روانشناسی | آی کیو | سبک زندگی | گلایه کردن بدون فایده
5 عادت مضر که آی کیو را پایین می آورد | عادت‌های اشتباه روانشناختی
در این مطلب 5 عادت روانشناختی مضر و آسیب زننده معرفی شده اند که ضریب هوشی را پایین می آورد و باعث اختلال در عملکرد ذهنی می شوند.
شاید بتوان گفت که مغز ما به یک پردازنده کامپیوتر شباهت دارد، از این نظر که قدرت پردازش و منابع ذهنی محدودی دارد که می‌توانیم هر زمانی از آنها استفاده کنیم.
به همین دلیل انواع وظایف متضاد که بخش زیادی از قدرت ذهنی ما را می‌گیرد، قابلیت تمرکز، توجه، خلاقیت، حل مشکل یا استفاده از توانایی‌های شناختی دیگر را در ما مورد تاثیر قرار می‌دهد و از این رو موقتا آی کیوی عملکردی ما را پایین می‌آورد، مثل همین ۵ عادت روانشناختی مضر که چنین تاثیری دارند.
به منظور اثبات این اصل، سعی کنید هنگام راه رفتن از ۱۰۰۰ به‌طور معکوس ۷ تا ۷ تا بشمارید (۱۰۰۰، ۹۹۳، ۹۸۶، … الی آخر). خواهید دید که خیلی زود راه رفتن را متوقف می‌کنید. می‌پرسید چرا؟ چون مغزتان برای انجام این عملیات ریاضی ساده باید حسابی تلاش کند، واقعا منابع کافی برایش باقی نمی‌ماند تا فرمان دهد یک پا مقابل پای دیگر قرار بگیرد.
البته لازم به ذکر است که رایج‌ترین وظایف متضاد تاثیر زیادی روی توانایی راه رفتن یا مطالعه‌ی ما ندارد. بیشتر ما می‌توانیم هنگام گوش کردن به موسیقی تکالیف درسیمان را انجام دهیم و می‌توانیم مشغول خوردن شویم و در عین حال عمیقا در یک کتاب غرق شویم.
عادت‌های اشتباه روانشناختی
با این حال، مشکل آنجا است که برخی عادت‌های روانشناختی به حدی منابع ذهنی ما را مصرف می‌کنند که احتمال دارد توانایی‌های شناختیمان را تقلیل دهند. نکته مهم اینکه که تعداد کمی از ما آگاه هستیم که این عادت‌های روانشناختی چنین تاثیر زیان‌آور و در واقع آسیب‌زننده‌ای دارند، برای همین احتمال ندارد آنچه را در حال انجامش هستیم متوقف کنیم تا با این عادت‌ها مقابله کنیم، و همین می‌تواند روی توانایی ما در وظایفی که توانایی انجامشان را داریم، تاثیر جدی بگذارد.
در ادامه مطالب با ۵ مورد از عادت‌های رواشناختی رایج که عملکرد ذهنی را دچار اختلال می‌کند و آی کیو را پایین می‌آورند آشنا خواهیم شد.
۱. فرو رفتن در فکر
فکر کردن مدام به اتفاقات ناراحت‌کننده، آزاردهنده، یا استرس‌آور به‌ویژه وقتی از روی عادت این کار را می‌کنیم، می‌تواند باعث شود ذهنمان با افکارمان مسابقه دهد و از نظر هیجانی برانگیخته شویم، و به شدت منابع ذهنیمان را به گونه‌ای منفی تحت تاثیر قرار دهیم. به فکر فرو رفتن (که نشخوار ذهنی نیز نامیده می‌شود) علاوه بر عملکرد شناختی، می‌تواند سلامت هیجانی و حتی سلامت جسمانی‌مان را با خطرات واقعی رو به رو کند.
