آیا روابط بین سه قدرت خلیج فارس برادرانه به نظر می رسد؟

فایننشال تایمز نوشت: شامگاه پنجشنبه، برج خلیفه، یکی از برج های برجسته دبی و مرکز تجاری پرجمعیت امارات متحده عربی به رنگ پرچم عربستان سعودی روشن می شود تا روز ملی این کشور را جشن بگیرد.

 این اتفاق در حالی رخ می دهد که جمعه گذشته محمد بن سلمان بن عبدالعزیز آل سعود، ولیعهد و حاکم بالفعل عربستان سعودی، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر و طهونون بن زاید النهیان، مشاور امنیت ملی امارات متحده عربی در دریای سرخ برادرانه گرد هم آمدند. عکس سه نفره ای از آنان در توییتر پخش شد، اما باید توجه داشت که در واقعیت روابط بین سه قدرت خلیج فارس برادرانه به نظر می رسد.

در ماه ژانویه سعودی ها و اماراتی ها همراه با مصر و بحرین محاصره قطر را که در سال 2017 وضع شده بود، لغو کردند. کشورهای مورد بحث امارات غنی از گاز را به توطئه علیه خودشان متهم کردند. تلاش ناموفق این کشورها برای درهم شکستن قطر در دوره ای اتفاق افتاد که آنها به واسطه ی حمایت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، سیاست های قدرتمندانه ای را در منطقه به اجرا می گذاشتند. در آن زمان هنوز متوجه نشده بودند که نمی توانند برای امنیت خود به آمریکا تکیه کنند. امارات متحده عربی و سعودی ها تلاش دارند رقابت های ژئوپلیتیکی را کنار بگذارند تا به بتوانند در زمینه ی اقتصادی به رقابت بپردازند. این نوع مسابقه هر روز به صورت تهاجمی تری دنبال می شود.

عربستان سعودی، اگرچه در مقایسه با امارات متحده عربی یک غول بزرگ است، اما توسط رویکردهای مقدس گرایانه ی مسلمانان وهابی محدود شده است و چابکی و زیرکی تجاری امارات متحده عربی را ندارد. تا آنجا که اطرافیان ولیعهد عربستان او را متقاعد کرده اند که امارات متحده عربی در حال سوء استفاده از این وضعیت به نفع خودش است.

در این ارتباط، ریاض در سال جاری تصویب کرد که هر شرکتی که به دنبال قراردادهای دولتی عربستان است باید تا سال 2024 مقر منطقه ای خود را به عربستان منتقل کند. هدف از اعمال چنین سیاستی این است که شرکت های چند ملیتی فعال در خلیج فارس مجبور شوند مقر خود را از امارات متحده عربی به عربستان منتقل کنند. تا اواسط سال، سعودی ها همچنین قوانین سختگیرانه تری در مورد مسائلی همچون نیروی کار خارجی و ارزش افزوده وضع کردند که اکثر کالاهای امارات متحده عربی را برای تعرفه خارجی مشترک شورای همکاری خلیج فارس واجد شرایط نمی دانست. به این ترتیب، صادرات امارات به عربستان طی یک ماه، یک سوم کاهش یافت.

در حالی که امارات ممکن است نیاز به ایجاد توازن مجدد در روابط اقتصادی و سرمایه گذاری خود با برادر بزرگترش داشته باشد، این امر می تواند از جمله به این دلیل که سعودی ها در رقابت شدید خلیج فارس برای جلب توجه جهانی عقب افتاده اند، به یک بازی با جمع صفر تبدیل شود. ماه آینده، دبی میزبان نمایشگاه جهانی اکسپو 2020 خود است که به دلیل همه گیری یک سال به تعویق افتاد، جایی که قطر می خواهد یک اقتصاد باز و ابتکاری را به نمایش بگذارد. این کشور همچنین محل برگزاری جام جهانی فوتبال سال آینده است. این موضوع از نظر عربستان سعودی که برای میزبانی رویدادهای ورزشی مانند مسابقات فرمول یک و بوکس تلاش می کند، اهمیت زیادی دارد.

امارات متحده عربی همچنین می تواند به سعودی ها در لیبرالیزه کردن کشورشان به لحاظ اجتماعی و قانونی کمک کند. حتی در شرایطی که حاکمان این کشور به رویه های خودکامه ی خود ادامه می دهند. سال گذشته امارات متحده عربی اعلام کرد که مصرف الکل جرم نیست و اجازه زندگی مشترک برای زوج هایی که با یکدیگر ازدواج نکرده بودند را داد. امارات ممکن است قوانین عادی را به جز در زمینه ی مسائل خانوادگی مسلمانان جایگزین قوانین شرعی کند. این کشور قبلاً اجازه دسترسی مهاجران به کدهای حقوق شخصی خود در زمینه ی مسائلی طلاق و ارث داده است.

اگرچه عربستان می خواهد یک مرکز مالی رقیب برای مرکز مالی بین المللی دبی در منطقه مالی ملک عبدالله به عنوان یک شهر خیالی در ریاض ایجاد کند، تغییر سیستم های حقوقی به قوانین عادی شرایط را متزلزل خواهد کرد.

در همین حال، سعودی ها ماه گذشته به گروه های رسانه ای اصلی خود که مقر آنها طی 20 سال گذشته در دبی بوده است، دستور دادند تا به ریاض منتقل شوند. از جمله می توان به MBC، گروه پخش کننده تلویزیونی محمد بن سلمان که در سال 2017 توقیف شد، اشاره کرد. این رسانه این هفته به ولیعهد، پدرش ملک سلمان و ملک عبدالعزیز بن سعود، بنیانگذار دولت سعودی به عنوان غول های سه گانه پرداخت. سلسله ی سعودی همان سلسله ای است که محمد بن سلمان قصد دارد همه در شبه جزیره عربستان آن را به یاد داشته باشند.