اوپکپلاس بدون بحث درباره ریسک‌های ژئوپلیتیک به افزایش تدریجی تولید پایبند ماند
تصمیم نفتی در ۱۶ دقیقه
اوپکی‌‌‌ها و متحدانشان چهارشنبه رکورد دیگری را جا‌‌‌به‌‌‌جا کردند، اما این رکورد نه در تولید و صادرات نفت بلکه در زمان تصمیم‌گیری برای عرضه در یک جلسه بود. آنها در این نشست ۱۶ دقیقه‌‌‌ای تصمیم گرفتند مانند ماه‌‌‌های گذشته به تولید خود در مارس هم ۴۰۰هزار بشکه در روز بیفزایند. بازار که تشنه بشکه‌‌‌های اضافی نفت است چنین رشد عرضه‌‌‌ای را کوچک‌تر از آن می‌‌‌داند که بتواند نیازهای مصرف‌کنندگان را برآورده کند. اما تحقق همین میزان افزایش تولید هم با شک و شبهه بسیاری همراه است چراکه طبق داده‌‌‌های خود اوپکپلاس، این ائتلاف در سال گذشته میلادی به دلیل کمبود سرمایه‌گذاری به‌‌‌طور متوسط ۸۰۰هزار بشکه در روز زیر اهداف تولیدش عرضه داشته است. با این حال، اوپک همچنان معتقد است عرضه در سال ۲۰۲۲ به میزان ۳/ ۱ میلیون بشکه در روز از تقاضا پیشی می‌گیرد. این پیش‌بینی برخلاف نظر بسیاری از بانک‌هاست. در این میان، وزیر نفت ایران پس از این جلسه کوتاه گفت که اگر مصرف‌کنندگان نفت، از مقدار عرضه و قیمت نفت ناراضی هستند، بهترین پیشنهاد او لغو تحریم‌ها علیه ایران است چراکه بازار به افزایش نفت ایران نیازمند است.
تصمیم مطمئن اوپکپلاس
پس از پشت سر گذاشتن بهترین ژانویه بازار نفت در دست‌‌‌کم ۳۰ سال گذشته از نظر بازدهی که به ۱۷درصد رسید، اوپک و متحدانش با رکوردزنی از نظر مدت‌‌‌زمان یک نشست که فقط ۱۶ دقیقه به‌‌‌طول انجامید، تصمیم به ادامه روند قبلی افزایش تولید تدریجی و برنامه‌‌‌ریزی شده گرفتند. به گزارش خبرگزاری رویترز، به نظر می‌رسد در نشست روز چهارشنبه هیچ بحث طولانی‌ای در مورد ناکامی در تحقق تولید از سوی برخی اعضا یا ابعاد ژئوپلیتیک بازار در ماه گذشته (ژانویه) از جمله پتانسیل جنگ بین روسیه و اوکراین؛ ناآرامی‌‌‌های کم‌‌‌سابقه در قزاقستان؛ نشانه‌‌‌های پیشرفت در مذاکرات هسته‌‌‌ای بین ایران و آمریکا و حملات پهپادی پی‌‌‌در‌‌‌پی حوثی‌‌‌های یمن به امارت متحده عربی نشده است. در عوض آنها همچنان زمان کمتری به این جلسه اختصاص دادند و از بحث‌‌‌های چالشی اجتناب کردند. اوپکپلاس که شامل ۲۳ عضو اوپکی و غیراوپکی است با افزایش کوچک ۴۰۰هزار بشکه در روز برای ماه سوم سال ۲۰۲۲ (مارس) موافقت کرد.
بهای نفت برنت در روزهای گذشته از ۹۱ دلار هم گذشته و وست تگزاس اینترمدییت برای اولین بار بعد از ۷ سال از مرز ۹۰ دلار بر بشکه عبور کرد. با این حال، یکی از نمایندگان اوپکپلاس در این باره به رویترز گفت قیمت‌های بالا به دلیل عوامل بنیادی بازار نیست بلکه عامل ژئوپلیتیک پشت آن بوده است. اما او افزود: در جلسه اخیر هیچ بحث سیاسی ایجاد نشده است. این ائتلاف از آگوست سال گذشته همین میزان تولید را در هر ماه به عرضه خود افزوده است. با این حال، اوپکپلاس کاملا از رسیدن به این اهداف تولید جا مانده و به دنبال ریکاوری تقاضا می‌‌‌دود. بسیاری از اعضای اوپکپلاس نتوانستند سرمایه‌گذاری لازم در میادین نفتی‌‌‌شان برای حفظ سطوح تولید را در طول دوره همه‌گیری کرونا انجام دهند.
