پایان کامل موج ششم چه زمانی است؟
آینده کرونا بعداز اُمیکرون
«آمارهای رسمی نشان می‌دهد که پیک اُمیکرون، روزهای پایانی خود را در ایران سپری می‌کند. بررسی آمارهای ابتلای روزانه به کرونا نشان می‌دهد که بیشترین تعداد مبتلای روزانه در هفته سوم بهمن ماه ثبت شده که به بیش از ۳۹هزار نفر رسیده است. اما پس از آن از تعداد مبتلایان کاسته شده و در هفته دوم اسفند ماه به حدود ۶۵۰۰ نفر رسیده است. آمار فوتی‌های ثبت شده نیز روند نزولی را در پیش گرفته است.
«دنیای‌اقتصاد» برای اولین بار ۲۵ بهمن ماه در گزارشی با عنوان «زمان عبور از قله اُمیکرون» پیش‌بینی کرده بود که سویه جدید کرونا موسوم به اُمیکرون تا پیش از نیمه اسفند ماه فروکش کند. پس از آن در ۲۷ بهمن ماه نیز در گزارش دیگری با عنوان «شاهد دوم گذر از پیک اُمیکرون» با بررسی روند این سویه در کشورهایی که زودتر درگیر اُمیکرون شدند، تاکید کرده بود که طول زمانی رسیدن به پیک اُمیکرون یک ماه است. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان معتقد بودند پیک اُمیکرون تا پایان سال ۱۴۰۰ و در بهترین حالت در نیمه اسفند ماه رخ دهد.
علاوه بر این، پس از عبور از سویه اُمیکرون سه سوال مهم مطرح است، اول؛ چه زمانی واریانت نگران‌کننده بعدی پدیدار خواهد شد؟ دوم؛ آیا واریانت بعدی، بیماری شدید ایجاد خواهد کرد؟ و در نهایت، آیا واکسن‌ها ایمنی کامل در مقابل سویه‌های بعدی خواهند داد؟ پژوهشی به بررسی پاسخ‌های احتمالی به این پرسش‌ها پرداخته است. «دنیای‌اقتصاد» در این گزارش با استناد به پژوهش‌های رسمی، به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.
اُمیکرون در مسیر نزولی
آمارهای روزانه کرونا نشان می‌دهد سایه سویه جدید کرونا موسوم به اُمیکرون از کشور عبور کرده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در ابتدای دی ماه تعداد مبتلایان روزانه کرونا حدود ۲۱۰۰ نفر بود اما به مرور تا نیمه بهمن ماه به کمی کمتر از ۴۰هزار نفر در روز رسید. اما همان طور که در گزارش‌های «دنیای اقتصاد» پیش‌بینی شد، پیک اُمیکرون حدود یک ماه طول کشید و تعداد مبتلایان روزانه از هفته سوم بهمن ماه روند نزولی در پیش گرفت. نگاهی به نمودار مبتلایان روزانه نشان می‌دهد که پیک افزایشی تعداد مبتلایان روزانه به کرونا در فاصله ۱۳ بهمن تا ۱۹ بهمن رخ داده و پس از آن، روند، نزولی شده است.
علاوه براین، آمار نسبت ابتلا به آزمایش‌های روزانه نیز از حدود ۴۰درصد در ۲۰ بهمن ماه، به ۵/ ۸درصد در ۱۳ اسفند ماه رسیده است. آمار فوتی‌های روزانه نیز که با تاخیر حدود دو هفته تا چهار هفته به نسبت مبتلایان روزانه تغییر می‌کند، در یک هفته اخیر روندی نزولی داشته است. مطابق پیش‌بینی‌های گذشته «دنیای اقتصاد» با این آمارها پیش از نیمه اسفند ماه، پیک سویه جدید کرونا گذشته و وارد فاز نزولی شده است. این در حالی است که برخی از کارشناسان معتقد بودند این سویه مدت طولانی‌تری در کشور باقی خواهد ماند و احتمالا پیک آن پایان سال ۱۴۰۰ خواهد بود. حتی برخی عنوان کرده بودند در سال آینده نیز از این پیک عبور نمی‌کنیم.
سه پرسش کلیدی بعد از اُمیکرون
واریانت اُمیکرون موج تازه‌ای از عفونت‌های ویروس SARS-CoV-2 و اضطراب را به همراه آورد اما آمارها نشان می‌دهد که در آغاز سال ۲۰۲۲، برخی کشورها در حال ثبت کاهش موارد ابتلا هستند.
پس از دو سال نوسان بین فراز و نشیب‌های همه‌گیری، اغلب مردم کنجکاو هستند که موج بعدی چه هنگام خواهد آمد و چه شکلی خواهد گرفت. به گزارش سایت «کرونا ساینس» اندرو رامبات که در مورد تکامل ویروسی در دانشگاه ادینبورگ پژوهش می‌کند، می‌گوید: «من فکر می‌کنم که این که ما واریانت‌های جدید با درجه‌های مختلف فرار ایمنی را خواهیم دید اجتناب‌ناپذیر است. آنها می‌توانند از هر جایی که انتقال گسترده‌ای وجود دارد پدیدار شوند.»
اما نکته مهمی که دانشمندان تاکید می‌کنند این است که تنها «زمان» نشان می‌دهد که چه چیزی در انتظار بشر است. دانشمندان همان طور که در انتظار ورود واریانت بعدی به صحنه هستند، در حال بررسی واریانت غالب کنونی اُمیکرون هستند تا آینده را بهتر پیش‌بینی کنند. اما پس از گذر از این سویه، سه پرسش کلیدی وجود دارد که دانشمندان سعی دارند به این پرسش‌ها پاسخ دهند.
