کرونا | امیکرون | آمریکا | واکسیناسیون | آفریقای جنوبی | کودکان
ورود بی‌سروصدا به پیک ششم کرونا
دوباره موج بیماری و یک پیک دیگر با افزایش دو برابری آمار ابتلا و ۲.۵ برابری مراجعات سرپایی؛ اما این بار بی‌سروصداتر از همیشه. بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، به استناد همین آمارها، از آغاز رسمی پیک ششم خبر داد.
روزنامه همشهری در ادامه نوشت: «حالا در این شرایط بار دیگر رعایت پروتکل‌های بهداشتی، استفاده درست از ماسک، تزریق دوز سوم واکسن و تکمیل واکسیناسیون در اولویت قرار گرفت. در این وضعیت، رنگ‌بندی کرونایی کشور هم به سرعت در حال تغییر است. به طوری که در کمتر از یک‌هفته شهرهای قرمز و نارنجی به نقشه ماسک برگشتند. قم و کاشان به شهرهای قرمز یعنی فردوس، ابرکوه، اردکان، خاتم و مهریز اضافه شدند و ۳۹ شهر از جمله تهران، اصفهان، مشهد، شیراز، کرمان، خرم‌آباد، اراک، یزد و بندرعباس هم در جمع نارنجی‌ها قرار گرفتند. تعداد شهرهای زرد هم از چهارشنبه هفته گذشته تا دیروز از ۱۱۴ به ۲۱۷ شهر رسیده و شهرهای آبی هم از ۳۲۵ به ۱۸۱ شهر کاهش پیدا کرده‌اند. حالا به گفته کارشناسان حوزه بهداشت و درمان با توجه به شیب صعودی پرسرعت اپیدمی واریانت امیکرون، احتمالا دو تا سه هفته دیگر، رکورد موارد ابتلا و بستری در کشور زده خواهد شد اما نگرانی اصلی الگوی بیماری در کشورهایی است که تقریبا یک‌ماه زودتر از ایران درگیر امیکرون شده‌اند. آمریکا، کانادا، انگلیس، استرالیا، آلمان، نروژ، دانمارک و ... به قله بیماری رسیده‌اند و شیب صعودی آنها متوقف شده اما چند هفته‌ای است که در همان وضعیت مانده و هنوز مواردی از کاهش بیماری در این کشورها دیده نمی‌شود. البته آمار مرگ در این کشورها به جز آمریکا صعودی نیست و دلیل افزایش موارد فوتی در آمریکا هم جمعیت زیاد واکسینه‌نشده در این کشور اعلام می‌شود. این مسئله حاکی از آن است که در ایران هم احتمالا تا اواخر بهمن بیماری به قله می‌رسد و در اسفند وضعیتی مشابه دیگر کشورها رقم خواهد خورد. بنابراین نمی‌توان به این زودی‌ها انتظار فروکش‌کردن بیماری را داشت.
تفاوت پیک امیکرون با پیک‌های گذشته
بر اساس اعلام متخصصان نظام سلامت، پیشگیری از روند انفجاری کرونا با سویه امیکرون این بار نیازمند حذف ساده‌انگاری‌ها نسبت به بیماری و اعمال محدودیت در تجمعاتی است که خود کانون شیوع بیماری‌اند. حمید سوری، استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اعلام این موضوع به همشهری می‌گوید: «با توجه به روند آتشفشانی اپیدمی کرونا با واریانت امیکرون پیش‌بینی ما این است که بین دو تا چهار هفته آینده به‌سرعت با خیز بالای ابتلا مواجه شویم.»
او در پاسخ به این سؤال که پیک امیکرون چه تفاوت‌هایی با پیک‌های قبلی خواهد داشت، توضیح داد: «شواهد علمی نشان می‌دهد به ظاهر میزان کشندگی امیکرون نسبت به سویه دلتا کمتر است اما محققان ژاپنی اعلام کرده‌اند که امیکرون نسبت به سایر سویه‌های کووید-۱۹ ماندگاری بیشتری روی پلاستیک و پوست دارد. از سوی دیگر مطالعه آزمایشگاهی آنها نشان داده که سویه جدید کرونا دارای بالاترین ثبات محیطی است و این پایداری بالا احتمالا موجب شده که امیکرون به‌سرعت جایگزین دلتا شود و گسترش پیدا کند. علاوه بر این به دلیل وجود فراوانی نسبی افراد مبتلای بدون علامت که آزادانه در جامعه گردش می‌کنند، همچنین مقاومت بیشتر در مقابل واکسن‌ها و تا حدودی آزمایش‌گریز بودن امیکرون به نظر می‌رسد که مدیریت اپیدمی فعلی می‌تواند بسیار دشوارتر از پیک‌های قبلی باشد.»
