ماجرای خرید جنگنده اف۳۵ ترکیه از آمریکا به کجا ختم شد؟

برخی گزارش‌های خبری حکایت از آن دارند که آمریکا در حال بررسی درخواست ترکیه برای خرید جنگنده های «اف۱۶» پس از لغو قرارداد خرید جنگنده‌های پیشرفته‌تر «اف۳۵» است.

آمریکا پس از تصمیم ترکیه برای خرید سامانه موشکی «اس۴۰۰» روسیه، فروش جنگنده‌های «اف۳۵» را به آنکارا لغو کرد.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه ۱۷ اکتبر گفته بود که آنکارا می‌خواهد با استفاده از ۱.۴ میلیارد دلاری که برای قرارداد لغو شده «اف۳۵» اختصاص داده، هواپیماهای ارزان‌تر «اف۱۶» را خریداری کند.

اما یکی از مقام‌های آمریکایی گفت که هرگونه سفارش احتمالی جنگنده «اف۱۶» را هم می‌توان به همان دلیلی که باعث لغو فروش جنگنده «اف۳۵» شد، رد کرد.

برخی کارشناسان نظامی از سامانه موشکی «اس۴۰۰» روسیه که برای ردیابی و سرنگونی هواپیماهای مهاجم استفاده می‌شود، به عنوان تهدیدی برای کشورهای عضو ناتو یاد می‌کنند. این کشورهای عضو ناتو استفاده از جنگنده تهاجمی «اف۳۵» را در برنامه دفاعی‌شان گنجانده‌اند.

مقام های مسئول در بخش دفاعی آمریکا روز چهارشنبه در آنکارا با همتایان ترکیه‌ای خود برای حل مسائل باقی‌مانده در مورد پروژه فروش و ساخت جنگنده «اف۳۵» دیدار کردند.

«لوید آستین» وزیر دفاع آمریکا هم پنجشنبه با خلوصی آکار، همتای ترکیه‌ای خود گفت‌وگو کرد و در بیانیه‌ای گفت که پنتاگون «نیازهای مدرن‌سازی نظامی ترکیه» را به رسمیت می‌شناسد.

با وجود این برخی صاجب نظران سیاسی بر این نظرند که درخواست خرید جنگنده «اف۱۶» زمانی می‌تواند مورد بحث قرار گیرد که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا با اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در حاشیه کنفرانس تغییرات اقلیمی در گلاسکو ملاقات کند.

«ترکیه، سکوی اطلاعاتی روسیه»

به گفته رسانه‌های ترکیه، آنکارا تصمیم دارد ۴۰ فروند جنگنده «اف۱۶» و کیت برای ارتقای ۸۰ هواپیمای جنگی در ناوگان فعلی خود خریداری کند.

ترکیه در سال ۲۰۰۲ به چندین متحد دیگرش در ناتو پیوست که با خرید جنگنده «اف۳۵» موافقت کرده بودند و پنج سال بعد برای مشارکت در تولید این جنگنده، به توافق رسیدند.

اما زمانی که آمریکا خود را برای تحویل دو هواپیما از صد هواپیمای سفارش داده شده توسط ترکیه آماده می‌کرد، آنکارا در سال ۲۰۱۷ از تصمیمش برای خرید تجهیزات دفاعی از روسیه خبر داد.

یک هفته پس از آنکه وزارت دفاع ترکیه اولین قطعات سامانه موشکی «اس۴۰۰» را در جولای ۲۰۱۹ دریافت کرد، واشنگتن از لغو قرارداد فروش جنگنده «اف۳۵» به ترکیه خبر داد.

مقامات آمریکایی گفتند که استقرار سامانه موشکی «اس۴۰۰» در ترکیه به روس‌ها به عنوان «دشمن اصلی ناتو» اجازه می‌دهد تا اطلاعاتی درباره قابلیت‌های رادارگریزی حیاتی جنگنده «اف۳۵» جمع‌آوری کنند.

الن لرد، معاون وزیر دفاع آمریکا در آن زمان گفت: «ترکیه نمی‌تواند سکوی اطلاعاتی روسیه را در نزدیکی محل ساخت، تعمیر و نگهداری پروژه «اف۳۵» ایجاد کند.»

پنج ماه بعد، واشنگتن تحریم هایی را علیه مسئول واردات فناوری دفاعی ترکیه به دلیل نقض تحریم های آمریکا علیه روسیه وضع کرد.

نوسازی نیروی هوایی ترکیه

آیکان اردمیر، رئیس برنامه ترکیه در اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسی ها بر این نظر است که آنکارا برای مدرن کردن ناوگان قدیمی نیروی هوایی خود به جنگنده های مدرن نیاز دارد.

از همین رو او در گفتگو با خبرگزاری فرانسه گفت که موضوع جنگنده های «اف۱۶» همچنان برای ترکیه مهم است.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در خصوص موضوع فروش جنگنده های «اف۱۶» گفته بود که اگر این موضوع توسط آمریکا رد شود، کشورش می‌تواند برای خرید جنگنده ها به روسیه مراجعه کند. با این حال مشخص نیست که آیا این سخن آقای اردوغان تأثیری روی واشنگتن خواهد داشت یا نه.

وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا ابتدای ماه اکتبر پس از گفتگوی رجب طیب اردوغان با ولادیمیر پوتین، روسای جمهور ترکیه و روسیه گفت که کشورش در هر سطح و فرصتی از ترکیه خواسته است تا از خرید تجهیزات نظامی اضافی روسی خودداری کند.

مخالفت در کنگره

در هر حال هرگونه فروش تحهیزات نظامی آمریکایی باید توسط کنگره این کشور تایید شود، جایی که احساسات ضد ترکیه به دلیل سابقه آقای اردوغان در زمینه حقوق بشر قوی است. منتقدان، دولت رجب طیب اردوغان را به نقض آزادی بیان و حقوق شهروندان ترکیه متهم می‌کنند، اتهامی که آنکارا آن را قویا رد می‌کند.

روز دوشنبه گروهی متشکل از ۱۱ قانونگذار در کنگره آمریکا با تکرار دلایلی که منجر به لغو فروش جنگنده های «اف۳۵» به ترکیه شد، در نامه‌ای به رئیس جمهور و وزیر خارجه آمریکا با هرگونه فروش جنگنده «اف۱۶» هم به این کشور مخالفت کردند.

آنها گفتند: «ما نمی‌توانیم امنیت ملی خود را با ارسال هواپیماهای ساخت آمریکا به یک متحد پیمانی که همچنان مانند یک دشمن رفتار می‌کند، به خطر بیاندازیم.»

برخی صاحب نظران سیاسی بر این نظرند که اردوغان از سوی جو بایدن و ولادیمیر پوتین، روسای جمهور آمریکا و روسیه تحت فشار است.