سریال کره ای چگونه به پربیننده ترین سریال تبدیل شد؟ | بازی مرکب

کره­ جنوبی به دلیل قدرت روزافزون تولید و اقتصاد پویا سال­هاست در میان اقتصادهای قدرتمند جهان قرار دارد. ولی این روزها نام این کشور فقط با صنعت تراشه، فولاد، خودرو یا لوازم خانگی همراه نیست. کره جنوبی مصمم است موتور صنعت سرگرمی خود را نیز به حرکت درآورد و از این قافله هم عقب نماند. در هفته­ های اخیر سریال «بازی مرکب» (Squid Game)، محصول همکاری مشترک پلت­فرم نمایش خانگی نتفلیکس و فیلمسازان کره­ای، نشان داد که قدرت فرهنگی این کشور از پتانسیل غیرقابل تصوری برای تبدیل شدن به یک محرک اقتصادی برخوردار است. فیلم، سریال و موسیقی کره سال­هاست که در کشورهای آسیایی، پیشتاز هستند ولی فقط تعداد معدودی از آنها مانند تولیدات گروه BTS و Black Pink توانسته بودند، طرفداران بین­المللی دست و پا کنند. اما موفقیت فیلم کره­ای Parasite در سال 2020 و محبوبیت سریال جدید «بازی مرکب» دورنمای روشنی در سطح بین­المللی برای صنعت فیلم و سریال این کشور نشان می­دهد.

«بازی مرکب» در حالی به پربیننده­ترین سریال نتفلیکسدر خاک آمریکا تبدیل شده که قبل از شروع  پخش آنلاین، هیچ نوع تبلیغی برای آن انجام نشده بود. بسیاری از منتقدان معتقدند یکی از دلایل محبوبیت این سریال، همزمان شدن پخش آن با مشکلات اقتصادی پساکرونایی مردم و همذات­پنداری مخاطب با شخصیت­های سریال است که به پررنگ شدن تاثیر اجتماعی آن منجر می­شود،تاثیری که بسیار گسترده شده است. تعداد زیادی از مردم از این سریال صحبت می­کنند و آن را به دیگران پیشنهاد می­دهند. ناگفته نماند که فراهم کردن زیرنویس به 37 زبان دنیا و دوبله این سریال به 34 زبان از سوی نتفلیکس هم در نفوذ آن بی­تاثیر نبود.هرچند انتقادهای فراوانی در مورد اشتباه بودن ترجمه­ها و زیرنویس­ها هم مطرح شده است و بسیاری معتقدند اشاراتی که این سریال به فرهنگ کره ای دارد برای مخاطب خارجی غیرقابل درک است ولی با این حال این سریال همچنان پیشتاز نمایش آنلاین و در صدر سریال­های خارجی موفق مانند Money Heist در این پلت­فرم قرار گرفته است.