چه زمانی واریانت نگران‌کننده بعدی پدیدار خواهد شد؟
دانشمندان معتقدند هیچ راهی وجود ندارد که با اطمینان بدانیم چه زمانی یک واریانت غالب خواهد شد که ویژگی‌های جدید نگران‌کننده‌ای مانند گسترش سریع‌تر، ایجاد بیماری شدیدتر یا فرار از پاسخ‌های ایمنی داشته باشد. دانشمندان با توجه به بررسی داده‌های سویه دلتا و اُمیکرون معتقدند که یک واریانت جدید هر چند ماه به سرعت گسترش پیدا خواهد کرد اما این که آیا آن واریانت در سطح یک واریانت نگران‌کننده ایجاد خواهد شد، یک پرسش بدون پاسخ است.
به عنوان مثال بررسی زیرسویه‌های اُمیکرون نشان می‌دهد که تغییر بزرگی در آنها ایجاد نشده است که این مساله در عامل‌های بیماری‌زای ویروسی شایع است. البته محققان تاکید دارند که جهان پیش از این، یک عفونت ویروسی را از نزدیک دنبال نکرده است و در نتیجه دانشمندان، جزئیات مهمی را از دست داده‌اند. از سوی دیگر به دلیل این که سویه اُمیکرون بیماری نسبتا خفیفی ایجاد می‌کرد، تعداد افرادی که برای آزمایش دادن مراجعه کردند کاهش پیدا کرد. در نهایت، این مساله تلاش‌های نظارت ژنومی ویروس SARS-CoV-2 را ضعیف خواهد کرد. به گفته دانشمندان، هنگامی که اُمیکرون کشف شد، زنگ خطر به سرعت زده شد، اما در آینده، هفته‌ها طول خواهد کشید تا پی ببریم که یک واریانت نگران‌کننده جدید در کار است.
آیا واریانت بعدی، بیماری شدید ایجاد خواهد کرد؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که اُمیکرون نسبت به واریانت‌های نگران‌کننده قبلی، با احتمال کمتری بیماری شدید ایجاد می‌کند، ویژگی که به کاهش سرعت افسارگسیخته این واریانت کمک کرده است. هرچند دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که ویروس به سمتی حرکت کند که بیماری خفیفی ایجاد کند، اما تاکید دارند که مسیر تکاملی ویروس SARS-CoV-2 همچنان نامشخص است.
از سوی دیگر محققان تاکید می‌کنند که تاکنون، سویه‌های جدید از سویه‌های قبلی نشات نگرفته‌اند، بنابراین تضمینی وجود ندارد که سویه غالب بعدی از شاخه خفیف اُمیکرون جوانه بزند. حتی آنها این احتمال را که واریانت بعدی از سویه دلتا یا آلفا باشد را غیرممکن نمی‌دانند. همچنین پژوهشگران هنوز نمی‌دانند که میزان خفیف بودن نسبی اُمیکرون به دلیل شیوع ایمنی در برابر ویروس SARS-CoV-2 است یا به دلیل ویژگی‌های ذاتی خود ویروس.
همچنین دانشمندان معتقدند که ویروس کرونا بسیار غیر قابل پیش‌بینی است و اگرچه اُمیکرون تاثیر کمی بر روی ریه‌ها داشت، اما نمی‌توان تضمین کرد که سویه‌های بعدی نیز اثرگذاری مشابهی داشته باشند.
آیا واکسن‌ها در برابر واریانت‌های در حال پیدایش محافظت خواهند کرد؟
تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد که واکسن به کاهش اثرگذاری اُمیکرون کمک کرده است. به گفته دانشمندان، این مساله به خوبی نویدبخش تاب‌آوری و مقاومت ایمنی به واسطه واکسن در برابر واریانت‌های نگران‌کننده آینده است.
افراد ممکن است یکی از واکسن‌ها یا ترکیبی از واکسن‌ها را دریافت کرده باشند یا عفونت ناشی از یک یا چند سویه را، با یا بدون واکسیناسیون تجربه کرده باشند.
بررسی دانشمندان نشان می‌دهد مواجهه‌ها با ویروس SARS-CoV-2، یا از طریق واکسیناسیون یا عفونت، پاسخ‌های پادتن و همچنین پاسخ‌های ناشی از سلول‌های ایمنی به نام سلول‌های B را تقویت و بهتر می‌کند.
بنابراین، با مواجهه بیشتر افراد با ویروس از طریق سازوکارهای مختلف، پیدایش سویه‌های نگران‌کننده جدید ممکن است بار بیماری کمتری را تحمیل کند، هر چند که در آماده‌کردن بدن ما برای مبارزه و پیروز شدن با واریانت‌های جدید، برخی شکل‌های مواجهه ممکن است بهتر از سایر آنها باشد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد افرادی که واکسینه شده و سپس با اُمیکرون آلوده شدند، افزایش قابل‌توجهی در پادتن‌ها داشته‌اند.
در نهایت، محققان تاکید دارند که داده‌ها همچنان به اهمیت واکسیناسیون اشاره می‌کنند. در واقع آنها تاکید دارند که مسائل زیادی است که در مورد جهش‌های ویروس کرونا نمی‌دانیم اما آن چه تحت کنترل ماست تزریق واکسن است که احتمالا ایمنی برای سایر سویه‌های کرونا را افزایش می‌دهد.»