری در سیاست پررنگ‌تر می‌شود؟
بازی «متا» در جنگ روسیه و اوکراین
مدت کوتاهی پس از حمله نیروهای روسی به کی‌یف در ماه فوریه، رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، نامه‌‌ای به مارک زاکربرگ، مدیر اجرایی شرکت متا و شریل سندبرگ، مدیر عملیات اجرایی این کمپانی ارسال کرد. زلنسکی از آنها خواست که از انتشار پست‌های تحت حمایت روسیه در فیس‌بوک و اینستاگرام جلوگیری کنند. این درگیری چنان رسانه‌های اجتماعی را تحت فشار قرار داد که مجله تجاری بلومبرگ نگاهی به آن کرده است.
با وجود اینکه همچنان زاکربرگ و سندبرگ پاسخی به درخواست کی‌یف نداده‌اند، اما در عوض، زلنسکی از نیک کلگ، معاون سابق نخست‌وزیر بریتانیا که در سه سال گذشته به عنوان مدیر عالی‌رتبه در متا کار کرده است، پاسخی دریافت کرد. کلگ که دوران فعالیت سیاسی خود را به عنوان یک لیبرال دموکرات گذرانده بود، چندین ماه قبل با زلنسکی در یک گفت‌وگوی ویدئویی صحبت کرد که در آن رئیس‌جمهور اوکراین از او و سندبرگ برای افتتاح دفتر در این کشور دعوت کرده بود. به تازگی کلگ به زلنسکی گفته‌است که متا، رسانه‌های روسی در اوکراین را مسدود خواهد کرد، اما فعالیت در روسیه متوقف نخواهد شد، زیرا خدماتش به مردم کمک کرده است تا اعتراضات را سازمان‌دهی کنند و اطلاعات موثق را به دست مردم برسانند.
از سوی دیگر، کلگ در روسیه در حال گفت‌وگو با مقاماتی بود که خواستار توقف مهار رسانه‌های تحت حمایت دولت مسکو بودند. اما وقتی کلگ از پذیرفتن درخواست آنان امتناع کرد، روس‌ها ابتدا فعالیت شبکه اجتماعی را مهار و سپس مسدود کردند. آنها تا جایی پیش رفتند که کلگ خواهان آن نبود، اما از طرفی این موضوع برای زلنسکی خوشایند بود. در نتیجه با ادامه درگیری‌ها، متا به‌طور موقت سیاست خود را تغییر داد و به کاربران اوکراینی فرصت ترغیب به خشونت علیه سربازان روسی یا حتی درخواست‌هایی برای مرگ پوتین داد. چند روز بعد، کلگ تصریح کرد که قوانین آنها اجازه نمی‌دهد که هیچ‌یک از سران کشورها را به قتل برسانند.
متا در سال ۲۰۱۸ کلگ را برای انجام مذاکرات پرمخاطره با مقامات دولتی استخدام کرد. از آن زمان او به عنوان یکی از تاثیرگذارترین مدیران شرکت تثبیت شد و نقش اصلی را در تصمیم‌گیری‌های خط مشی و نحوه برقراری ارتباط عمومی ایفا کرد. درست قبل از شروع جنگ، زاکربرگ اعلام کرد که کلگ ترفیع رتبه یافته و به عنوان رئیس امور بین‌الملل منصب شده است و او را به عنوان فرد اصلی در همه مسائل خط‌‌مشی توصیف کرد. کلگ در نخستین مصاحبه خود پس از ارتقا گفت که بسیاری از تصمیمات سیاسی در سطوح بالا را به‌طور مستقل اتخاذ می‌کند و در عین حال زاکربرگ را در جریان قرار می‌دهد.
با استخدام کلگ توسط متا، این نخستین بار بود که یک شرکت فناوری آمریکایی چنین سیاستمدار بلندپایه اروپایی را استخدام می‌کرد. این اقدام در زمانی که فشار از سوی رگولاتورهای اروپایی در حال افزایش بود، منطقی به نظر می‌رسید. حداقل می‌توان گفت که متا مدیری را در تیم خود وارد کرد که نامی معتبر داشت، می‌توانست به پنج زبان صحبت کند و جذابیت‌ها و دیدگاهی غیرآمریکایی را به رده‌های ارشد بیاورد. اما اینکه چرا کلگ این شغل را می‌خواست، سوال دیگری بود. به گفته جانی اوتس، رئیس دفتر سابق وی از زمان معاونت نخست‌وزیری می‌گوید: «بعد از اینکه حضور در رده‌های دولتی بلندپایه را تجربه می‌کنید، پیدا کردن شغل‌هایی که کارآمد باشند بسیار دشوار است.»
کلگ بلافاصله پس از شروع کار در متا، بیشتر وقت خود را بر تشکیل هیات نظارت صرف کرد. او نخستین مدیر متا بود که در یک سخنرانی عمومی در سپتامبر ۲۰۱۹ گفت که این شرکت پست‌های سیاستمداران در فضای مجازی را بررسی نمی‌کند، زیرا اظهارات آنها ارزش خبری دارند. این اقدام رهبران حقوق مدنی را خشمگین کرد و سبب شد دو روز بعد از سندبرگ در مورد این سیاست شکایت شود.
