آیا عربستان به مقصدی توریستی در جهان تبدیل میشود؟

فارن پالیسی نوشت: عکاسی در وسط بیابان در عربستان از سوژه اش عکس می گیرد. دیگر گردشگران هم در مقابل یک محوطه باستانی خاورمیانه در میان آشناترین کلیشه های این منطقه مشغول عکس گرفتن هستند. آنچه در عربستان می بینیم تقریباً یک صحنه ی انقلابی است. تنها مشکل این است که هیچ کس نمی داند این انقلاب چگونه پیش خواهد رفت.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: برای چندین دهه، در واقع تقریباً در کل تاریخ این کشور، عربستان سعودی عملاً به روی گردشگران بسته بوده است. این بدان معنا نیست که پادشاهی میزبان تعداد زیادی خارجی نیست. بیش از یک سوم جمعیت عربستان سعودی متشکل از مهاجران هستند، از جمله کارکنان آمریکایی بخش نفت، پرستاران فیلیپینی، مشاوران لبنانی و کارگران ساختمانی پاکستانی. سالانه میلیون ها نفر برای انجام مراسم حج و عمره به این کشور سفر و از مکه، مقدس ترین شهر مسلمانان دیدن می کنند.

با این وجود، خارج از این زمینه های خاص، عربستان سعودی مدتهاست که یکی از دشوارترین نقاط جهان برای بازدید است. این امر آن را حتی از همسایگان خود در شورای همکاری خلیج فارس متمایز می کند، که به طور جهانی ویزای ورود را برای شهروندان اکثر کشورهای غربی ارائه می دهند. بسیاری از مسافران احتمالی به این نتیجه رسیده اند که پادشاهی چیز کمی برای ارائه دارد. عربستان سعودی کشوری پهناور است که شامل هزاران منطقه با تنوع فرهنگی و جغرافیایی است. اما حتی بسیاری که با جهان عرب بسیار قرابت دارند، عربستان را به عنوان گستره ای بیابانی با فرهنگی مبتنی بر دینداری باستانی و مصرف گرایی می شناسند و آن را نادیده می گیرند.

این موضوع مدت هاست که باعث نارضایتی بسیاری از سعودی ها شده است. حتی گردشگری داخلی نیز به طور کلی در این کشور کم است و سعودی ها ترجیح می دهند تعطیلات خود را در خارج از کشور بگذرانند. این امر با فراگیر شدن زبان عربی با لهجه سعودی در نایتسبریج لندن و تردد در گذرگاه شاه فهد که پادشاهی را به بحرین متصل می کند و مردم برای گذراندن تعطیلات آخر هفته به آنجا سفر می کنند، اثبات شده است.

اینطور نیست که پادشاهی فاقد جاذبه های گردشگری بالقوه باشد. سواحل دریای سرخ این کشور دست نخورده است و دارای صخره ها و سواحل مشابه مصر است اما فاقد توسعه ی بسیار شدید و آلودگی زیاد است. شهرهایی مانند جده و دیریه تاریخ پادشاهی را تأیید می کنند و از معماری خیره کننده ای برخوردارند. بخصوص در شمال این کشور که حتی خود سعودی ها هم به ندرت از آن دیدن می کنند، آثار باقیمانده تمدن های هزاره قدیمی مناظر غالباً خیره کننده ای ایجاد کرده اند.

با این حال، تلاش های قبلی برای تحریک گردشگری نتایج متفاوتی داشته است. جدیدترین آن که در زمان سلطنت ملک عبدالله رخ داد، منجر به ایجاد اولین ویزای گردشگری در این کشور شد که اجازه می دهد مسافران خارجی در قالب تورهای مسافرتی به این کشور سفر کنند. این موضوع رشد زیرساخت های گردشگری محدود در اطراف برخی از مکان های کلیدی را تسهیل می کند.

اما این فشار برای گردشگری از زمان روی کار آمدن ولیعهد محمد بن سلمان، قوت گرفته است. یکی از عناصر کلیدی چشم انداز 2030 عربستان که دستور کار اصلاحات اقتصادی ولیعهد به شمار می رود، افزایش گردشگری داخلی و خارجی است. هدف از این دستور کار، تغییر دیدگاه های بین المللی در مورد پادشاهی ضمن ایجاد شغل و تقویت رشد اقتصادی فراتر از سوخت های فسیلی است. کارن یانگ، محقق مقیم موسسه آمریکایی

اینترپرایز که بر کشورهای حاشیه خلیج فارس تمرکز دارد، می گوید: تمرکز بر توسعه گردشگری در عربستان سعودی احتمالاً یکی از امیدوارکننده ترین تلاش های تنوع بخشی به اقتصاد این کشور است.

