رییس جمهور عراق امروز تعیین می شود؟

قرار است روز شنبه جلسه پارلمان برای انتخاب رئیس جمهور برگزار شود. این یک آزمون کلیدی برای دو اتحاد سیاسی رقیب است: "نجات میهن"، به رهبری روحانی بانفوذ شیعه، مقتدی صدر، و "چارچوب هماهنگی" مورد حمایت ایران، به ریاست نوری المالکی، نخست وزیر سابق عراق.در ساعات منتهی به جلسه برنامه ریزی شده، هر دو ائتلاف ناامیدانه در تلاش هستند تا نظر نمایندگان مجلس را به خود جلب کنند تا تعادل را به نفع خود تغییر دهند.

میدل ایست آی نوشت: پیش از رای گیری برنامه ریزی شده روز شنبه در مورد ریاست جمهوری، رقبای سیاسی پیشنهاداتی ارائه می دهند و تهدید می کنند تا پروژه های خود را از بین ببرند.

نمایندگان مستقل و بلوک های کوچک پارلمانی که از جنبش اعتراضی اکتبر 2019 برخاستند، به عنوان پادشاهان عراق ظاهر می شوند و ممکن است به هژمونی سیاسی جناح های مورد حمایت ایران پایان دهند.

قرار است روز شنبه جلسه پارلمان برای انتخاب رئیس جمهور برگزار شود.

این یک آزمون کلیدی برای دو اتحاد سیاسی رقیب است: "نجات میهن"، به رهبری روحانی بانفوذ شیعه، مقتدی صدر، و "چارچوب هماهنگی" مورد حمایت ایران، به ریاست نوری المالکی، نخست وزیر سابق عراق.

در ساعات منتهی به جلسه برنامه ریزی شده، هر دو ائتلاف ناامیدانه در تلاش هستند تا نظر نمایندگان مجلس را به خود جلب کنند تا تعادل را به نفع خود تغییر دهند.

صدر به دنبال تشکیل آنچه که او «حکومت اکثریت ملی» می‌خواند، است. ائتلافی گسترده که شامل برخی بلوک‌های سنی، شیعه و کرد می‌شود، اما جناح‌های قدرتمند متحد با تهران را در آن راه ندارند.

در همین حال، مالکی و متحدانش بر احیای ائتلافی از تمام نیروهای شیعه متمرکز شده اند و به دنبال کنترل روند تشکیل دولت و گرد هم آوردن بزرگترین بازیگران و مردم در یک دولت هستند.

اگر صدر و شرکای او موفق شوند، تقریباً به دو دهه تسلط نیروهای سیاسی مورد حمایت ایران بر صحنه سیاسی عراق پایان خواهند داد.

همچنین روندهای سیاسی فرقه ای و قومی که از سال 2003 حکومت عراق را تشکیل داده اند، به چالش کشیده و شاید حتی آغازگر تجزیه آنها شود.

یک تحلیلگر سیاسی مستقل عراقی که به دلایل امنیتی از ذکر نامش خودداری کرد، به میدل ایست آی گفت: «اگر صدر به پروژه خود ادامه دهد و موفق به تشکیل دولت اکثریت شود، بزرگترین بازنده نیروهای مورد حمایت ایران خواهند بود.»

این تحلیلگر افزود: اکنون مشخص نیست که نفوذ ایران در داخل عراق تا چه حد تحت تأثیر قرار خواهد گرفت، اما مسلم است که نیروهای تحت حمایت ایران هژمونی خود را بر صحنه سیاسی از دست خواهند داد.

"نبرد شدید است. این نیروها به راحتی تسلیم نخواهند شد، بی ثباتی در افق خودنمایی می کند و نمایندگان مستقل مجلس، سنی ها و کردها اولین کسانی هستند که بهای آن را خواهند پرداخت."

به حد نصاب رسیدن

شش ماه از شرکت عراقی‌ها در انتخابات پارلمانی اکتبر گذشته است، با این حال، تشکیل دولت، فرآیندی پر دردسربوده است.

هر دو طرف بدون اینکه موفق شوند از ابزارهای مختلف قانونی و غیرقانونی برای تضعیف یکدیگر و تحت فشار قرار دادن همراهان استفاده کرده اند.

در ابتدا، به نظر می رسید که صدر در صدد تشکیل دولت مورد نظر خود است و نمایندگان مجلس به آن رای می دهند.