۲. داشتن احساس گناهی که برطرف نشده
غالب ما آدم‌ها گاهی احساس گناه داریم، خواه به خاطر کارهایی که باید انحام می‌دادیم و خواه به خاطر آنچه انجام داده‌ایم و نباید انجام می‌دادیم؛ و وقتی چنین احساسی داریم، عموما عذرخواهی می‌کنیم یا برای برطرف کردن احساس گناه کاری می‌کنیم. با این حال، وقتی احساس گناه برطرف نمی‌شود و هم‌چنان مکررا به ذهن خطور می‌کند، حواس پرتی بزرگی در توانایی شناختی ایجاد می‌کند که عملکرد شناختی را به‌طور جدی دچار خلل می‌کند؛ بنابراین بهتر است احساس گناه را به بهترین نحو ممکن برطرف کنیم تا ذهنمان آرامش و گنجایش کافی را برای انجام وظایف مهم‌تر داشته باشد.
۳. گلایه کردن بدون فایده
غالب ما آدم‌ها گلایه‌ها را طوری بیان می‌کنیم که فایده‌ای ندارد. احتمال اینکه رنجشمان را به دوستانمان منتقل کنیم، خیلی بیشتر از آن است که آنها را خطاب به کسانی بگوییم که می‌توانند مشکلات را حل کنند. مشکل این است که احتمالا هر بار که آن داستان را تعریف می‌کنیم، باز هم حس زنجیدگی و آزردگی به ما هجوم می‌آورد. خشم و ناامیدی مستلزم قدرت پردازش بسیار زیادی است، برای همین گلایه‌های بی‌فایده می‌تواند منشأ هدر رفتن قدرت مغز باشد.
۴. تحلیل کردن بیش از اندازه طرد شدن
طرد شدن اتفاق دردناکی است که می‌تواند سبب درد هیجانی چشمگیر شود و در واقع تاثیر زیادی روی روحیه و عملکرد شناختی فرد دارد. این اتفاق در عین حال سبب می‌شود که فرد خودش را نکوهش کند، عادتی که نه تنها به اعتماد به نفس او آسیب زیادی وارد می‌کند، بلکه مدت زمان آشفتگی هیجانی را نیز طولانی‌تر می‌کند و همراه با آن، توانایی‌های شناختی فرد را در معرض خطر قرار می‌دهد.
۵. نگرانی زیاد
بیشتر ما نگرانی را مضر نمی‌دانیم. ممکن است با یک لبخند کمرنگ بگوییم: “فقط کمی نگرانم. ” با این حال، نگرانی فقط یک حالت هیجانی ناراحت‌کننده و ناخوشایند در ما ایجاد نمی‌کند، بلکه می‌تواند به‌طور جدی حواسمان را پرت کند و تمرکزمان را از بین ببرد. وقتی نگران چیزی هستیم، معمولا آن موضوع برای ذهنمان در اولویت قرار می‌گیرد و تمام چیزهای دیگر را به حاشیه می‌راند. خوشبختانه، کنار آمدن با نگرانی و برطرف کردن آن (از طریق فکر کردن به راه‌حل‌های احتمالی) آسان‌تر از برطرف کردن اضطراب است.
۷ عادت اشتباه که مغز را دچار اختلال می‌کند
بیماری‌های شناختی با عوامل ژنتیک و سن ارتباط دارند، با این حال برخی شیوه‌های غلط زندگی که هر روز هم تکرار می‌شوند، نیز می‌توانند بر نرون‌ها و بافت‌های مغزی آسیب برسانند و بر وقوع این بیماری‌ها تاثیر بگذارند:
۱- کم‌خوابی را کنار بگذارید
خواب کم‌کیفیت، کارایی جسمی، ذهنی و عاطفی را کاهش می‌دهد و منجر به افزایش هورمون‌های استرس می‌شود. در نتیجه توانایی فرد برای حل مشکلات روزمره کاهش می‌یابد.
توصیه: حداقل در یک محیط آرام، ۸ ساعت خواب شبانه را تجربه کنید. قبل از رفتن به خواب تمام وسایل الکترونیکی را خاموش کنید. یک شام سبک ۲ تا ۳ ساعت قبل از رفتن به رختخواب بخورید.
