کودک تا چه سنی می تواند حرف نزند؟

دکتر محمد اسماعیل ابراهیمی روانشناس، درباره دلایل دیر حرف زدن کودکان گفت:«دلایل دیر حرف زدن کودکان به دو دسته دلایل بیرونی و دلایل درونی تقسیم می شود. که دلایل درونی شامل وجود مشکل در قسمت اعصاب مرکزی و محیطی مغز می شود. در مغز قسمت هایی مثل ورنیکه و بروکا و شکنج زاویه ای را داریم که دراینجا دریافت پیام، دریافت کلام، معنادهی به کلام و ایجاد کلام در این قسمت ایجاد  می شود که اگر به هر دلیلی مثل آسیب های هنگام بارداری ،آسیب های هنگام زایمان و تولد نوزاد و آسیب هایی که بعدها ممکن است بر اثر ضربه و یا عفونت و سایر عوامل ایجاد شده باشد این قسمت می تواند مشکل دار شود.»

علت حرف نزدن کودکان

وی افزود:« قسمت گویایی ، بخشی است که کلام را ایجاد می کند که از ریه شروع می شود تا حنجره و لب ها که اگر در هر قسمتی مشکل داشته باشد می تواند در صحبت کردن کودک مشکل ایجاد کند. قسمت بعدی ، قسمت شنوایی است که باید دقیقا چک شود که آیا کودک دقیقا کلام را به درستی می شوند که بتواند الگوسازی کند یا خیر.»

وی درباره دلایل بیرونی که بر دیر حرف زدن کودک تاثیر دارد، گفت:« باید محیط زندگی کودک غنی باشد، تغذیه مناسب در حرف زدن کودک نقش دارد همچنین فرهنگ و مسایل فرهنگی از جمله عوامل بیرونی موثر در حرف زدن کودک هستند. اینکه آیا در محیط زندگی کودک از دوران کودکی با وی گفت و گو می شود یا خیر نقش مهمی دارد. در زمان قدیم خانواده ها هسته ای نبودند و رفت و آمد فامیلی بین خانواده ها بیشتر وجود داشت هرکدام از آنها با کودک به زبان خودش با وی صحبت می کردند و تعاملات زیادی داشت البته الان هم کودکان مهدکودک می روند و تلویزیون تماشا می کنند که اینها عواملی هستند که محیط را غنی می کنند برای اینکه کودک بتواند گفت و گو کند.»

وی با تاکید بر اهمیت نقش مادر و خواهر و یا برادر کودک در یادگیری زبان گفت:« خیلی مهم است که اعضای خانواده از همان سنین کودکی و شاید ۶ ماه اول زندگی کودک با کودک وارد گفت و گو شوند. دو سال اول زندگی کودک برای یادگیری و حرف زدن بسیار حساس است و سنین سه تا هفت سالگی نیز سنینی است که برای صحبت کردن کودک بسیار مهم است. اگر در عوامل درونی و بیرونی مشکلاتی وجود داشته باشد ممکن است کودک دیر حرف بزند البته ژنتیک هم ممکن است نقش خفیفی در مستعدسازی کودک در دیر صحبت کردن داشته باشد.»

وی در پاسخ به اینکه دیر حرف زدن کودکان تا چه سنی عادی تلقی می شود، گفت:« کودک اگر تا دو سالگی نتواند ۲۰ تا ۳۰  کلمه را برای ارتباط استفاده کند در پایان دو سالگی باید درصدد برآییم که مشاوره ای با گفتاردرمانگر و روانشناس داشته باشیم. ممکن است بعد از معاینه کودک مشخص شود کودک مشکلی ندارد و صحبت کردن را دیرتر شروع می کند ولی با سرعت بیشتری جلو خواهد رفت. اگر مشکل عصب شناسی در کودک وجود نداشت به والدین اطمینان می دهند که مشکلی وجود ندارد و باید سعی شود محیط زندگی کودک غنی شود و بیشتر با وی بازی کرد تا از این طریق کودک به حرف بیاید ولی در دو سالگی باید به زبان آوردن کلمات را از کودک ببینیم.»

دکتر ابراهیمی در پاسخ به اینکه آیا دیر حرف زدن کودکان ارثی است، گفت:« ارث می تواند کودک را مستعد دیر حرف زدن کند که اگر با وی خوب گفت و گو نشود و یا اگر کودک سوء‌تغذیه ذاشته باشد و یا اگر محیط غنی نداشته باشد و اگر تروماها و آسیب های جدی به کودک وارد شود موجب دیر حرف زدن کودک می شود.»

وی خاطرنشان کرد:« که یکی از دلایل دیر حرف زدن کودک عدم امنیت است. کودک نیاز به امنیت و یک محیط امن دارد، کودکان به خشونت ، پرخاشگری ، چیزهای ترسناک ، صداهای بلند ، ارتفاع ، تاریکی و عواملی از این قبیل حساس هستند و اگر اینها وجود داشته باشد ممکن است کودک دیر به حرف بیایید یا دچار لکنت زبان یا مشکلات دیگری شود.»

این روانشناس افزود:« تحقیقاتی که در زمان جنگ در کشورمان انجام شد مشخص کرد که در شهرهایی مثل سوسنگرد و دزفول و اندیشمک که موشک باران بود کودکان این شهرها در مقایسه با کوکان همسن خود در مناطق امن تر کشور دچار مشکلات دیر به حرف آمدن و مشکلات گفتاری و لکنت زبان بوده اند.»

وی خاطرنشان کرد:« نقش ارث در دیر حرف زدن کودک کم است اما می تواند مستعد کننده باشد و اگر عوامل بیرونی مثل آسیب های مغزی و محیط غیرغنی و سوء‌تغذیه شدید و عوامل ترومایی و استرس زای شدید وجود داشته باشد ارث فعال می شود وگرنه ارث به تنهایی کمتر می تواند در دیر حرف زدن کود ک موثر باشد.»

دکترابراهیمی در پاسخ به اینکه آیا دو زبانه بودن والدین تاثیری بر دیر حرف زدن کودک دارد، گفت:« تحقیقات نشان می دهد که ما باید اجازه دهیم که اول بنای زبان اول ریخته شود و تا سنین ۵ یا ۶ سالگی بر یک زبان تا یک حدی مسلط شود و بعد از آن زبان دوم را آموزش دهیم مثل ساختمانی است که فونداسیون آن را بنا می کنید و اگر فونداسیون آن خوب بود می توانید چندین طبقه را بر روی آن بنا کنیم.»

وی افزود:« کودک حتی زبان دوم و سوم را می تواند بعد از ۶ سالگی یاد بگیرد و اگر بعد از این سنین زبان های دوم و سوم را به کودک یاد دهیم نه تنها ضرری ندارد بلکه از لحاظ شناختی و کلامی اتفاقا کودک را قوی تر می کند اما اگر همزمان بخواهیم دو زبان را به کودک یاد دهیم در مورد اکثر  کودکان می تواند مشکلاتی مثل لکنت زبان را ایجاد کند البته ممکن است استثنا هم وجود داشته باشد و لکنت زبان را نشان ندهند ولی در کل روانشناسان آموزش همزمان دو زبان را در زیر سنین ۵ تا ۶ سالگی تایید نمی کنند و باید اجازه بدهیم کودک یک زبان را یاد بگیرد و سپس زبان های بعدی را به وی یاد دهیم.»