نفوذ پانترکیسم در افغانستان

یک کارشناس مسائل افغانستان به 55آنلاین گفت که نفوذ ترکیه در افغانستان، فرهنگی-تمدنی است. 

رضا عطایی در گفت‌وگو با خبرنگار 55آنلاین درباره نفوذ ترکیه در افغانستان اظهار داشت: در دو دهه اخیر نفوذ ترکیه در افغانستان بیش از اینکه نظامی و سیاسی باشد، فرهنگی بوده است. برای مثال سریال‌های ترکیه‌ای، شبکه‌های تلویزیونی افغانستان را قبضه کرده‌اند؛ سلطه سریال‌های ترک در کنار تغییرات آرام و دائمی در هنجارها و سبک زندگی جامعه افغانی، روابط سیاسی و تجاری و حتی شمار توریست‌های افغانستانی به ترکیه اثرگذار بوده است.

وی افزود: تاثیر پخش این سریال‌ها به قدری بوده است مردم در کابل نام محلات استانبول را می‌دانند. همچنین میزان مسافرت‌های طبقه متوسط و بالای افغانستان به ترکیه چندین برابر شده است. البته این امر خاص افغانستان نیست و ترکیه در کشورهای مسلمان دیگر هم با استفاده از همین دیپلماسی رسانه‌ای، در وهله نخست نفوذ فرهنگی و سپس سیاسی_اقتصادی خود را گسترش داده است.

این دانش آموخته مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران گفت: همچنین در دو دهه اخیر پس از یازده سپتامبر که در افغانستان ثبات نسبی حکمفرما شد، ترکیه در مناطق مختلف افغانستان به ویژه مناطق شمالی که بیشتر مردمان آنجا ترک‌تبارهای افغانستان همچون ازبک‌ها، ترکمن‌ها، قرقیزها و غیره هستند، مدارسی تحت عنوان افغان_ترک تاسیس کرده است. این مدارس از لحاظ کیفیت آموزش و شیوه تدریس خوب هستند اما این مدارس در راستای سیاست گسترش ایدئولوژی ترک‌گرایی یا پان‌ترکیسم می‌باشند.

وی با بیان اینکه نفوذ ترکیه در افغانستان و دیگر کشورهای اسلامی که در آن‌ها زمینه‌ها و بسترهای گسترش فعالیت‌های رسانه‌ای_تبلیغاتی ترکیه فراهم باشد، گفت: ترکیه با ابزار رسانه و با بهترین‌ شیوه‌های ممکن از جمله جذب دانشجو از این کشورها و انجام تحقیقات و پژوهشهای علمی و فرهنگی، سیاست نفوذ فرهنگی خویش را به پیش می‌برد.

عطایی ادامه داد: به همین علت است که حضور نظامی ترکیه در افغانستان در نزد برخی از مردم این کشور می‌تواند قابل توجیه و مقبولیت باشد. حتی اردوغان رئیس جمهور ترکیه نیز در سخنرانی خود گفته است که ترکیه از زمان امان‌الله شاه دوست و برادر افغان‌ها و افغانستان بوده است و بعد از خروج نظامیان خارجی از افغانستان، این ترکیه است که پتانسیل‌های ادامه حضور در افغانستان را دارد.

وی درباره حضور نظامی ترکیه در افغانستان گفت: هم‌اکنون یک بحث جاری در افغانستان، دادن تامین امنیت فرودگاه کابل به نظامیان ترکیه است. این اتفاق بسیار سر و صدا کرد و حتی طالبان اعلام کرده که باید همه‌ی نظامیان خارجی از افغانستان خارج شوند و حضور این بخش از سربازان ترکیه آن هم به عنوان کشور عضو ناتو در افغانستان قابل قبول نیست.

وی با بیان ارتباط قوی بین ژنرال دوستم و اردوغان ادامه داد: این ارتباطات نیز زمینه و پیوند فرهنگی دارد که اردوغان با توجه به سیاست احیای نوعثمانی‌گری از وجود چنین ظرفیت‌هایی به نحو احسن استفاده می‌کند. حتی در زمان حمله طالبان به مزارشریف و شمال افغانستان نیز ترکیه و سایر کشورهای آسیای مرکزی و روسیه از مقاومت ژنرال دوستم در برابر حمله طالبان حمایت‌های بسیار می‌کرد. در دور اول دولت اشرف غنی که دوستم معاون اول او بود، زمانی که با اشرف غنی به مشکل برخورد و اپوزیسیون دولت شد، ترکیه محل اقامتش بود.

این کارشناس مسائل افغانستان خاطرنشان کرد: در نظر داشته باشید که ترکیه در راستای تحقق سیاست خارجی‌اش که ذکر شد سعی وافر دارد که هزاره‌ها را نیز در ذیل همین سیاست‌ها جذب و هضم نماید. الان جریاناتی در ترکیه و کشور آذربایجان وجود دارند که در بوق و کرنا می‌کنند که هزاره‌ها نیز تبار ترکی دارند و در راستای اثبات این امر برای جذب هزاره‌ها، تحقیقات پژوهشی و زبان‌شناختی و تبارشناسی به راه انداخته‌اند.

نویسنده: سجاد کمالی