نتایج یک دستاورد جدید علمی؛
آیا همه ما باید حشره خوار شویم؟
دانشمندان اخیراً با بررسی فرآیند تولید و عرضه حشرات به عنوان مواد غذایی، نه تنها میتوان امنیت غذایی بشر را تضمین کرد بلکه با روشهای بسیار ساده و کم هزینه تری نیز میتوان به حفظ محیط زیست به صورت پایدار کمک کرد.
حشره خواری موضوع جدیدی محسوب نمیشود و در بسیاری از فرهنگها حشرات به صورت سنتی در سبد غذایی وجود دارند، اما اکنون دانشمندان با بررسی فاکتورهای مختلفی در فرآیند تولید چنین غذاهایی به این نتیجه رسیده اند که این امر نه تنها میتواند امنیت غذایی بشر را تأمین کند بلکه رویکردهای پایدارتری برای حفظ محیط زیست در اختیار ما قرار میدهد.
سالهاست که حشرات به ویژه به دلیل مزایای پایدار، بهعنوان غذای آینده مورد توجه قرار گرفتهاند. آنها به عنوان منابع پروتئینی عالی شناخته میشوند که در مقایسه با محصولات تولید شده سنتی در کشاورزی، منابع بسیار کمتری را برای تولید مصرف میکنند. برای مثال، شما وقتی حدود ۲ کیلوگرم غذا به کرمهای مزرعه خود بدهید، تا یک کیلوگرم پروتئین خوراکی دریافت خواهید کرد در حالی که برای همین مقدار گوشت گاو، شما نیاز به ۱۰ برابر فضای بیشتر و چندین برابر خوارک دام دارید. البته موضوع به همینجا ختم نمیشود و برای تهیه این میزان گوشت گاو، شما ۱۸ برابر بیشتر گازهای گلخانهای تولید خواهید کرد
اکنون در یک مقاله نظری جدید، دانشمندان مدعی شده اند که تغییر رژیم غذایی حاوی حشرات، نه تنها در زمینه امنیت غذایی میتواند مفید باشد بلکه اثرات مثبت بیشتری بر نحوه رشد محصولات دیگر کشاورزی نیز داشته باشد. در این مقاله، نویسندگان درباره استفاده از محصولات زائد ایجاد شده از تولید حشرات برای غذای انسان و خوراک حیوانات، و مزایایی که این ضایعات میتواند در رشد محصولات پایدار داشته باشد، بحث میکنند. به عبارت دیگر، محصولات جانبی مزرعه حشرات به طور بالقوه میتواند یک افزودنی ارگانیک خاک را در اختیار کشاورزان قرار دهد که باعث رشد بهتر گیاهان میشود و میکروبیوم خاک را به گونهای تحت تاثیر قرار میدهد که میتواند سلامت گیاه را ارتقا دهد.
دانشمندان میگویند تولید حشرات برای غذا و خوراک معمولاً منجر به دو محصول جانبی میشود که یکی exuviae و دیگری frass است. Exuviae اسکلتهای بیرونی هستند که پس از پوست اندازی حشرات باقی میمانند و frass اساساً مدفوع حشرات و غذای مصرف نشده آنها است. این دو محصول فرعی میتوانند جایگزینهای بالقوهای برای کودها و آفت کشهای معمولی شوند. نویسندگان این مطالعه میگویند: «یک جزء مهم حشرات exuviae کیتین است، یک پلی ساکارید آمینو قندی با وزن مولکولی بالا که در دیواره سلولی قارچ و اسکلت بیرونی بسیاری از سخت پوستان نیز وجود دارد. اکنون ثابت شده است که اصلاح خاک با ترکیبات حاوی کیتین میتواند برای تقویت رشد گیاهان بسیار مفید باشد.»