«بازی مرکب» داستان سه شخصیت اصلی داستان را روایت می­کند که به دلیل بدهکاری در دام یک سازمان اسرارآمیز افتاده و در کنار 453 نفر دیگر به بازی کودکانه مرگباری کشیده می­شوند که جایزه آن 38 میلیون دلار است. پیام اصلی این سریال  حول بی­عدالتی­های اجتماعی است که به وضوح فقط مختص جامعه کره نبوده و درحال حاضر به معضلی جهانی تبدیل شده است. نیویورک تایمز در مقاله­ای به بررسی موفقیت این سریال پرداخته و به نقل از دکتر سانگ ای لی، کارشناس محصولات سینمایی و تلویزیونی کره، می­گوید، «داستان بازی مرکب بیشتر در مورد انسان­های اقتصادی است تا انسان خردمند. اولویت اصلی و اساسی این انسان­ها پول است نه چیز دیگر، ولی نمی­توان منکر شد که همه ما در دورانی زندگی می­کنیم که مردم ناخودآگاه تفکرات نئولیبرال دارند و از این رو با محتوای این سریال ارتباط نزدیکی برقرار می­کنند». به تصویر کشیدن نابرابری­های اجتماعی در جوامع سرمایه­داری، فقر و انتخاب­های انسان در بحران­های مالی که در این سریال به آن پرداخته می­شود، باعث ایجاد ارتباط عمیق مخاطب با داستان و شخصیت­های آن شده است. اینکه 40 ثروتمند دنیا صاحب همان مقدار پولی هستند که بین سه میلیارد و 700 میلیون نفر فقیر در دنیا تقسیم شده است و همواره این قشر متوسط بوده که مورد بهره­برداری قرار گرفته است، حقیقتی است که به صورت غیرمستقیم در داستان این سریال به آن پرداخته شده و تصویری واقعی از جوامع امروزی ترسیم کرده است؛ جوامعی که در آن انسان­ها برای دستیابی به امنیت مالی دست به هر کاری می­زنند. واقعیت این است که جامعه جهانی نیز مانند کره جنوبی شاهد جوانانی است که در حال رقابت سخت برای به دست آوردن امتیازهای کوچکی از بازار کار رقابتی هستند و چنین رقابت سنگینی گاهی فضایل انسانی را نیز تحت الشعاع خود قرار می­دهد. در نقد نظام سرمایه­داری، این سریال پیام مهمی به مخاطب خود منتقل می­کند و آن این است که مردم برای به دست آوردن پول تا حدی پیش می­روند که می­توانند بر لبه مرگ و زندگی هم دست به انتخاب­های خطرناک بزنند، دوستان خود را برای حفظ بقا، از دور رقابت حذف کنند و طبق داستان این سریال، حتی پایان زندگی آنها را هم رقم بزنند.

واشنگتن پست در چندمقاله به بررسی این سریال می­پردازد و در یکی از مقالات تاکید دارد که اهمیت «بازی مرکب» در این است که این سریال نگاهی جامعه­شناسانه به رفتار انسانی دارد و پنجره­ای است به چگونگی تعامل انسان­ها برای بقا. مخاطب سریال می­تواند خود را در یکی از شخصیت­های این داستان پیدا کند و حس مشترکی با رنج و کشمکش آنها برای زنده ماندن در رقابتی خشن و مرگبار داشته باشد. نکته قابل توجه اینجاست که آخرین محصول سینمایی کره جنوبی «parasite» که توانست محبوبیت جهانی کسب کند نیز حول نابرابری اجتماعی و معضلات اجتماعی حاصل از فاصله طبقاتی بود. واشنگتن پست همچنین از منظر دیگری به موفقیت این سریال می­پردازد و این­گونه استدلال می­کند که این سریال روایتگر فروماندگی/یاس/درماندگی اقتصادی است که هیچ کدام از فیلم­ها و سریال­های آمریکایی مایل به به­تصویر کشیدن آن نیستند. این درحالی است که سینمای کره جنوبی سال­هاست نگاه منتقدانه­ای به بی­عدالتی­های اجتماعی و نابرابری درآمدها داشته است و تا زمانی که سینمای هالیوود از نقد چنین بی­عدالتی­هایی طفره می­رود، فیلم­های با مضمون مشابه می­توانند راه خود را در بازار آمریکا باز کنند. البته سریال­های آمریکایی مانند «superstore» و «The conners» سعی داشتند به نقد وضعیت درآمد کارگران و نابرابری­های درآمدی بپردازند ولی هیچ­کدام از آنها نتوانستند سرخوردگی حاصل از نظام سرمایه­داری را به تصویر بکشند که در آن جوانان زیر بار بدهی کمر خم کرده، پویایی اجتماعی به یک شعار تبدیل شده و قدرت و سرمایه در دست افراد خاص و ثروتمند و غیرقابل دسترس است/ در حالی که مسوولان بی­تفاوت و منفعل­تر از همیشه فقط نظاره­گر وضع موجود هستند.

