چرا دوش آب سرد برای بدن مفید است؟

دوش گرفتن با آب سرد در آغاز روز کاری ناخوشایند به نظر می‌رسد، اما بسیاری سعی می‌کنند این کار را تبدیل به عادت کنند و هر روز انجام دهند زیرا فواید زیادی برای سلامت روانی و جسمانی ما دارد.

 مزایای دوش آب سرد اولین بار در اوایل قرن نوزدهم میلادی مطرح شد. پزشکان در آن زمان از دوش آب سرد در بیمارستان‌های روانی استفاده می‌کردند تا به اصطلاح خودشان مغزهای جوش‌آورده را خنک و ترس را رام کنند.

در اوایل قرن نوزدهم و در زمان ملکه ویکتوریا، آنها دریافتند که دوش استفاده‌های دیگری نیز دارد؛ مثلاً مردم می‌توانند خود را بشویند. پس دوش از یک وسیله که به مدت یک الی یک و نیم ساعت برای مقاصد ناخوشایندی استفاده می‌شد، به وسیله‌ای کاربردی تبدیل شد که در عرض پنج دقیقه می‌توانستند با آن خود را بشویند. با وجود این مزایای دوش آب سرد برای سلامت همچنان به قوت خود باقی است.

اما شواهد موجود چه چیزهایی را نشان می‌دهد؟

پژوهشی که در مقیاس گسترده در هلند انجام شد نشان داد افرادی که دوش آب سرد می‌گیرند کمتر از کسانی که دوش آب گرم می‌گیرند به دلیل بیماری درخواست مرخصی کرده‌اند. شرکت‌کنندگان تحقیق متشکل از سه هزار نفر بودند که به چهار گروه تقسیم شدند و از آنها خواسته شد تا هر روز دوش بگیرند. به یک گروه از آنان گفتند که در پایان حمام به مدت ۳۰ ثانیه دوش آب سرد بگیرند. گروهی دیگر ۶۰ ثانیه و گروه بعدی ۹۰ ثانیه دوش آب سرد گرفتند. گروه کنترل نیز تنها از آب گرم استفاده می‌کردند. محققان از شرکت‌کنندگان خواستند که این قوانین را به مدت یک ماه رعایت کنند (گرچه ۶۴ درصد از این افراد بیشتر از یک ماه این کار را ادامه دادند، زیرا از آن لذت می‌بردند).

محققان پس از بررسی داده‌ها دریافتند گروه‌هایی که از آب سرد استفاده می‌کردند ۲۹ درصد کمتر از سایرین گزارش بیماری دادند و تقاضای مرخصی کردند. نکته جالب این است که مدت‌زمان استفاده از آب سرد تاثیری بر مرخصی استعلاجی افراد نداشت. دلیل اینکه آب سرد ممکن است مانع از بیماری شود روشن نیست؛ اما برخی از تحقیقات نشان می‌دهد که این امر به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. پژوهشی که در جمهوری چک انجام شد نشان داد که وقتی مردان جوان ورزشکار سه بار در هفته به مدت ۶ هفته در آب سرد بمانند، سیستم ایمنی بدن‌شان تقویت می‌شود. با وجود این هنوز نیازمند مطالعات بیشتری هستیم تا این قضیه اثبات شود.

همچنین به نظر می‌رسد که آب سرد موجب فعال کردن سیستم عصبی سمپاتیک می‌شود. وقتی این سیستم مثلاً در مدت استفاده از دوش آب سرد فعال شود، هورمون نورادرنالین افزایش می‌یابد و همین امر دلیل افزایش ضربان قلب و فشار خون افراد موقع غوطه‌ور شدن در آب سرد است.

تحقیقات نشان داده که غوطه‌ور شدن در آب سرد موجب بهبود گردش خون می‌شود. وقتی که در معرض آب سرد قرار بگیریم، جریان خون آهسته می‌شود. هنگامی که آب سرد متوقف شود، می‌بایست بدن خود را گرم کنیم تا جریان خون در سطح پوست افزایش یابد. مطالعه‌ای که درباره گرفتن دوش آب سرد پس از ورزش انجام شد نشان داد که آب سرد پس از چهار هفته باعث بهبود جریان خون می‌شود.

همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد دوش آب سرد می‌تواند به کاهش وزن افراد کمک کند. در این مطالعه ذکر شد که غوطه‌ور شدن در آب سرد دمای ۱۴ درجه سانتی‌گراد باعث می‌شود متابولیسم تا ۳۵۰ درصد افزایش یابد. دوش آب سرد در کنار فواید جسمی فواید روانی نیز دارد. آب سرد باعث افزایش هوشیاری فرد می‌شود و افراد مسنی که به صورت و گردن خود آب سرد می‌زنند عملکرد مغزی بهتری دارند. همچنین گفته می‌شود که در درمان افسردگی نیز موثر بوده است.

دوش آب سرد فواید زیادی دارد، اما باید توجه داشته باشیم که شوکی که به بدن وارد می‌شود ممکن است برای بیماران قلبی مضر و خطرناک باشد و باعث حمله قلبی یا آریتمی شود.