رونق ارزهای دیجیتال در افغانستان؛ کمک کریپتو به شهروندان برای مقابله با بحران اقتصادی

آرزو اکرمی، در بازار هرات گوشی خود را در می‌آورد و ارز دیجیتالش را با یک دسته اسکناس مبادله می‌کند. راهی جدید برای این جوان افغان تا هزینه‌های زندگی خانواده‌اش را در کشوری که غرق در بحران اقتصادی است تامین کند.

آرزوی ۱۹ ساله یکی از ۱۰۰ دانشجویی است که با کمک سازمان غیردولتی آمریکایی «کد تواینسپایر» (Code To Inspire) از ماه سپتامبر ماهانه ۲۰۰ دلار به‌صورت ارز دیجیتال دریافت می‌کند.

این مبلغ که او در یک صرافی، آن را به افغانی تبدیل می‌کند برای پرداخت کرایه خانه و تغذیه خانواده شش نفره‌اش بسیار مهم است. از آنجایی که طالبان از کار کردن اکثر زنان جلوگیری می‌کنند، مادر کارمند او نیز دیگر شغلی ندارد.

از زمانی که در نیمه ماه اوت طالبان به قدرت بازگشتند، افغانستان شاهد سقوط اقتصادش و افزایش بیکاری بوده است.

اما ارزهای دیجیتال و معماری غیرمتمرکز آن‌ها که در برابر تحریم‌های بین‌المللی غیرقابل نفوذ هستند، به تعدادی از جوانان اجازه می‌دهد تا از بحران فرار کنند.

آرزو با لبخند می‌گوید: «واقعا خیلی مورد استفاده است. برای من وقتی فهمیدم که می‌توان از آن در افغانستان استفاده کرد جای تعجب داشت.»

این راه‌حل اضطراری به «کد تواینسپایر» سازمانی که در ابتدا برای آموزش برنامه‌نویسی به زنان در هرات تاسیس شده بود، اجازه می‌دهد تا علیرغم تحریم‌های بین‌المللی، مستقیما به دانش‌آموزان و دانشجویان کمک کند.

بانک‌های افغانستان به دلیل مسدود شدن دارایی‌ها پس از بازگشت طالبان به قدرت برای چند هفته تعطیل شدند و از زمان بازگشایی، برداشت‌های محدودی را انجام دادند که این موضوع باعث ایجاد صف‌های طولانی در مقابل دستگاه‌های خودپرداز شد. نقل و انتقالات بانکی به افغانستان برای جلوگیری از افتادن وجوه به دست طالبان تقریبا غیرممکن است.

فرشته فروغ از بنیانگذاران این سازمان غیردولتی به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «نقل و انتقالات ارزهای دیجیتال که خارج از سیستم بانکی با استفاده از فناوری «بلاک چین» انجام می‌شود به سازمان‌های غیردولتی این امکان را می‌دهد که موانع را دور بزنند و در عین حال اطمینان حاصل کنند که هر کمک مالی از سوی زنان جوان دریافت می‌شود.»

وی که در آمریکا ساکن است و والدینش در دهه ۱۹۸۰ از افغانستان گریختند، اضافه می‌کند: «ارز دیجیتال یک راه باورنکردنی برای غلبه بر انواع تحریم‌های سیاسی و اقتصادی است. همچنین ابزاری است که می‌تواند زندگی افرادی را که در یک رژیم استبدادی زندگی می‌کنند، تغییر دهد.»

این سازمان غیردولتی برای تضمین امنیت مالی دانشجویان خود، از پرداخت بیت‌کوین به آن‌ها خودداری می‌کند. بیت‌کوین معروف‌ترین ارز رمزنگاری شده است که قیمت آن این روزها نوسان زیادی دارد. آن‌ها برای نقل و انتقالات از BUSD (استیبل کوین صرافی بایننس) استفاده می‌کنند که قیمت یک واحد آن معادل یک دلار است.

خانم فروغ می‌گوید: «یک دلار، یک دلار است.»

به گفته حمیدالله تموری، فراتر از این ابتکار بشر دوستانه، ارزهای دیجیتال با بحران اقتصادی در افغانستان طرفدارانی نیز پیدا می‌کند.

این کارگزار در صرافی خود که این نوع ارزها را نیز می‌پذیرد در شش ماه گذشته شاهد هجوم مشتریان جدید بوده است.

او می‌گوید: «از زمان حکومت طالبان، نقل و انتقالات ارزهای دیجیتال از خارج به داخل و از داخل به خارج ۸۰ درصد افزایش یافته است.»

وی اضافه می‌کند: «ارز رمزنگاری شده راحت‌تر است.»

نقل و انتقال ارز دیجیتال به‌طور لحظه‌ای انجام می‌شود و کارمزدهای آن بسیار کمتر از استفاده از وستریونیون یا حواله است.

نور احمد حیدر نیز در کابل از رمزارزها استفاده زیادی می‌کند. این مرد جوان که صادرات زعفران را از اوایل سال ۲۰۲۱ به ایالات متحده، بریتانیا، استرالیا و کانادا آغاز کرده بود، از زمان تغییر رژیم تاکنون هزینه ۹۰ درصد از سفارش‌های خود را با بیت‌کوین دریافت کرده است.

او می‌گوید: «من از فرآیند آشفته نقل و انتقالات بانکی اجتناب می‌کنم. از ماه اوت این واقعا تنها گزینه موجود و راحت‌ترین گزینه برای من شده است.»

شرکت چین‌آنالیز (Chainalysis) می‌گوید که افغانستان در رتبه‌بندی سال ۲۰۲۱ درباره پذیرش ارزهای دیجیتال در رتبه بیستم در بین ۱۵۴ کشور قرار دارد. این کشور پیش از این در رده‌های آخر قرار داشت.

کیم گرائر، مدیر تحقیقات این شرکت می‌گوید: «فکر نمی‌کنم این فقط در پاسخ به تسلط طالبان باشد. بلکه می‌تواند به این دلیل نیز باشد که ما در زمانی قرار داریم که راه‌های بیشتری برای معامله ارزهای دیجیتال در تلفن‌های همراه وجود دارد و افراد بیشتری متوجه می‌شوند که این موضوع چیست.»

روح‌الامین حق‌شناس در کنار تحصیل، از هرات برای رسانه‌های مستقر در هند و متخصص در فن‌آوری‌های جدید نیز می‌نویسد.

از زمان به قدرت رسیدن طالبان، حقوق او از طریق استیبل‌کوین‌ پرداخت می‌شود که به او اجازه می‌دهد تا از تورم غافلگیرکننده و سقوط افغانی که در ماه ژانویه ۳۵.۶ درصد از ارزش خود را از دست داد پول نقد کند.

این دانشجوی ۲۲ ساله که اکنون بیش از پدر پزشکش درآمد دارد می‌گوید: «استیبل‌کوین‌ها امکانات بسیاری خوبی در برابر از دست دادن ارزش ارز ارائه می‌دهند.»

این مرد جوان همچنین به لطف توصیه یک گروه واتس‌اپی که ۱۳ هزار عضو را در هرات گرد هم آورده،در تلاش است در بازار رمزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری کند.