نویسنده و کارگردان این سریال، هوانگ - دونگ هیوک در مصاحبه اخیرش با مجله ورایتی می­گوید: «می­خواستم داستانی بنویسم که تمثیلی از جامعه سرمایه­داری باشد، داستانی که رقابت­های سختی مانند زندگی واقعی را به تصویر بکشد با شخصیت­های معمولی که هر روز با آنها برخورد داریم». و جای تعجبی ندارد که چنین داستان­پردازی­ای با استقبال کره­ای­ها روبه­رو شود؛ کشوری که مردمش هرروز با افزایش بدهی­های خود دست و پنجه نرم می­کنند و فقط میزان بدهی بخش مسکن آن در حال پیشی گرفتن از تولید ناخالص ملی کشور است. شخصیت­های این داستان برگرفته از افراد واقعی جامعه کره و مشکلات و دغدغه­های آنها هستند. مثلاً سالمندی با بیماری مهلک که مثالی از جامعه بزرگ سالمندان فقیر کره جنوبی است یا فردی از کره شمالی که به دنبال پولی برای انتقال مادر خود از کره شمالی است. این افراد آمیزه­ای از شخصیت­های بسیار خوب و بسیار بد در کنار هم هستند که رقابت سنگین آنها در بازی مرگ و زندگی در این سریال به تصویر کشیده شده است.

از سوی دیگر همزمان با استقبال مخاطبان بین­المللی از سریال «بازی مرکب» تاثیرگذاری فرهنگی این سریال در همه عرصه­ها و زمینه­ها رو به گسترش است. برای مثال، تب خرید گرمکن­های ورزشی دوباره داغ شده و این گرمکن­ها دوباره به بازار مد برگشته­اند (بازیگران سریال در طول داستان گرمکن ورزشی به تن داشتند) یا فروش کفش­های سفید ونس هفت هزار درصد افزایش داشته است. همچنین لباس­­های هالوین با تم این سریال طراحی شده­اند که مورد استقبال بسیاری از خریداران قرار گرفته­اند. علاوه بر این، صحبت از «بازی مرکب» و بازی­های کودکانه و ساده آن موضوع غالب گفتمان­های فضای مجازی شده است. هشتگ «squidgame» نزدیک به 23 میلیارد بار در فضای مجازی تیک­توک دیده شده است. بسیاری از کاربران فضای مجازی در چالش درآوردن شکل­های روی آبنبات «دالگونا» که یکی از بازی­های این سریال بود، شرکت کردند و استقبال آنها از این چالش به حدی زیاد بود که اپلیکیشن تیک­توک فیلتر جدیدی برای شرکت­کنندگان در این چالش طراحی کرد. میم­های اینترنتی «بازی مرکب» با استقبال گسترده کاربران روبه رو شده و هر روز به تعداد آن اضافه می­شود. نفوذ این سریال به حدی وسیع بوده که حتی وب سایتی وابسته به کره شمالی هم نتوانست در قبال تاثیرگذاری آن سکوت کند و در مقاله­ای اظهار داشت که «این سریال تجسم اسفبار جامعه هیولایی کره جنوبی است».