به گفته سوری نمونه‌های آزمایش‌شده امیکرون در آزمایشگاه ژاپن نشان داده که این سویه به طور متوسط روی پلاستیک ۱۹۳.۵ ساعت (کمی بیشتر از هشت روز) زنده می‌ماند. پیش از این زنده‌ماندن سویه کلاسیک کرونا روی پلاستیک ۵۶ ساعت، برای آلفا ۱۹۱.۳ ساعت، برای بتا ۱۵۶.۶ ساعت، برای گاما ۵۹.۳ ساعت و برای دلتا ۱۱۴ ساعت بود. بقای امیکرون روی پوست هم به طور متوسط ۲۱.۱ ساعت است که این عدد برای سویه کلاسیک ۸.۶ ساعت، برای آلفا ۱۹.۶ ساعت، برای بتا ۱۹.۱ ساعت، برای گاما ۱۱ ساعت و برای دلتا ۱۶.۸ ساعت بود. البته تمام سویه‌ها پس از قرارگرفتن در معرض مواد ضدعفونی‌کننده دست مبتنی بر الکل به مدت ۱۵ثانیه غیر فعال شدند: «بر اساس مطالعات فوق همچنان واکسیناسیون کامل یکی از راه‌های مؤثر برای مقابله با اپیدمی کروناست اما در مورد امیکرون علاوه بر واکسیناسیون، بهداشت دست (شست‌وشوی مداوم و استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده)، استفاده از ماسک مناسب و رعایت فاصله فیزیکی می‌تواند نقش بسیار مهم‌تری در کنترل پیک ششم داشته باشد و لازم است که در مقطع زمانی کنونی مردم و متولیان حوزه بهداشت و درمان به‌شدت از ساده‌انگاری پرهیز کنند.»
امیکرون سرماخوردگی نیست
حمیدرضا جماعتی، دبیر کمیته علمی مقابله با کرونا وزارت بهداشت هم به نکته جالب دیگری درباره امیکرون اشاره می‌کند و می‌گوید: «این تصور ساده‌انگارانه در جامعه شکل گرفته که امیکرون مشابه یک سرماخوردگی ساده است. مردم باید بدانند که سویه جدید هم کروناویروس است که بیشترین درگیری را در سیستم تنفسی فوقانی ایجاد می‌کند اما به این معنا نیست که منجر به درگیری سیستم تنفسی تحتانی و ریه در فرد بیمار نمی‌شود.»
به گفته جماعتی، امیکرون می‌تواند منجر به واکنش التهابی شدید در کل سیستم تنفسی و کاهش اکسیژن شود: «با ابتلا به امیکرون هم افراد در بخش‌های عادی و آی‌سی‌یو بستری می‌شوند و نباید ساده‌انگاری در این باره وجود داشته باشد. البته مرگ ناشی از امیکرون با توجه به ایمنی و واکسیناسیون نسبت به سویه‌های قبلی کمتر است اما به معنای صفرشدن مرگ نیست.»
او با تأکید بر این که وضعیت کنونی شیوع بیماری از چند هفته قبل پیش‌بینی شده بود، می‌گوید: «قدرت انتقال بیماری در سویه دلتا ۲.۵ تا ۳ بود و این عدد در امیکرون به ۱۰ رسیده است. به علاوه این که زمان دو برابر شدن و تکثیر بیماری در سویه جدید هم حدود ۱.۵ تا ۳ روز است و این مسئله چالشی بزرگ در ردیابی بیماران جدید یا افراد در تماس با بیماران به شمار می‌رود.»
جماعتی درباره ویژگی پیک امیکرون هم توضیحاتی می‌دهد: «در این سویه طی دو تا سه هفته به اوج و قله بیماری می‌رسیم اما چند هفته در اوج بیماری می‌مانیم و پس از آن سیر نزولی بیماری شروع می‌شود. این تجربه‌ای است که در کشورهای دیگر جهان رخ داده است. نکته دیگر این که بیشترین مبتلایان به امیکرون در دهه دوم و چهارم سنی خود هستند و البته کودکان و افراد زیر ۱۸سال ۳۰درصد بیشتر از سویه‌های دیگر گرفتار امیکرون شده‌اند. سرایت‌زایی بسیار بالای ویروس هم باعث شده که تعداد بیماران به‌سرعت افزایش پیدا کند و در یک هفته شهرهای آبی و زرد، قرمز و نارنجی شدند.»
بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی با وجود قرارگرفتن در قله بیماری و وضعیت نسبتا باثبات در آمار ابتلا اما هنوز روند نزولی را شروع نکرده و به نظر می‌رسد که در تله بیماری گرفتار شده‌اند. جماعتی درباره این که چه زمانی می‌توان انتظار شروع شیب نزولی بیماری را داشت، می‌گوید: «بیشتر کشورها در چنین وضعیتی‌اند و این مسئله وابسته به ایمنی جمعی در جامعه است؛ همچنین ناشی از ابتلا و بهبودی افراد و میزان واکسیناسیون. این سیر نزولی آرام‌آرام آغاز خواهد شد. احتمالا در ایران هم اواخر بهمن در قله بیماری خواهیم بود و شرایط ثبات را در اسفند تجربه خواهیم کرد. البته نمی‌توان گفت که در تله بیماری گرفتار می‌شویم اما تعداد بستری و موارد ابتلا بیش از سویه‌های قبلی است. نکته خوب این است که شدت بیماری و مرگ در سویه امیکرون با توجه به مطالعات و الگوی دیگر کشورها تاکنون کمتر از دلتا بوده و پیش‌بینی متخصصان در ایران هم این است که تعداد مرگ‌ومیر در اوج پیک ششم کمتر از ۱۰۰ تا ۱۵۰ نفر در روز باشد.»
به گفته جماعتی توصیه کمیته علمی با توجه به موج انفجاری کرونا و شروع پیک ششم، ایجاد محدودیت در اماکن پرتجمع است: «البته این محدودیت‌ها باید بر اساس شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه از سوی وزارت کشور در نظر گرفته شود اما مسئله مهم اینجاست که هنوز بیشتر افراد دوز سوم واکسن را تزریق نکرده‌اند و با دو دوز واکسن ایمنی افراد در مقابل امیکرون چندان مورد توجه نیست.»