حسین علایی: راهبرد نظامی روسیه شکست خورده است | افول سیاسی پوتین در صورت ادامه جنگ

دکتر حسین علایی، فرمانده پیشین نیروی دریایی سپاه درباره تبعات ادامه دار بودن جنگ روسیه علیه اوکراین و آینده هر دو کشور می گوید: اگر پوتین نتواند در کوتاه مدت به یک آتش بس در اکراین برسد به احتمال زیاد تمام سرزمین اکراین صحنه درگیری های پی در پی علیه ارتش اشغالگر خواهد شد. آمریکا و اروپا تصمیم دارند تا طعم تلخ شکست را از طریق مقاومت مردم اکراین به پوتین بچشانند تا او دیگر هوس لشکرکشی به کشور دیگری را نکند. روسیه باید آماده پذیرش ضربات و تلفات جدیدی در صحنه درگیری های اکراین باشد و اگر پوتین به فکر خاتمه جنگ نباشد، افول سیاسی وی سرعت خواهد گرفت.
وی همچنین می افزاید: معمولاً هیچ جنگی برنده واقعی ندارد ولی در جنگ اکراین در گام اول آمریکا، ناتو و چین بیشترین بهره را خواهند برد. آمریکا با بهره گیری از فرصت جنگ، تا کنون‌توانسته کشورهای اروپایی را با خود همسو کند و آنها را علیه روسیه بسیج نماید. از طرفی پیمان ناتو که دچار بحران فلسفه وجودی شده بود، حالا توجیه مناسبی برای بقای خود پیدا کرده است و به دنبال تقویت و گسترش خود می باشد. متن گفت وگو با دکتر علایی را می خوانید:

- با توجه به برتری نظامی روسیه نسبت به اوکراین اما پس از دو هفته روسیه نتوانسته است کی یف را تصرف کند؟ دیدگاه شما در این خصوص چیست؟

به نظر می رسد که راهبرد نظامی روسیه برای نیل به اهداف سیاسی جنگ شکست خورده است. هدف سیاسی پوتین از آغاز جنگ با اکراین احتمالاً تسلیم کردن دولت این کشور در برابر خواسته های روسیه و فاصله گرفتن آن کشور از آمریکا و ناتو و هم پیمان شدن با روسیه در حوزه امنیت ملی بوده است. شاید پوتین تصور می کرد که نفس حرکت ارتش روسیه به داخل خاک اکراین، موجب کودتای ارتش اکراین علیه رئیس جمهور آن کشور شده و دولت دست نشانده مسکو بر سر کار خواهد آمد. بنابراین نیازی به تصرف پایتخت نخواهد بود و روسیه می تواند از طریق دولت دست نشانده به اهداف خود برسد.
اما ارتش اکراین وفاداری خود به کشور و مردم را حفظ کرد و اکثر مردم اکراین حتی روس های آن کشور نیز با اشغال کشورشان همراهی نکردند.
از طرفی بلافاصله آمریکا و اروپا با وضع تحریم های گسترده علیه پوتین وارد عمل شدند و به دولت اکراین وعده کمک های وسیع دادند و سیل اسلحه های صد تانک و صدهوایی سبک را روانه اکراین کردند. بنابراین پیشروی ارتش روسیه فقط با پذیرش تلفات و خسارت برای دو طرف جنگ امکان پذیر شد.
چنین وضعیتی موجب شد تا روسیه در گرفتن کی‌یف دچار ابهام شود. بنابراین شاید پوتین حس می کند که نیاز به تغییر استراتژی نظامی خود برای نیل به اهدافش را دارد تا با طولانی شدن جنگ، دچار فرسایش ارتش روسیه نشود.

