بررسی تاثیر حضور مربیان و بازیکنان بزرگ خارجی در فوتبال آسیا
سرمایه‌گذاری کلان برای جذب ستارگان نامدار از اروپا
کشورهای عربستان، چین و قطر در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری بالایی روی فوتبال انجام داده و نتیجه آن را هم دیده‌اند.
سپهر ستاری: فوتبال آسیا طی سال‌های اخیر تغییرات زیادی به خود دیده و کشورهای مختلف در تلاش هستند تا با هزینه و سرمایه‌گذاری کلان به سطح فوتبال اروپا برسند و تلاش زیادی در این زمینه انجام شده است.
یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که در این مدت رخ داده جذب بازیکنان خارجی گران‌قیمت از تیم‌های اروپایی است. کشورهایی مانند چین و عربستان و قطر در این سال‌ها پیشتاز این زمینه بوده‌اند و ژاپنی‌ها هم بعضا خریدهای بزرگی مانند اینیستا، داوید ویا و فرناندو تورس داشته‌اند. حتی کشور هند هم در مقطعی با خرید دیگو فورلان، روبرت پیرس و الساندرو دل‌پیرو در مقطعی خبرساز شد ولی روند آن‌ها ادامه پیدا نکرد. در این بین تغییری که رخ داده این است که برخلاف گذشته که ستارگان مطرح در سال‌های پایانی فوتبال خود راهی آسیا می‌شدند، حالا در سنین کمتر لباس تیم‌های آسیایی را برتن می‌کنند و حضورشان علاوه بر مسائل تبلیغاتی و تجاری از نظر فنی هم به فوتبال آسیا کمک کرده است.
در این سال‌های لیگ چین هزینه هنگفتی برای جذب بازیکن خارجی کرده و تیم‌های باشگاهی این کشور مانند گوانگژو اورگراند، شانگهای SIPG، جیانگسو سونینگ و شانگهای شنهوا با خرید ستارگان بزرگ و جذب مربیان طراز اول در سطح قاره هم قدرتمند ظاهر شدند و گوانگژو به قهرمانی لیگ قهرمانان آسیا هم رسید. نفرانی چون پائولینیو، اسکار، هالک، کارلوس توز، استفان الشراوی، الکس تکسیرا و اندرسون تالیسکا در این سال‌ها لیگ چین را در حد و اندازه یک لیگ معتبر اروپایی مطرح کردند و حضور مربیانی چون مارچلو لیپی، فابیو کاناوارو، فیلیپه اسکولاری، رافا بنیتز و دیگر نفرات مطرح کمک شایانی به افزایش سطح فوتبال این کشور کرد. با این حال سرمایه‌گذاری چینی‌ها در رده ملی چندان اثربخش نبود و این کشور هرگز موفق به صعود به جام جهانی یا کسب عنوان در جام ملت‌های آسیا نشد. هم‌چنین مشکلات مالی تیم‌های باشگاهی چین و شیوع ویروس کرونا در این کشور باعث شده ستارگان خارجی مانند گذشته علاقه‌مند به حضور در این کشور نباشند.
در این بین کشور عربستان که همواره از قدرت‌های فوتبال آسیا بود در این چند سال تلاش کرده با سرمایه‌گذاری کلان دوباره به سطح اول برگردد و تا حد زیادی موفق به این کار شده است. الهلال با جذب ستارگان بزرگی چون بافتیمبی گومیس، سباستین جووینکو و آندره کاریو دوباره به قله فوتبال آسیا رسید و النصر هم با ستاره‌ای به نام عبدالرزاق حمدالله تا آستانه رسیدن به فینال آسیا پیش رفت. این کشور در رده ملی هم با هروه رنار شرایط خوبی را دارد و مشغول برنامه‌ریزی برای میزبانی جام جهانی 2030 است. اتفاقاتی که نشان می‌دهد سعودی‌ها دوباره فوتبال را جدی گرفته‌اند. الهلال پس از ناکامی فصل گذشته در آسیا در این فصل لئوناردو ژاردیم را به عنوان سرمربی انتخاب کرده و موسی مارگا، هم‌تیمی سابق طارمی را هم به خدمت کرده است. تیم النصر هم پس از صعود به دور حذفی لیگ قهرمانان آسیا با وینسنت ابوباکار، مهاجم سابق بشیکتاش و پورتو، اندرسون تالیشکا، ستاره برزیلی اسبق بشیکتاش، بنفیکا و گوانگژو و هم‌چنین فونس موری، مدافع اسبق ویارئال قرارداد امضا کرده است. خریدهای گران‌قیمت این دو تیم باعث شده تیم‌های دیگر عربستانی هم دست به کار شوند. الاهلی دیروز پائولینیو، هافبک سابق بارسلونا و گوانگژو را به خدمت گرفت و الاتحاد هم در این سال‌ها خوب هزینه کرده اما نتیجه جالبی نگرفته است.
با وجود تمام این هزینه‌ها به نظر می‌رسد کشور قطر بابرنامه‌تر از دیگر کشورهای آسیایی عمل کرده و نتیجه آن را هم گرفته است. قطری‌ها پس از کسب میزبانی جام جهانی 2022 در لیگ داخلی خوب هزینه کرده و با ستارگانی مانند ژاوی، بن‌عطیه، کازورلا، اولونگا و چندین ستاره ایرانی حالا یکی از بهترین لیگ‌های آسیایی را دارند. آن‌ها هم‌چنین با تاسیس کمپ اسپایر هر سال میزبان بسیاری از تیم‌های باشگاهی بزرگ هستند و استعدادهای زیادی را پرورش داده‌اند. برنامه‌ای که نتیجه آن قهرمانی تیم ملی این کشور در جام ملت‌های 2019 بود.
در مقابل تمام این کشورها اما فوتبال ایران قرار دارد که حتی قادر به حفظ معدود خارجی‌های باکیفیت خودش هم نیست و انقدر بدهی مالی دارد که مجبور شده خروج خارجی‌ها را منع کند. قانونی که البته برای سال آینده لغو شده ولی باید دید شرایط مالی تیم‌ها اجازه جذب بازیکن و مربی خارجی را خواهد داد یا خیر. در شرایط فعلی و با توجه به هزینه‌های گزاف دیگر کشورها، ایران برای ادامه رقابت با آن‌ها چاره‌ای جز هزینه درست و بهبود زیرساخت‌ها ندارد. با وجود تمام مشکلات اما ایران هم در این سال‌ها از جذب بازیکنان و مربیان خارجی بعضا سود کرده است.
مربیانی چون کارلوس کیروش، برانکو ایوانکوویچ، وینفرد شفر، زلاتکو کرانچار و حتی آندرا استراماچونی که برعکس بقیه مدت کمی در ایران حضور داشت، همگی باعث افزایش سطح کیفی لیگ برتر شدند و ستارگان خارجی مانند مامه تیام، سرور جپاروف، بشار رسن، شیخ دیاباته، کیروش استنلی و آیاندا پاتوسی هم در این سال‌ها عملکرد درخشانی داشتند. با این حال ب جز مشکلات مالی، فوتبال ایران در جذب خارجی‌ها بدون مطالعه عمل می‌کند و علاوه بر این نقش دلالان باعث ورود خارجی‌های بی‌کیفیت زیادی شده است. شاید اگر هزینه انجام شده برای خارجی‌ها در این سال‌ها به درستی مدیریت می‌شد، تیم‌های ایرانی هم می‌توانستند بهره بیشتری از حضور آن‌ها کسب کنند.