کاسبان کرونا: زیان ایرلاین ها از ادعا تا واقعیت

از ژانویه 2020(دی ۱۳۹۸) شیوع کرونا تاثیر اقتصادی منفی شدیدی بر بسیاری از کسب و کارها داشته است و در این میان زنجیره صنعت گردشگری بیشترین زیان را متحمل شده اند، اما این موضوع یک استثنای بزرگ دارد و آن شرکتهای هوایی ایرانی هستند. در حالی که قیمت بلیط هواپیما با آغاز همه گیری کرونا در ابتدای سال 2020 در تمام دنیا کاهش یافت، شرکت های هواپیمایی ایرانی قیمت بلیت های خود را حدود 300 درصد افزایش دادند و به نظر می رسد با نبود فرایندهای شفاف قیمت گذاری، روند افزایش قیمت ادامه دارد و ایرلاین ها باز هم در صدد تحمیل خواست خود هستند.

 

گران فروشی بلیت هواپیما در دروه کرونا چگونه آغاز شد؟

زمزمه های افزایش قیمت بلیط هواپیما از اردیبهشت 1399 توسط شرکت های هوایی کلید خورد اما تیم پیشین مدیریتی سازمان هواپیمایی با دلایل و توجیهان خود در مقابل این درخواست مقاومت و آن را رد کردند،  تا این که در تابستان 1399 و با انتصاب رییس هیات مدیره انجمن شرکت های هوایی به سمت رییس سازمان هواپیمایی کشوری، روند زیاده خواهی های ایرلاین ها اوج گرفت و سازمان هواپیمایی کشوری در موارد زیادی با چشم پوشی و اغماض نقش نظارتی خود را در برابر آن ها به فراموشی سپرد و به گفته برخی از کارشناسان، «کاپیتان زنگنه، سازمان هواپیمایی را به مجری درخواست های شرکت های هواپیمایی تبدیل کرد.»

 

دخل و خرج  شرکت هواپیمایی در دوره ی کرونا چقدر است؟

بر اساس مقالات و گزارش های منتشر شده، 20 تا 25% از هزینه های شرکت های هواپیمایی را هزینه های ارزی تشکیل می دهد و ۷۵ درصد مابقی را هزینه های ریالی تشکیل می دهد که طبیعتا مبنای آن نرخ تورم است نه نرخ ارز!

در بخش هزینه ای با احتساب افزایش 100درصدی قیمت ارز(قیمت ارز در سال 98 به صورت میانگین 12500 تومان و در سال 99 حدود 25 هزار تومان) و تورم 40درصدی در هزینه های ریالی هر 100 میلیون تومان هزینه شرکت های هوایی در سال 98 تبدیل 152 میلیون تومان در سال 1399 شده است: یعنی 52% افزایش هزینه های ارزی - ریالی بصورت متوسط.

در بخش درآمدی، مطابق آمار شرکت فرودگاه ها در دیماه 1398، یک ماه پیش از اعلام رسمی نخستین ابتلا به کرونا در ایران، تعداد مسافر جابجا شده در پروازهای داخلی 3،389،744 نفر بوده است در حالی که در دوره مشابه یعنی دیماه سال  1399 و پیک سوم کرونا، با کاهش 38 درصدی این رقم به 2،104،288 مسافر رسیده است. 

نکته جالب این که قیمت فروش هر صندلی پروازهای داخلی از حدود 268 هزار تومان در سال 1398 به 725 هزار تومان در دی ماه سال 1399 رسیده: یعنی 7/2 برابر افزایش قیمت. به بیانی دیگر با وجود کاهش تعداد مسافر، درآمد شرکت های هوایی افزایش قابل ملاحظه ای یافته است.

 

اگر درآمد دی ماه ۱۳۹۸ را به صورت کامل هزینه درنظر بگیریم و افزایش هزینه ریالی ارزی 52درصدی را اعمال کنیم، شرکت های هواپیمایی می بایست 1380 میلیارد تومان درآمد کسب می کردند درحالی که محاسبات نشان می دهد این رقم به 1525 میلیارد تومان رسیده است. یعنی تنها در یک ماه بیش از 145 میلیارد تومان نسبت به سال 1398 سود بیشتر کرده اند.

از یاد نبریم با وجود درخواست نمایندگان مجلس، هیچ گزارش عملکرد مشخصی در خصوص تسهیلات ارزی که به قیمت نیمایی در اختیار شرکت های هواپیمایی قرار گرفت منتشر نشده و از سوی دیگر در سال 1399 تسهیلات کم بهره متنابهی به دلیل آسیب های ناشی از کرونا با زمان بازپرداخت طولانی در اختیار شرکت های هوایی قرار گرفته است، هرچند که با وجود تسهیلات و حمایت های مالی گسترده، صنعت هوایی ایران شاهد اخراج نیروی انسانی توسط شرکت های هواپیمایی بود.

 

چشم روشنی ایرلاین ها به دولت آقای رئیسی: گرانی دوباره قیمت بلیت هواپیما!

در آستانه تشکیل دولت جدید به ریاست حجت الاسلام سیدابراهیم رئیسی و بدلیل نگرانی از عدم موافقت با زیاده خواهی در دولت آینده، ایرلاین ها مجددا بر تبل افزایش قیمت بلیط هواپیما می کوبند و تلاش دارند مجداا افزایش قیمت صورت بگیرد، تا دولت بعدی با تصمیم انجام شده روبرو شود.

جا دارد مدیران جدید سازمان هواپیمایی کشوری و سازمان های متولی از جمله سازمان حمایت از مصرف کننده و شورای رقابت، یک بار برای همیشه تکلیف خود را با موضوع افزایش قیمت بلیط و زیاده خواهی شرکت های هواپیمایی روشن کنند.

سوال آخر این که اگر صنعت هوایی کشور به گفته مسئولان و مدیرانش، زیان‌ده است و به صورت مداوم از ورشکستگی و عدم کسب درآمد سخن می گویند، چرا این قدر تب تاسیس شرکت هواپیمایی بالا است؟