-به نظر می رسد اهداف نظامی روسیه در جنگ علیه اوکراین هنوز مورد قبول روس ها نیست چرا چنین است؟آیا محاسبات غلطی روس ها در جنگ داشته اند؟

پوتین چند اشتباه بزرگ محاسباتی را در تصمیم برای لشکرکشی به اکراین مرتکب شد. اول آنکه فکر می کرد که آمریکا و اروپا حمله نظامی به اکراین را مثل اشغال جزایر کریمه و اعلام استقلال دو استان اکراین و تصرف اوستیای جنوبی و آبخازیا در گرجستان تحمل خواهند کرد و واکنش جدی در برابر آن نشان نخواهند داد.
دوم این که پوتین فکر می کرد حداقل روس تبارهای اکراین از عملیات نظامی روسیه استقبال خواهند کرد. سوم این که فکر می کرد مردم اکراین در برابر اشغال کشورشان مقاومت نخواهند کرد. چهارم این که تصور می کرد که آمریکا و ناتو بلافاصله آماده مذاکره با پوتین برای بده و بستان های سیاسی می شوند.
از طرفی پوتین اشغال اکراین را عملیات ساده ای تصور می کرد که براحتی و در مدت زمان کم می تواند با پیشروی ارتش روسیه به اهداف خود برسد. اما اینگونه نشد و آمریکایی ها و ناتو، عملیات نظامی روسیه در اکراین را تبدیل به یک فرصت طلایی و مناسب برای تقویت ناتو و تضعیف روسیه کردند و بیشترین بهره را از آن برای منزوی سازی روسیه در سطح جهان بردند. الان هم آمریکا در انتظار شکست روسیه در اکراین نشسته است تا همچنان بتواند این دشمن دیرینه را از صحنه بین المللی خارج کند و جمهوری های سابق شوروی را به خود و اروپا وابسته تر کند.

-فکر می کنید در نهایت روس ها بتوانند اوکراین را به تصرف نظامی در بیاورند؟ آیا مساعدت نظامی اروپا می تواند اوکراین را صحنه رویارویی تمام عیار علیه روس ها در بیاورد؟

اکراین کشور بزرگی است و تسلط نظامی بر همه جغرافیای آن کشور کار بسیار دشواری است. ارتش روسیه تا الان ضعیف تر از آن چیزی که تصور می شد خود را در میدان عمل نشان داده است. پوتین هم نتوانست استراتژی مناسبی را برای نیل به اهدافش در مقابله با ناتو اتخاذ کند. به نظر می رسد که از این به بعد ادامه تلاش روسیه صرف اشغال کی‌یف و بعضی از بنادر مهم اکراین در دریای سیاه خواهد شد. روسیه سعی خواهد کرد تا تمامی پایگاه ها و پادگان های نظامی اکراین را به کنترل خود درآورد و ارتش این کشور را تسلیم کند. اما به نظر می رسد که روسیه به تدریج در باتلاق درگیری های اکراین فرو خواهد رفت. اگر پوتین نتواند در کوتاه مدت به یک آتش بس در اکراین برسد به احتمال زیاد تمام سرزمین اکراین صحنه درگیری های پی در پی علیه ارتش اشغالگر خواهد شد. آمریکا و اروپا تصمیم دارند تا طعم تلخ شکست را از طریق مقاومت مردم اکراین به پوتین بچشانند تا او دیگر هوس لشکرکشی به کشور دیگری را نکند. روسیه باید آماده پذیرش ضربات و تلفات جدیدی در صحنه درگیری های اکراین باشد و اگر پوتین به فکر خاتمه جنگ نباشد، افول سیاسی وی سرعت خواهد گرفت.

– اخیرا آقای پوتین به نیروهای هسته ای کشورش اعلام آماده باش داده است. هدف پوتین از چنین کاری چیست؟ آیا روسیه احتمال استفاده از سلاح های اتمی علیه اوکراین در صورت طولانی شدن جنگ را دارد؟

تهدید هسته ای پوتین به مفهوم جدی بودن او برای ادامه لشکرکشی به اکراین است. در واقع روسیه می خواهد هزینه جنگ را برای آمریکا و ناتو در صورت مداخله در جنگ اکراین بالا ببرد. گرچه بکارگیری سلاح هسته ای کار بسیار دور از ذهنی است، اما از سوی دیگر چنین تهدیدی به مفهوم آنست که چنانچه پوتین در جنگ اکراین مستأصل شود ممکن است دست به هر کاری بزند، همچنان که آمریکا در ژاپن از سلاح های هسته ای استفاده کرد.