موفقیت جهانی سریال «بازی مرکب» در واقع علاوه بر محتوای غیرقابل­پیش­بینی، مهیج و مرموز آن مدیون فعالیت­های هوشمندانه میونگ کیم، معاونت آسیایی ایجاد محتوای نتفلیکس است که شرایط را برای سرمایه­گذاری نتفلیکس در محصولات کره­ای فراهم کرد. کیم در سال 2016 اولین پست شغلی مربوط به ایجاد محتوا در بخش آسیایی نتفلیکس را تصاحب کرد. وظیفه او راه­اندازی دفتر کوچک نتفلیکس در سئول و مجاب کردن صنعت فیلم و سریال کره برای آزمودن شانس خود و همکاری با این پلت­فرم نمایش خانگی بود. از آن تاریخ پنج سال گذشته و سریال کره­ای «بازی مرکب» به پربیننده­ترین سریال نتفلیکس تبدیل شده، سریالی که استودیوهای کره ای بیش از ده سال از ساخت آن سرباز زدند و اگر نتفلیکس در سال 2019 تصمیم به ساخت آن نمی­گرفت، هرگز نمی­توانست حتی به مرحله تولید هم برسد. درواقع، خلاقیت و داستان­پردازی متفاوت کره­ای­ها که در کنار بودجه نتفلیکس قرار گرفت، به ساخت یکی از پربیننده­ترین سریال­های آنلاین منتهی شد که در نتیجه، این سریال در 142 میلیون اکانت نتفلیکس در سراسر دنیا دیده شد. این آمار معادل دوسوم کل اکانت­های نتفلیکس است. قبل از آن، سریال پرمخاطب نتفلیکس «Bridgestone» بود که 82 میلیون بازدیدکننده داشت. میونگ کیم و همکارانش ماموریت دارند به دنبال سیاست­های جدید این پلت­فرم برای سرمایه­گذاری 500 میلیون دلاری در محصولات فرهنگی کره، این بودجه را برای ساخت و خرید سریال­های این کشور هزینه کنند. البته ناگفته نماند که دلیل دیگر علاقه­مندی نتفلیکس برای سرمایه­گذاری در سریال­های کره­ای علاوه بر بهره­برداری از استعداد بالقوه کره ای­ها، هزینه پایین تولید در کره نسبت به آمریکاست.

میونگ کیم معتقد است نه تنها خوش­ساخت بودن فیلم وسریال­های کره ای بلکه نوع داستان­پردازی آنها در موفقیتشان بسیار موثر بوده است. به گفته او در داستان «بازی مرکب»، المان­های واقعی مانند یک بازی و شخصیت­های ملموس و واقعی در بستر فرهنگی و اجتماعی متفاوت از آنچه مخاطبان همیشه در سریال­ها دیده­اند، به زیبایی به کار گرفته شد و می­شد انتظار داشت که این سریال تاثیری فرامرزی داشته باشد. نتفلیکس، با علم به تغییر سلیقه مخاطبان، سیاست جدید خود را بر پایه سرمایه­گذاری در فیلم­ها و سریال­هایی با محتواهای بومی و منطقه­ای بنانهاده است و میونگ کیم، وظیفه دارد محصولات مناسبی در بازارهای درحال رشد آسیایی مانند ژاپن، تایوان و همچنین استرالیا و نیوزیلند را نیز برای نمایش در نتفلیکس آماده کند.

استراتژی جدید نتفلیکس برای سرمایه­گذاری در محصولات کره ای باعث رشد چشمگیر محاطبان کره ای این پلت­فرم شده است. تعداد اکانت­های کره­ای رو به افزایش بوده و در ماه آگوست به بیش از پنج میلیون اکانت رسید. درآمد نتفلیکس در کره جنوبی در سال 2020 حدود 356 میلیون دلار اعلام شد. پس از شروع نمایش آنلاین «بازی مرکب» این پلت فرم، فقط در ماه آگوست امسال، به درآمدی معادل 75 میلیارد وون (معادل 4/63 میلیون دلار) در کره جنوبی دست پیدا کرد. بر اساس گزارش نتفلیکس ده سریال کره ای و دو فیلم کره­ای در میان صد فیلم و سریال بیشتر دیده شده جهانی در سال 2020 قرار دارند. قبل از بازی مرکب، سریال Sweet Home کره ای نیز توانسته بود مخاطب زیادی را از سراسر دنیا جذب خود کند. به دنبال سرمایه­گذاری موفق نتفلیکس در کره جنوبی، پلت­فرم Disney+ نیز به دنبال ایجاد دفاتری در این کشور است تا فیلم­ها و سریال­هایی با محتوای کره­ای را در این کشور به مرحله تولید برساند. با اینکه این پلت­فرم و پلت­فرم­های دیگری مانند HBD و Apple TV رقبای سرسختی برای نتفلیکس به شمار می­آیند، نتفلیکس در چندسال اخیر به دلیل نمایش سریال­های خارجی و به خصوص کره­ای، از سایر رقبای خود یک قدم جلوتر بوده است.

