جای خالی لغو ویزای ایران و روسیه

هشت ماه از امضای "برنامه اجرایی اقدام مشترک ایران و روسیه برای لغو روادید سفرهای گروهی" می‌گذرد، اما هنوز این برنامه به مرحله اجرا نرسیده و ویزایی بین دو کشور لغو نشده، این درحالی است که این برنامه اجرایی، کمتر از دو سال دیگر اعتبار دارد.

بخش گردشگری ایران و روسیه در خردادماه سال ۱۴۰۰ (ژوئن ۲۰۲۱) برنامه اجرایی اقدام مشترک برای لغو روادید سفرهای گروهی شهروندان دو کشور را امضا کردند و طبق اظهارات مقامات گردشگری ایران قرار بود پس از اعلام وصول یادداشت تفاهم وزارت امور خارجه دو کشور، این برنامه به اجرا گذاشته شود و ویزای ایران و روسیه برای شهروندان دو کشور، در صورتی که با تورهایی از ۵ تا ۵۰ نفر از طریق آژانس‌های مسافرتی سفر کنند، لغو شود.

با این وجود، پیگیری‌ها حاکی از این است که با گذشت حدود هشت ماه از امضای آن برنامه، هنوز یادداشت تفاهمی بین وزارت امور خارجه دو کشور مبادله نشده و اجرای لغو روادید گروهی به نوعی معطل روسیه مانده است.  

لیلا اژدری ـ مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی ـ پیش‌تر گفته بود: برای اجرایی شدن لغو روادید سفرهای گروهی، به لحاظ قانونی و دیپلماتیک لازم است بین وزارت امور خارجه دو کشور یادداشت دیگری مبادله شود که "یک ماه" پس از اعلام وصول آن، روادید برای سفرهای گروهی شهروندان ایرانی و روسی لغو خواهد شد.

لغو روادید سفرهای گروهی بین ایران و روسیه، درحالی معطل مانده که طبق گفته مدیرکل دفتر توسعه گردشگری خارجی در ایران، اجرای این برنامه از ۲۰۲۱ تا دسامبر ۲۰۲۳ اعتبار دارد که البته زمان آن قابل تمدید به دوره‌های مشابه است، اما از آن‌جا که امضای برنامه اجرایی، چهار سال پس از امضای موافقت‌نامه بین دولت جمهوری اسلامی و فدراسیون روسیه در زمینه لغو روادید سفرهای گروهی شهروندان دو کشور، به نتیجه رسید، معلوم نیست پس از پایان اعتبار برنامه اجرایی لغو روادید سفرهای گروهی، دو کشور همچنان اراده و تمایلی برای اجرای دوباره چنین برنامه‌ای داشته باشند، به‌ویژه آن‌که لغو روادید سفرهای گروهی بین ایران و روسیه، موضوعی است که بیشتر از سوی بخش خصوصی گردشگری روسیه پیگیری می‌شود.

ویزای گروهی ایران و روسیه قرار بود در سال ۲۰۱۸ لغو شود؛ یک سال قبل از آن، یعنی هشتم فرودین سال ۱۳۹۶ برابر با ۲۸ مارچ ۲۰۱۷ موافقت‌نامه‌ای بین دولت جمهوری اسلامی و فدراسیون روسیه درباره لغو روادید سفرهای گروهی شهروندان دو کشور توسط وزرای امور خارجه امضا شد که در همان موافقت‌نامه اشاره شده برای اجرایی شدن، باید یک برنامه اجرایی نوشته شود. قرار بود این برنامه یک ماه بعد نوشته شود که انجام هم شد، اما چون موضوع پیچیده بود و دو طرف سخت‌گیر بودند، این برنامه رفت و برگشت زیادی داشت. دفتر توسعه گردشگری خارجی ایران سال ۲۰۱۸ این برنامه را آماده کرده بود، اما روی برخی کلمات، مفاهیم و فرایندها شک، شبهه و اعتراض وجود داشت.

در نهایت، این برنامه مهرماه سال ۱۳۹۹ (۲۰۲۰) آماده شد. قرار بود وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای امضاء آن به روسیه سفر کند که ویروس کرونا شایع شد و بعد هم مرزها بسته شد و دولت روسیه هم امضای این برنامه را به تعویق انداخت تا این‌که در خردادماه ۱۴۰۰ سرانجام وزیر وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع در سفری به مسکو رفت و برنامه اجرایی اقدام مشترک لغو روادید سفرهای گروهی شهروندان ایرانی و روسیه سرانجام امضا شد، اما پس از آن، درحالی‌که با توجه به اعتبار کوتاه‌مدت این برنامه اجرایی انتظار می‌رفت دو طرف سریع‌تر یادداشت تفاهم‌نامه را امضا کنند و کمیته‌های فنی را برای مشخص شدن ساز و کار سفرِ بدون ویزا به دو کشور تشکیل دهند، اما هنوز گامی برداشته نشده است. هرچند گمان بر این بود که در سفر رییس‌جمهور به مسکو که بیشتر با هدف ارتقای دیپلماسی همسایگی و منطقه‌ای انجام شد، پرونده لغو روادید سفرهای گروهی بین دو کشور که شش سال است باز مانده، به نتیجه‌ای برسد.