– در صورت روند طولانی شدن جنگ کدام یک از طرفین پیروز خواهند شد و چه تبعاتی به همراه خواهد داشت؟

در جنگ فعلی هم روسیه و هم اکراین بازنده هستند. گرچه ممکن است روسیه بتواند اکراین را به اشغال و کنترل خود درآورد ولی اقتصاد روسیه به شدت تحت فشار تحریم های غرب قرار گرفته و روند پیشرفت و رشد اقتصاد روسیه کند خواهد شد. از طرفی زیرساخت های اکراین نیز بر اثر تداوم جنگ تخریب خواهد شد و مردم آن کشور نیز دچار مشکلات شدید برای زندگی خواهند شد. تا کنون بیش از یک و نیم میلیون نفر از مردم اکراین آواره شده و یا به کشورهای همسایه مهاجرت کرده اند و هر روز بر این آمار افزوده می شود.

از طرفی تلفات انسانی نیز برای طرفین جنگ وجود دارد و علاوه بر نظامیان، جان غیر نظامیان نیز در خطر قرار دارد. کشاورزی اکراین هم که یکی از منابع امنیت غذایی جهانی است در معرض خطر قرار گرفته است. در حال حاضر جنگ در اکراین باعث نگرانی کشورهای همجوار روسیه شده و بر مسابقه تسلیحاتی افزوده است. کشورهای اروپایی بویژه آلمان در حال تقویت نظامی خویش هستند و امنیت روانی مردم در منطقه دستخوش نگرانی شده است.

– برنده و بازنده جنگ اوکراین چه کسانی و چه کشورهایی خواهند بود؟

معمولاً هیچ جنگی برنده واقعی ندارد ولی در جنگ اکراین در گام اول آمریکا، ناتو و چین بیشترین بهره را خواهند برد. آمریکا با بهره گیری از فرصت جنگ، تا کنون‌توانسته کشورهای اروپایی را با خود همسو کند و آنها را علیه روسیه بسیج نماید. از طرفی پیمان ناتو که دچار بحران فلسفه وجودی شده بود، حالا توجیه مناسبی برای بقای خود پیدا کرده است و به دنبال تقویت و گسترش خود می باشد.
البته اسرائیل هم به دنبال آنست تا بیشترین بهره را از جنگ اکراین ببرد. بر اساس همین سیاست است که نخست وزیر رژیم صهیونیستی با سفر به مسکو در تلاش است تا به عنوان واسطه و میانجی بین روسیه و آمریکا عمل کند و همچنان حمایت پوتین از جنایات اسرائیل را تضمین کند. چین هم که در اولویت اول تهدید برای آمریکا قرار گرفته بود، در کوتاه مدت از اولویت آمریکا خارج شده و فرصت بیشتری برای توسعه اقتصادی خود یافته است. از طرفی چین به دنبال بهره گیری از تحریم ها علیه روسیه بوده و می خواهد تا نیاز روسیه به چین افزایش یابد.
بنابراین می توان گفت که بازنده ترین طرف جنگ، اول مردم اکراین که بیشترین خسارت را دیده اند و نیز رئیس جمهور آن کشور که نتوانست سیاست هایی را اتخاذ کند که بهانه ها را از پوتین برای شروع جنگ بگیرد و سپس روسیه و پوتین که چهره یک فرد جنگ طلب را به خود گرفته خواهند بود. در واقع هیچ کشوری هم برنده جنگ نخواهد بود زیرا تلاش ها برای صلح و امنیت جهانی در معرض خطر قرار گرفته است.