پیشنهاد مطروحه ایران در مذاکرات وین

روزنامه اعتماد نوشت:

در یک ضرب‌المثل قدیمی ایرانی آمده است نادانی سنگی را به چاه می‌اندازد که صد عاقل نمی‌توانند آن را خارج کنند. حال این ضرب‌المثل معروف حکایت آشنای این روزهای سپهر سیاست ایران و جهان شده است.

با گذشت بیش از سه سال از عهدشکنی رئیس‌جمهور نابخرد ایالات متحده و خروج یک‌جانبه این کشور از توافق برجام که خود حاصل کوشش دیپلماتیک جمعی طرفین بود، همچنان این مسئله به صورت موضوعی مورد اختلاف بین طرفین باقی مانده و گویی این گره کور و دیوار بلند بی‌اعتمادی بین ایران و غرب قصد فروریختن ندارد.

پس از انتخابات سال گذشته در ایالات متحده و اذعان دولت جدید این کشور به اشتباه فاحش سلف خود در خروج یک‌جانبه از برجام سرانجام بار دیگر و پس از کش‌وقوس‌های فراوان مذاکرات ایران و 1+4 (با حضور غیرمستقیم ایالات متحده) آغاز شد که شش دور از آن در دولت آقای روحانی انجام گرفته و دور هفتم پس از وقفه چندماهه به‌ علت انتخابات و فرایند انتقال قدرت در ایران سرانجام از هشتم آذرماه سال جاری از سر گرفته شد.

بر پایه اظهارات اخیر مقامات کشورمان تیم جدید مذاکره‌کننده نتایج و پیشرفت‌های به‌دست‌آمده از شش دور مذاکرات گذشته را پذیرفته است که خود قدمی رو به جلو در راستای حل‌وفصل مسائل باقی‌مانده از توافق است؛ چراکه براساس اخبار به‌دست‌آمده در شش دور قبلی مذاکرات بر روی 80 تا 90 درصد موارد اختلافی بین طرفین توافق حاصل شده بود.

البته ذکر این مهم هم ضروری است که این درصد اندک از مسائل حل‌نشده در مذاکرات قبلی از موضوعات اساسی مورد اختلاف بوده که حل آن در گرو اراده جدی و انعطاف بیشتر طرفین است. آن‌طور که از بررسی اظهارات مسئولان مذاکره‌کننده کشورمان می‌توان استنباط کرد، ازجمله موضوعات اصلی باقی‌مانده که چه‌ بسا توافق بر روی آن می‌تواند کلید به نتیجه رسیدن مذاکرات جاری باشد، خواست منطقی جمهوری اسلامی از طرف مقابل درمورد ارائه تضمین‌هایی عینی مبنی بر خارج‌نشدن احتمالی از توافق در آینده (نظیر اتفاقی که در اردیبهشت‌ماه سال 1397 رخ داد) است که با توجه به تجربه تلخ گذشته خواسته‌ای کاملا بجا، منطقی و عقلایی بوده؛ اما از این منظر که با توجه به ساختار سیاسی ایالات متحده و قوانین جاری این کشور، ارائه تضمین عدم خروج توسط دولت‌های آینده این کشور امری ناشدنی است، گویی رفع این گره کور مذاکرات در گرو خلاقیت و ارائه ابداعات بیشتر دیپلماسی است. 

ازجمله پیشنهادهایی که در جهت حل پیچیدگی مذکور می‌تواند مورد توجه مذاکره‌کنندگان کشورمان قرار گیرد، آن است که ایران می‌تواند با ارائه پیشنهاد توافق مشروط به تصویب کنگره ایالات متحده، فارغ از پاسخ طرف مقابل بیش‌ازپیش جدیت و حقانیت خود را اثبات کرده و اصطلاحا توپ را در زمین طرف مقابل بیندازد و به‌این‌ترتیب مسئولیت عدم توفیق احتمالی مذاکرات را کاملا متوجه و گریبان‌گیر طرف مقابل کند؛ بنابراین اعلام رسمی موضع ایران مبنی بر بازگشت کامل به تعهدات ذیل برجام در صورت تأیید و تصویب پیش‌نویس توافق توسط کنگره ایالات متحده، اقدام مناسبی است که در صورت موافقت طرف مقابل و به تصویب رساندن پیش‌نویس توافق در صحن کنگره، اطمینان از ایجاد ضمانت اجرائی لازم (و به دور از کشمکش‌های حزبی) را در بر می‌گیرد و از طرف دیگر در صورت مخالفت تیم مذاکره‌کننده ایالات متحده با پیشنهاد مطروحه ایران یا رد پیش‌نویس توافق در کنگره، همه مسئولیت به نتیجه نرسیدن و شکست مذاکرات را متوجه ایالات متحده می‌کند.