۲- در معرض آلودگی هوا قرار نگیرید
قرار گرفتن طولانی مدت در آلودگی هوا، حتی اگر میزان آلودگی کم باشد به بروز بیماری‌های شناختی مغز و ایجاد تغییرات ساختمانی در آن منجر می‌شود. دانشمندان دریافتند کسانی که در مناطق آلوده زندگی می‌کنند، مغزهای کوچک‌تری خواهند داشت و میزان بروز سکته‌های مغزی در آنان، بیشتر از دیگران است.
توصیه: از قرار گرفتن در معرض محیط‌های آلوده جلوگیری کنید و در صورت قرارگیری، اقدامات پیشگیرانه را به منظور به حداقل رساندن آثار محیط آلوده انجام دهید. تنفس در هوای تازه و در محیط سبز را فراموش نکنید.
۳- مواد قندی را بیش از حد مصرف نکنید
مصرف بیش از حد شکر تصفیه شده با ابتلا به بیماری‌های متابولیک و مغزی ارتباط نزدیک دارد. قند در بسیاری از غذاها و رژیم‌های ما وجود دارد و تولید مواد شیمیایی مغز را کاهش می‌دهد و به مرور زمان بر عملکرد آن تاثیر منفی می‌گذارد. مصرف روزانه شکر تصفیه شده یکی از علل ابتلا به اضطراب، افسردگی و زوال عقل است.
توصیه: به جای مصرف شکرهای تصفیه شده، از عسل، شیر نارگیل، یا سایر گزینه‌های شیرین طبیعی استفاده کنید. برچسب‌های مواد غذایی را به دقت بررسی و گزینه‌هایی را انتخاب کنید که شکر آنها در پایین‌ترین حد باشد.
۴- با صبحانه قهر نکنید
مصرف روزانه یک وعده صبحانه سالم یکی از عادت‌های مهم برای حفظ سلامت مغز و جوان نگه داشتن آن است. حذف صبحانه یا گنجاندن مواد غذایی ناسالم در آن منجر به بیماری‌های مرتبط با سوخت و ساز بدن، کاهش حافظه و عدم ثبات ذهنی می‌شود. همچنین با توجه به کاهش سطح انرژی در طول روز، فعالیت نورون‌های مغزی کاهش می‌یابد.
توصیه: صبحانه هفتگی خود را برنامه‌ریزی کنید و اطمینان حاصل کنید که صبحانه شما شامل ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبرهای گیاهی، پروتئین، اسیدهای چرب امگا۳، آنتی‌اکسیدان‌ها و... است.
۵- سیگار کشیدن را کنار بگذارید
سموم موجود در سیگار اندام‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این مواد سمی باعث سرعت بخشیدن به روند پیری مغز شده و علت مهمی برای ابتلا به اختلال در عملکرد شناختی است. ابتلا به دمانس و آلزایمر با سیگار ارتباط نزدیک دارد.
توصیه: در اسرع وقت سیگار کشیدن را متوقف کنید و عادات سالم را جایگزین آن کنید. از قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز اجتناب کنید.
۶- به اندازه کافی آب بنوشید
مصرف‌نکردن آب یکی از عواملی است که بر ضعف زودرس بافت مغز تاثیر می‌گذارد. از دست دادن آب بدن سطوح انرژی را کاهش می‌دهد و خلق‌وخو را پایین
می‌آورد ضمن اینکه تمرکز را نیز سخت‌تر می‌کند. قسمت عمده مغز از آب تشکیل شده و این یعنی کاهش آب بدن با کاهش عملکردهای مغزی و کاهش اکسیژن در سلول‌های مغز ارتباط دارد.
توصیه: روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب بنوشید. مصرف میوه‌ها و سبزیجات آب دار را زیاد کنید. چای و نوشیدنی‌های طبیعی دیگر را به همراه مصرف آب فراموش نکنید.