مارسل دیکه، زیستشناس گیاهی از دانشگاه واگنینگن هلند و یکی از نویسندگان اصلی این مقاله میگوید: «مجموعهای از باکتریها وجود دارند که میتوانند کیتین را متابولیزه کنند، و این میکروبها به گیاهان کمک میکنند تا در برابر بیماریها و آفات مقاومتر شوند. هنگامی که اگزویا به خاک اضافه میشود، جمعیت این باکتریهای مفید افزایش مییابد.» علاوه بر این، افزودن frass حشرات به خاک نیز میتواند رشد گیاه را تقویت کند، زیرا مدفوع حشرات غنی از نیتروژن است، یک ماده مغذی که برای رشد گیاه بسیار مهم است، اما در بیشتر خاکها کمیاب است. در کشاورزی سنتی نیتروژن اغلب به صورت کود مصنوعی به خاک اضافه میشود.
در این مطالعه جدید، نشان داده شده است که افزودن frass حشرات به خاک، نیتروژن و سایر مواد مغذی را برای گیاهان تامین میکند که زیست توده و محتوای غذایی آنها را افزایش میدهد. نویسندگان مقاله میگویند: «هم کیتین و هم اصلاحکنندههای frass حشرات بر ترکیب میکروبیوم خاک تأثیر میگذارند و این امر میتواند عامل مهمی در ارتقاء آن و بالطبع رشد و سلامت گیاهان باشد.»
محققان همچنین به پتانسیل استفاده از exuviae به عنوان وسیلهای برای کنترل آفات کشاورزی نیز اشاره کردند. باکتریهای مفید خاک که کیتین را از اگزویا متابولیزه میکنند نه تنها میتوانند رشد گیاه را تقویت کنند، بلکه باعث ایجاد تغییراتی در فیزیولوژی گیاه، جذب حشرات متقابل، مانند گردهافشان و حتی دشمنان طبیعی حشرات متضاد میشوند. به عبارت دیگر، هنگامی که گیاه مورد حمله حشره قرار میگیرد، برگهای آن قادر به تولید مواد فراری هستند که شکارچی آن آفت را جذب خود میکند. دیکه میگوید: «من این فرآیند را فریاد درخواست کمک گیاه مینامم که به وسیله آن گیاه محافظان خود را فرا میخواند.»
نویسندگان این مطالعه جدید بر این باورند که استفاده از محصولات جانبی پرورش حشرات در کنار محصولات دیگر کشاورزی میتواند گامی به سوی یک سیستم غذایی دایرهای باشد که در آن زبالهها تقریباً از بین میروند. حشرات از جریانهای زبالههای حاصل از کشاورزی یا تولید غذا تغذیه میشوند، سپس حشرات غذا و فرآوردههای گوشتی را در اختیار انسان قرار میدهند، سپس با استفاده از محصولات جانبی تولید حشرات برای تقویت رشد محصولات دیگر کشاورزی، این حلقه کامل میشود.
دیکه استدلال میکند گام بعدی این است که افراد بیشتری در جهان، با ایده مصرف حشرات کنار بیایند. در چندین بخش از جهان، حشرات در حال حاضر یک غذای اصلی هستند. ملخها معمولاً در دهها کشور آفریقایی مصرف میشوند، جایی که حشرات در اوایل روز قبل از فعال شدن جمع آوری میشوند و سپس جوشانده، تمیز و نمک زده میشوند. در جمهوری دموکراتیک کنگو، کرمهای پروانه در تمام طول سال در بازارها در دسترس هستند، در حالی که موریانهها را میتوان سرخ کرد یا در آفتاب خشک کرد تا به آرد کوبیده تبدیل شوند. وی میافزاید؛ «بسیاری از مردم در نقاط مختلف جهان واقعاً نیاز دارند تا به خوردن حشرات عادت کنند، زیرا این موضوع میتواند سلامت و امنیت غذایی آنها را تضمین کند. اگرچه برای کسانی که تاکنون چنین تجربهای نداشته اند ممکن است در نگاه اول چنین کاری چندش آور باشد، اما واقعیت این است که این موجودات نیز طعم و مزهای همانند سایر فرآوردههای گوشتی دارند.» نتایج این مطالعه در مجله Trends in Plant Science منتشر شده است.