محدودیت ظرفیت تولید
یکی دیگر از این منابع نزدیک به اوپکپلاس در پاسخ به سوالی درباره دلیل چنین تصمیمی در نشست چهارشنبه گفت: «این تصمیم... مناسب همه است، هم کسانی که ظرفیت افزایش تولید را دارند و هم کسانی که این ظرفیت را ندارند.» او ادامه داد: «با این تصمیم، انسجام گروه را حفظ می‌‌‌کنیم و بحث‌‌‌های دشوار را به بعد موکول می‌‌‌کنیم.» او به کاهش ظرفیت تولید بعضی اعضا اشاره می‌کند. در همین راستا خود داده‌‌‌های اوپکپلاس نشان می‌دهد این گروه در سال ۲۰۲۱ به‌‌‌طور میانگین بیش از ۸۰۰هزار بشکه در روز زیر سطوحی که در چنین جلساتی هدف‌‌‌گیری شده بود، تولید کرده است. این ناتوانی در تولید، بیشتر در اعضای غرب آفریقا که با کمبود سرمایه‌گذاری دست و پنجه نرم می‌کردند، مشاهده می‌شود. فقدان ظرفیت تولید مازاد در این گروه -میادین نفتی که آماده در مدار قرار گرفتن سریع برای رسیدگی به اختلالات در عرضه جهانی هستند- در کنار ریکاوری پساکرونایی تقاضا قیمت‌های انرژی را شارژ کرد و تورم جهانی را بالا برد.
تنها چند تولیدکننده بیشتر ظرفیت عرضه مازاد جهانی را در اختیار دارند: عربستان، امارات و عراق. بسیاری از تحلیلگران از جمله گلدمن ساکس استدلال می‌کنند که ظرفیت مازاد بسیار کوچک می‌تواند قیمت‌ها را در سال‌جاری به بالای ۱۰۰ دلار بر بشکه برساند. تحریم‌های آمریکا هم میلیون‌‌‌ها بشکه عرضه نفت ایران و ونزوئلا را بلوکه کرده است. هرگونه توافق هسته‌‌‌ای با ایران به احتمال زیاد موجب سازماندهی مجدد سهمیه‌‌‌های تولید اوپکپلاس برای جا دادن نفت ایران در بازار مانند گذشته خواهد شد. یکی از منابع اوپک می‌‌‌گوید عرضه اضافی نفت ایران اما می‌تواند به پر شدن شکاف ایجاد شده بین تولید واقعی و اهداف تولید اوپکپلاس کمک کند.
حرف تا عمل اوپکپلاس درباره تولید
وب‌سایت اویل پرایس در گزارشی در مورد توان تولید واقعی اوپکپلاس گفته نتیجه جلسه این ائتلاف هیچ‌کس را متعجب نکرد و دیگر مثل برخی جلسات گذشته نیست که تا لحظه آخر انتظارات تنش‌‌‌آلودی در مورد آن وجود داشته باشد. این امر تا حدود زیادی به این دلیل است که طی چند ماه گذشته گزارش‌های تولید اوپک و متحدانش نشان داده آنها نمی‌توانند آنقدری که توافق می‌کنند، تولیدشان را افزایش دهند. در مقاله‌‌‌ای در سی‌‌‌ان‌‌‌ان با عنوان «اوپک و روسیه به قول‌‌‌هایشان برای افزایش تولید ادامه می‌دهند. [اما]آن را محقق نمی‌‌‌کنند.» از قول رئیس بازارهای نفت ریستاد انرژی بیورنارتونهاوگن می‌‌‌گوید: «نگرانی‌هایی در بازار وجود دارد که تا حدی در قیمت لحاظ شده، در این مورد که اوپکپلاس نمی‌تواند به اندازه‌‌‌ای که می‌‌‌گوید در آینده تولید کند.»
این تحلیلگر افزود: «اضطرابی در مورد آسیبی وجود دارد که ظرفیت تولید از عربستان تا کویت و روسیه در پی سرمایه‌گذاری بسیار پایین در طول دوره پاندمی و پیش از آن متحمل شد.» گزارش اخیر بلومبرگ نشان داد که تولید نفت روسیه در ماه گذشته افزایش یافت اما این احتمالا به سطح سهمیه طبق توافق اوپکپلاس نرسیده باشد. گفتن هرچیزی با اطمینان در مورد روسیه دشوار است چراکه این کشور آمار جداگانه برای میعانات گازی ارائه نمی‌‌‌دهد و همه را با هم حساب می‌کند. این در حالی است که میعانات گازی مشمول توافق نفتی اوپکپلاس نیست. کل عددی که برای تولید روسیه گزارش شده ۱۱میلیون بشکه در روز بود. بسته به اینکه چقدر آن میعانات بوده باشد، روسیه ممکن است حدود ۵۰هزار بشکه از سهمیه‌‌‌اش عقب افتاده باشد.