سپس در ماه فوریه، دادگاه فدرال حکم داد که دو سوم از نمایندگان مجلس برای رسیدن به حد نصاب برای انتخاب رئیس جمهور بعدی باید حضور داشته باشند که این موضوع به مالکی و متحدانش کمک می کند.

از آن زمان، رهبران چارچوب هماهنگی با خشم بر روی یک سوم نمایندگانی که می توانند به عنوان وتو عمل کنند - یا آنچه مالکی آن را "ضامن حقوق اکثریت" می نامد، کار کرده اند.

با توجه به اینکه جلسه پارلمان برای روز شنبه در نظر گرفته شده است، همه نگاه ها به این است که چه کسی می تواند نمایندگان مجلس را به حد نصاب برساند یا شانس رای دادن را از بین ببرد.

قیس الخزعلی، فرمانده جناح مسلح عصائب اهل الحق و یکی از برجسته ترین رهبران چارچوب هماهنگی، پیش بینی کرد که این نشست برگزار نخواهد شد.

وی عصر سه شنبه در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: کارها به سمت تضاد یا شکستن اراده ها پیش می رود.

خزعلی استدلال کرد که اکثریت عراقی ها شیعه هستند که تصور می شود 64 تا 69 درصد جمعیت را تشکیل می دهند  و برنامه های صدر حق جامعه را برای داشتن یک عقیده پیشرو در جهت گیری کشور تضعیف می کند.

او گفت که بلوک وتو برای تضمین نمایندگی ضروری است. ما آن را ضامن سوم می نامیم زیرا ضامن موفقیت دولت و حق اکثریت است.»

سی رای

اساساً صدر و چارچوب هماهنگی برای اینکه چه کسی حق معرفی نخست وزیر بعدی و تشکیل دولت را دارد با هم رقابت می کنند.

طبق قانون اساسی، این حق به بزرگترین بلوک پارلمانی پس از انتخابات داده شده است. ائتلاف سائرون صدر رای 74 نماینده مجلس را به دست آورد که با اختلاف بزرگترین حزب در میان هر حزبی است.

این در حالی است که جناح های شیعه مورد حمایت ایران که در آخرین نظرسنجی ها عملکرد خوبی نداشتند، با هم در چارچوب هماهنگی 83 نفر هستند که به گفته آنها به آنها حق تشکیل دولت داده می شود.

صدر تلاش کرد تا چند حزب شیعه را از چارچوب هماهنگی جدا کند، اما موفق نشد. اما او با تعدادی از بلوک‌های سنی به رهبری محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان و بلوک‌های کردی به رهبری مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان (KDP) متحد شده است.

به گفته میدل ایست آی، "نجات میهن" که به عنوان ائتلاف صدر شناخته می شود، متشکل از حدود 190 نماینده مجلس است.

روز چهارشنبه، ریبر احمد خالد از حزب دموکرات کردستان به عنوان نامزد "نجات میهن" برای ریاست جمهوری معرفی شد. محمد جعفر محمد الصدر، سفیر عراق در بریتانیا و پسر عموی مقتدی صدر، گزینه نخست وزیری این کشور است.

هر دو ائتلاف رقیب ادعا می کنند که نمایندگان مجلس مورد نیاز برای دستیابی به اهداف خود را دارند.

اما تعدادی از رهبران سیاسی که با تحولات پشت پرده آشنا هستند به میدل ایست آی گفتند که هر دو ائتلاف همچنان نیاز به حمایت حداقل 30 قانونگذار مستقل دارند تا پروژه های خود را راحت پیش ببرند.

بر اساس قانون اساسی، رئیس جمهور باید قبل از کاندیداتوری نخست وزیری و تشکیل دولت انتخاب شود.

صدر برای به دست آورد حد نصاب دو سوم مورد نیاز برای تشکیل پارلمان، پای نمایندگان مستقل و جناح‌های کوچک پارلمانی را به نبرد کشانده است.

صدر در نامه سرگشاده‌ای که روز دوشنبه توسط دفترش منتشر شد، علناً ناتوانی ائتلاف خود در کسب آرای کافی برای ادامه تشکیل دولت اکثریت ملی را تایید کرد.

او از مستقل ها دعوت کرد تا در ازای اعطای حق مشارکت در آنچه «اداره کشور» می‌خواند، از او حمایت کنند.