دولت عربستان سعودی بودجه ی زیادی را به این تلاش اختصاص داده است و نتایج آن در حال حاضر در سراسر کشور قابل مشاهده است. بیلبوردهای تبلیغاتی در شهرهای بزرگ عربستان و تبلیغات در روزنامه ها مجموعه ای بی سابقه از تلاش ها در راستای بهبود گردشگری عربستان را مطرح می کند. هدف این است که نظر بسیاری از سعودی هایی که به طور سنتی برای سرگرمی به کشورهای همسایه سفر می کنند، جلب شود. در همین حال، یک ویزای الکترونیکی که به راحتی می توان آن را از طریق اینترنت درخواست کرد، برای خارجی هایی که در ارتباط با رویدادهایی مانند مسابقات اخیر فرمول E به عربستان سفر می کنند، معرفی شده است. حتی جشنواره های دیرینه مانند Janadriyah نیز که از دهها سال پیش، بزرگترین ویترین فرهنگ محلی شبه جزیره عربستان به شمار می روند، شروع به جلب بیشتر بازدیدکنندگان خارجی کرده اند. چیزی که با کاهش قوانین سنتی تفکیک جنسیتی همراه بوده است. برای مثال امسال در این جشنواره برای اولین بار در تاریخ برگزاری این رویداد، تفکیک مبتنی بر روزهای جداگانه برای مجردها و خانواده کنار گذاشته شد.

در حال حاضر برخی از نارضایتی ها در بین سعودی ها در مورد پیامدهای فسادآفرین افزایش تعداد گردشگران وجود دارد، اما دولت تلاش کرده است تا از تحریک عوامل محافظه کارتر در جامعه سعودی جلوگیری کند. با توجه به این که هدف اصلی دولت در حال حاضر متقاعد کردن سعودی ها برای سفر در سرزمین خودشان است، احتمالاً میزان اختلال اجتماعی به حداقل می رسد.

تحلیلگران می گویند، فشارهای دولت در زمینه ی گردشگری فقط یک موضوع اقتصادی نیست، بلکه با تقویت غرور ملی این کشور نیز ارتباط دارد. یانگ تصریح می کند: کاوش در عربستان سعودی و شگفتی های طبیعی آن، تاریخ باستان شناسی اش، گذشته مذهبی آن (نه فقط اسلامی بلکه قبل از اسلام) بخش بزرگی از ناسیونالیسم عربستان است که محمد بن سلمان سعی دارد آن را به منظور افزایش قدرتش تقویت کند. این یک تغییر نسلی در هویت ملی و تلاشی برای سرمایه گذاری در بزرگترین شرکت کنندگان این کارزار یعنی جوانان سعودی است.

سعید الوهابی، نویسنده و تحلیلگر سیاسی سعودی که در حال حاضر عضو موسسه ایست وست است، با اشاره به یک شهر تاریخی در نزدیکی مدینه گفت: العلا مانند یک آزمایشگاه است. کمیسیون سلطنتی العلا که با فرمان پادشاهی در ژوئیه 2017 تأسیس شد، بر تلاش برای بهبود زیرساخت های گردشگری این منطقه متمرکز شده است. به طوری که که در نهایت میزبان سالانه 2 میلیون گردشگر باشد.

به نظر می رسد العلا شایسته توجه است. صخره های بلند ماسه سنگی آن به عنوان چشم اندازی طبیعی خیره کننده هستند و به لحاظ تاریخی اهمیت زیادی دارند. حکاکی های روی آنها، از جمله خط عربی تمدن های مختلف که روزی این منطقه محل زندگی آنها بوده نیز قابل توجه است. ویرانه های باشکوه مدائن صالح بلافاصله شهر پترا در اردن را به ذهن مخاطب می آورند. البته این ویرانه ها فاقد جمعیتی است که جاذبه گردشگری معروف اردنی به خود جلب کرده است. از همه مهمتر، مردم محلی، زن و مرد، برای کمک به اجرای جشنواره "زمستان در تانتورا" در العلا به کار گرفته می شوند. این جشنواره به منظور میزبانی از بازدیدکنندگان بین المللی و به نمایش گذاشتن ثروت تاریخی این شهر انجام می شود و مردم واقعاً هیجان زده هستند. شور و شوق و غرور آشکار آنها مسری است.

با توجه به واکنش هایی که از عکس هایم در شبکه های اجتماعی دریافت کردم، تلاش عربستان برای توسعه ی گردشگری نتایج بسیار خوبی خواهد داشت. دوستان و آشنایان من کنجکاو بودند که درباره عربستان سعودی بیشتر بدانند و تمایل دارند که سعودی های محلی فرهنگ خود را به اشتراک بگذارند. البته ممکن است برخی از خارجیانی که در حال کاوش در این کشور هستند، از بین بردن تأثیر سیاست را بر گردشگری غیرممکن بدانند.

ابراز امیدواری ها در مورد بهبود چهره عربستان در خارج از این کشور در همین چارچوب قابل درک است. ناگفته نماند که برخی از سیاست های عربستان سعودی در عرصه ی داخلی و بین المللی در وهله اول می تواند به ترسیم این تصویر کمک کند.