نتفلیکس همواره در رقابتی سخت با پلت­فرم­های محلی کره نیز قرار داشته اما با موفقیت فیلم­ها و سریال­های کره­ای در سطح جهانی، نتفلیکس نه تنها صنعت سرگرمی کره را به تکاپو انداخت، بلکه منفعت قابل توجهی برای شرکای کره ای خود به همراه آورد. از سال 2016 نتفلیکس تاثیر اقتصادی معادل 60/5 میلیارد وون (7/4 میلیون دلار) در کشور کره داشته و 16 هزار شغل جدید ایجاد کرده است. سود میانگین سالانه شرکت­های کره­ای فعال در صنعت سرگرمی از 14 درصد به 26 درصد افزایش یافته است. استودیوهای فیلمسازی کره جنوبی تنها ذی­نفعان ورود نتفلیکس به بازار کره نبوده اند. استودیوهای جلوه­های ویژه نیز از رشد تقاضا برای تولید فیلم و سرمایه، سود فراوانی کسب کرده اند. در طول پنج سال گذشته، تعداد این استودیوها از 5 به 9 عدد رسیده و سود سالیانه آنها سه برابر شده است. افزایش تقاضا برای دوبله و زیرنویس فیلم­ها و سریال­های کره­ای نیز فرصت­های شغلی فراوانی برای مترجمان این صنعت ایجاد کرده است.

نکته جالب توجه اینجاست که به گزارش وزارت تجارت کره جنوبی در سال 2020، محصولات فرهنگی این کشور با صادرات 10 میلیارد دلار از لوازم خانگی با صادرات هفت میلیارد دلار پیشی گرفته­اند. اگرچه صادرات این محصولات در سال گذشته یک دهم میزان صادرات صنعت تراشه در این کشور (99 میلیارد دلار) بوده ولی واقعیت این است که رشد این بخش نسبت به سالهای قبل از آن، روند افزایشی خود را حفظ کرده و فقط در طول یک سال گذشته ارزش صادرات صنعت سرگرمی کره جنوبی که شامل کتاب و مجله، بازی­ها، موسیقی، فیلم و سریال می­شود از رشدی معادل 3/6 درصد برخوردار بوده است که این رقم با توجه به محدودیت­های کرونایی و کاهش 4/5 درصدی حمل کالا رقم قابل توجهی می­تواند باشد.

بسیاری از منتقدان معتقدند سیاست جدید نتفلیکس برای ارائه محصولات فرهنگی با زبانی متفاوت و در بسترهای اجتماعی گوناگون حرکتی در جهت درست است. موفقیت این­گونه فیلم­ها و سریال­ها می­تواند یادآور یک نکته باشد و آن اینکه مردم مشتاق شنیدن روایت­های واقعی و داستان­های مردم عادی هستند، داستان­هایی ساده از خودمان و جامعه­مان که همیشه پنهانشان کرده و حقایقی از زندگی امروزی که هرگز دوست نداشته­ایم با آن روبه رو شویم. این همان روایت تلخ ولی پرمخاطب داستان «بازی مرکب» است که در حال حاضر گوی سبقت را از رقبای هالیوودی خود ربوده است و مسیر را برای صنعت سرگرمی کره جنوبی هموار کرده تا سایر محصولات خود را به تدریج وارد پلت­فرم­های بین­المللی کند و مخاطب خود را در سطح جهانی افزایش دهد.