برای تبدیل پیام صدر به واقعیت عملی، احمد المطیری، رئیس هیئت سیاسی جنبش صدر و رهبران ائتلاف «نجات میهن» ده‌ها جلسه با چندین بلوک سیاسی و مستقل در بغداد و اربیل برگزار کردند.

یکی از نمایندگان شرکت کننده در برخی از جلسات به میدل ایست آی گفت، این جلسلت "برای تایید پیشنهاد صدر و جدیت او برای پست دادن به شرکای آینده اش " برگزار شدند.

تاکتیک های صدر توسط حریفان او منعکس شده است. آنها نیز برای جذب مستقل ها تلاش می کنند.

برجسته ترین جناح های پارلمانی «تشرین» آنهایی هستند که از تظاهرات ضد دولتی اکتبر 2019 پدید آمدند، از جمله امتداد (9 نماینده)، اشراقات کانون (10)، الجیل الجدید (9) و الکوتله الشعبیه (5 نماینده).

به گفته چند تن از نمایندگان مجلس که ائتلاف های رقیب به آنها مراجعه کرده اند، در تمام جلسات پیشنهادهای مالی، وعده های مناصب دولتی و حمایت ارائه شده است.

یکی از نمایندگان مجلس که در چندین جلسه شرکت کرده بود، به میدل ایست آی گفت: «پیشنهادات هر دو طرف شامل مشارکت در انتخاب نخست وزیر و وزرا و دستیابی به برخی سمت‌های رده بالای دولتی است که به مخاطبان ما خدمت خواهد کرد».

این نماینده مجلس اضافه کرد "صدری ها از ما خواستند که فقط در جلسه حضور داشته باشیم و حد نصاب را به هم نزنیم. رای دادن به کاندیدای خود یا شخص دیگری چندان به آنها مربوط نمی شود. در این میان، رهبران چارچوب هماهنگی فقط از ما خواستند که در جلسه شرکت نکنیم و به آنها کمک کنیم تا برای توافق با صدر زمان بخرند.

با این حال مسائل مهمی در حمایت از هر دو طرف برای نمایندگان مجلس تشرین وجود دارد. جناح های مورد حمایت ایران متهم به قتل چندین فعال و تظاهرکننده از جنبش اعتراضی هستند، در حالی که صدر نیز به اتهام تلاش برای مشارکت در آن محکوم شده است.

این نماینده مجلس گفت: «ما گزینه‌های خود را بررسی می‌کنیم و معتقدیم که این شانس ما برای خلاص شدن از شر قاتلان [گروه‌های مسلح مورد حمایت ایران] یا حداقل تداوم رهایی از آنها است».

او افزود: «شر صدری ها بسیار کمتر از شر آتاری ها است».

تمرکز روی تشرین

رهبران سیاسی آشنا به مذاکرات اداره سیاسی وی به میدل ایست آی گفتند که متقاعد کردن نمایندگان مجلس تشرین - به ویژه نمایندگان احزاب امتداد، اشراقات کانون و الکوتله الشعبیه - اولویت صدر است.

اما هم صدر و هم رقبای او نیز بیانیه‌هایی صادر کرده‌اند و هر کسی را که در راه آنها قرار می‌گیرد، تهدید کرده‌اند. صدر، مستقل‌هایی را که جلسه را تحریم می‌کنند، «خائن» توصیف کرد.

یکی از نمایندگان تشرین به میدل ایست آی گفت: «مشکل ائتلاف صدر محدود به دستیابی به حد نصاب نیست. او با مشکل نمایندگی شیعه مواجه است.»

صدر که یک جنبش مهم شیعه را رهبری می کند، توسط چارچوب هماهنگی که زمانی بخشی از آن بود، متهم شده است که «رشته های شیعه را از هم پاشیده است».

در پاسخ، صدر مایل است نشان دهد که دیدگاهش برای شیعیان سایر بلوک ها جامعیت دارد.

نماینده مجلس تشرین گفت: «اعضای بلوک ما [امتداد، اشراقات کانون و الکوتله الشعبیه] شیعه هستند و بیش از هر کس دیگری نماینده مناطق شیعه به حساب می آیند. او به حمایت ما برای پروژه‌اش نیاز دارد تا بگوید شیعیان دیگر جریان‌های سیاسی با او همسو هستند.»