اما اوپک هم به همین اندازه رسیدن به افزایش تولید برنامه‌‌‌ریزی شده را سخت می‌‌‌یابد. این گروه در ماه گذشته ۲۱۰هزار بشکه به تولید خود افزود، در صورتی که سهم ۲۵۰هزار بشکه‌‌‌ای از ۴۰۰هزار بشکه در روز اوپکپلاس داشت. با این حال و با وجود افزایش نگرانی‌ها درباره عرضه جهانی نفت در این وضعیت، به‌‌‌نظر می‌رسد اوپک نگرانی نداشته باشد. کمیته فنی مشترک اوپکپلاس پیش از نشست چهارشنبه اعلام کرد که هنوز هم بر این باور است که عرضه در سال‌جاری میلادی به میزان ۳/ ۱میلیون بشکه در روز بالاتر از تقاضا قرار می‌گیرد. عربستان به نظر نمی‌رسد تمایلی به افزایش تولید بیش از رویه فعلی داشته باشد.
در حال حاضر، چیزی شبیه یک مبارزه پیش‌بینی‌‌‌ها را مشاهده می‌‌‌کنیم. چراکه اوپک انتظار عرضه کافی دارد و بانک‌های سرمایه‌گذاری و دیگر تحلیلگران در مورد آن شک دارند. پیش‌بینی‌‌‌هایی هم از رشد قوی تولید نفت آمریکا وجود دارد که به اندازه کافی قوی نخواهد بود که ناتوانی و در برخی موارد بی‌‌‌علاقگی اوپکپلاس برای افزایش تولید را جبران کند.
نفت ایران راهگشای کمبود در بازار؟
جواد اوجی، وزیر نفت پس از پایان بیست‌‌‌و‌‌‌پنجمین نشست اوپکپلاس گفت: «چنانچه مصرف‌کنندگان جهان به‌‌‌ویژه اقتصادهای بزرگ از سطح کنونی قیمت و مقدار عرضه نفت ناراضی هستند و آن را به ضرر منافع خود می‌‌‌دانند، بهترین پیشنهاد من به آنها، لغو هرچه سریع‌‌‌تر تحریم‌های یک‌جانبه و ظالمانه آمریکا علیه ایران و باز کردن فضا برای بازگشت تولید ایران با حداکثر توان به بازارهای جهانی است.»
به گزارش «شانا»، وی با تاکید بر اینکه بی‌‌‌شک، بازار جهانی نیازمند افزایش عرضه نفت از سوی ایران است و ما آمادگی داریم در سریع‌‌‌ترین زمان ممکن، مقدار عرضه نفت خود را به بازارهای جهانی افزایش دهیم، اظهار کرد: «همانگونه که در گفت‌‌‌وگوهای پیشین خود نیز اشاره کردم مساله بحران انرژی و گاز در اروپا یک مساله جدی است که به جز با همکاری میان تولیدکنندگان بزرگ منابع هیدروکربوری قابل حل و فصل نیست و جمهوری اسلامی ایران به‌‌‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت و گاز در سطح جهان و با تکیه بر ظرفیت‌‌‌های عظیم منابع هیدروکربوری و توان تولید خود آمادگی دارد در این زمینه وارد عمل شود.»
وزیر نفت درباره اینکه برخی موسسه‌‌‌ها و نهادهای بین‌المللی افزایش قیمت نفت تا ۱۰۰ دلار برای هر بشکه را پیش‌بینی کرده‌اند، نظر شما در این زمینه چیست، توضیح داد: «اصولا کارکرد و هدف اوپک، قیمت‌گذاری در بازار نفت نیست. قیمت جهانی نفت بر اساس مجموعه‌‌‌ای از شاخص‌‌‌های عرضه و تقاضای جهانی تعیین می‌شود و همه کشورهای عضو ائتلاف اوپکپلاس، خواهان سطح قیمتی مناسب برای تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و اقتصاد جهانی هستند. تولیدکنندگان اوپکپلاس از ثبات نسبی حاکم بر بازار رضایت دارند و به تلاش و تعهد خود برای حفظ و تقویت این ثبات ادامه می‌دهند.»