در ماه مه ۲۰۲۰، کمپین جو بایدن از زاکربرگ شکایت کرد که متا در اداره اطلاعات نادرست مربوط به انتخابات بسیار کوتاهی کرده است. در همین حال، کلگ ساکت نماند و به کمپین اطمینان داد که مبارزه با اطلاعات نادرست در اولویت شرکت است. کلگ همچنین نقش بسزایی در مهم‌ترین تصمیم متا در سیاست یعنی حذف دونالد ترامپ از سکوی خود داشت. به گفته یکی از آشنایان، پس از اینکه فیس‌بوک حساب ترامپ را به مدت ۲۴ ساعت در غروب ۶ ژانویه ۲۰۲۱ معلق کرد، کلگ تا نیمه‌شب روی جمع‌آوری پرونده کار می‌کرد تا این اقدام را برای مدت زمان نامحدود تمدید کند. صبح روز بعد او در یک تماس ویدئویی با زاکربرگ و سندبرگ دلیل خود را بیان کرد و در نهایت آنها توصیه‌های کلگ را پذیرفتند. در اواخر همان روز زاکربرگ تصمیم خود را در یک پست وبلاگی که کلگ نقشی در نوشتن آن داشت، اعلام کرد.
مناقشات بر سر نقش ترامپ و متا در سیاست ایالات‌متحده هنوز به‌طور کامل حل نشده است. از سوی دیگر، امسال انتخابات میان‌دوره‌ای برگزار می‌شود که به‌طور قطع باعث ایجاد اختلاف در رسانه‌های اجتماعی خواهد شد و تعلیق ترامپ نیز درست با داغ شدن رقابت‌های بعدی ریاست‌جمهوری پایان خواهد یافت. اگر ترامپ نامزد شود، به یقین مرزهای قوانین اعتدال محتوای متا دوباره جابه‌جا خواهد شد و حداقل تا حدودی معضلات انتخابات ۲۰۲۰ و پیامدهای آن دوباره جان می‌گیرند.
شرکت‌های آمریکایی و بحران اوکراین
روشن است که پوتین به دلیل اقدام نظامی خود به اوکراین با محکومیت جهانی روبه‌رو است و شرکت‌های آمریکایی به‌شدت برای اختلال در اقتصاد روسیه اقدام کرده‌اند. با این حال، متا همچنان مجبور به برقراری فعالیت پیام‌رسان واتس‌اپ در روسیه است. این امکان وجود دارد که این شرکت برای مسدود کردن آن یا انجام کاری که باعث محدودیت فعالیت روسیه شود، با فشار مواجه شود. در نهایت، متا باید تصمیم بگیرد که برای ارائه خدمات فیس‌بوک و اینستاگرام در این کشور چه کاری انجام دهد. از طرفی کلگ نگران این است که مشکلات ناشی از حمله به اوکراین ممکن است به موضوعات آزادی اینترنت در جاهای دیگر سرایت کند. او گفت: «اگر اروپا و آمریکا نتوانند دست به دست هم دهند تا قوانین جدید اینترنت را با هم پیاده کنند، چه امیدی داریم که در آینده از اینترنت بالکانیزه شده و کنترل شده از نوع نگاه روسی و چینی جلوگیری کنیم؟»
متا در حال حاضر با این موضوع در هند، بزرگ‌ترین بازار این کشور سروکار دارد. هند در فوریه گذشته، قوانین به اصطلاح واسطه‌ای را معرفی کرد که بر نهادهای رسانه‌های اجتماعی حاکم است و شرکت‌های فناوری را وادار می‌کند که منشأ پیام را ردیابی کنند و پیام‌های رمزگذاری شده را از بین ببرند. درحالی‌که سرویس واتس‌اپ متا، که بیش از ۵۰۰ میلیون کاربر در هند دارد، از رمزگذاری پیام‌ها به عنوان بخش اصلی سیاست خود استفاده می‌کند. این یک ویژگی مهم حفظ حریم خصوصی است که توسط مدیران متا ترویج شده است و با اجرای این قوانین جدید، سیاست‌های واتس‌اپ به چالش کشیده خواهند شد.
با توجه به مشکلات پیش‌رو، جایگاه عمومی شرکت ممکن است در حال حاضر بدتر از زمانی باشد که کلگ برای نخستین بار به آن ملحق شده است. او می‌گوید: «در پنج سال آینده، ما نهادی بسیار تحت نظارت خواهیم بود. درست است که چیزهایی وجود دارد که نشان می‌دهد ما اشتباه می‌کنیم، اما من فکر می‌کنم که ما خیلی بیشتر از آنچه بسیاری از منتقدان ما تصور می‌کنند در مسیر درست قرار داریم.»