آتش دیگر در جنگل‌های گچساران زبانه کشیده | سال سیاه زاگرس تمامی ندارد

درحالی‌که وعده‌های رسیدن امکانات برای مهار آتش در گچساران زودتر از خود امکانات رسیده، خبرها از تمام شدن سوخت دمنده‌ها حکایت دارد و از دست خالی داوطلبان و اندک نیروهای منابع طبیعی نیز کاری ساخته نیست.آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع منطقه «نارک» گچساران استان کهگیلویه و بویراحمد از ساعت ۲۳ پنجشنبه آغاز شده، اما پس از 100ساعت (لحظه تنظیم این گزارش) هنوز آتش آن شعله می‌کشد.

وزش باد شدید، دمای هوای ۵۰ درجه سانتی‌گراد، صعب‌العبور بودن منطقه و شیب تند ازجمله عواملی است که اجازه نداده آتش به سرعت خاموش شود. از یکشنبه شب یک آتش دیگر در جنگل‌های منطقه حفاظت‌شده خامی گچساران نیز زبانه کشیده و مقابله با آن نیز ادامه دارد. این منطقه حفاظت‌شده با بیش از ۲۰هزار هکتار وسعت، زیستگاه گونه‌های کمیاب گیاهی و جانوری ازجمله پلنگ، کل، بُز و کبک و پوشش غالب آن از بلوط، بنه، ارژن، کیکم و زالزالک است.

دیروز ظهر شدت آتش در مناطق مختلف گچساران به حدی بود که سرهنگ محمد داور، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد از مردم، تشکل‌های مردم‌نهاد و دستگاه‌های مختلف جهت اطفای حریق جنگل‌های گچساران کمک خواست و گفت: نیروها خسته شدند و برخی از آنها رفتند. در این شرایط تنها بالگرد هلال احمر در حال انتقال نیروها به ارتفاعات برای اطفای حریق بوده و آتش جنگل‌های گچساران گسترده شد تاحدی که جنگل‌های منطقه حفاظت‌شده خامی، مارین، ارتفاعات فتح و گناوه لری سوختند.

هزار هشدار و کدام اقدام؟

آمار حریق‌های رخ داده نشان می‌دهد در سال‌جاری بیش از هزار هکتار از مناطق زاگرسی خاکستر شده و آتش بارها به جان جنگل‌های بلوط افتاده است. گزارش تمرکز حریق‌های سازمان جنگل‌ها نیز مشخص کرده که بیشترین آتش‌سوزی‌های منابع طبیعی ایران طی 3سال اخیر د‌ر اراضی جنگلی به‌ویژه ناحیه رویشی زاگرسی رخ داده است.

حتی معاونت امور جنگل سازمان جنگل‌ها نقشه پیش‌بینی حریق در جنگل‌ها را با محور منطقه زاگرسی تهیه کرده و در اختیار 4استان کهگیلویه و بویراحمد، فارس، کردستان و لرستان قرار داده بود، اما هنوز برخورد با آتش در این مناطق نتوانسته با سرعت سرایت آتش خود را منطبق کند. یکی از مهم‌ترین راهبردها طبق این برنامه، اعزام بالگرد در این استان‌ها بوده که در حریق‌های امسال مناسب نبوده است.

تأخیر در اعزام بالگرد برای مهار آتش‌سوزی در زاگرس، در حالی است که ‌ماه گذشته مسعود جلالی، مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت منابع طبیعی سازمان جنگل‌ها به همشهری خبر داده بود که 17پایگاه هوایی برای اعزام بالگرد به مناطق حریق احتمالی آماده‌باش هستند، اما در مواقع بروز آتش‌های گسترده هنوز سرعت اعزام بالگرد لاک‌پشتی است.

هماهنگی اندک

در پی وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده‌ در مراتع و جنگل‌های مناطق زاگرس و تداوم چندروزه این آتش‌سوزی‌ها و سرایت آنها به مناطق دیگر، احمد رحمانی، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور به ایسنا گفت: تداوم چندین روزه آتش‌سوزی‌ها در مناطق صعب‌العبور نشان می‌دهد که هماهنگی کافی بین دستگاه‌ها در زمینه اطفای حریق به‌وجود نیامده است.

به‌گفته رحمانی، برای مهار آتش‌سوزی در مناطقی نظیر ارتفاعات گچساران باید از تجهیزاتی مانند هلی‌کوپتر و هواپیماهای آب‌بر به حد کافی استفاده شود، اما با توجه به کمبود امکانات در این زمینه داوطلبان و نیروهای سازمان‌های مردم‌نهاد مجبور هستند وسایل و امکانات ازجمله بیل و کلنگ و آب را با شرایط دشواری با الاغ به نیروهای اطفای حریق برسانند.

رحمانی ضمن بیان اینکه هدف از تعیین نقاط بحرانی تامین و در دسترس قرار دادن وسایل و امکانات جهت تسریع عملیات اطفای حریق درصورت بروز آتش‌سوزی است، تصریح کرد: تنها تعیین کردن نقاط بحرانی کفایت نمی‌کند و لازم است اقدامات لازم دیگر نیز در ادامه تعیین نقاط بحرانی انجام شود تا براساس ‌پیش‌بینی‌های صورت گرفته امکانات لازم جهت اطفای حریق در این مناطق از ‌پیش از وقوع حریق در دسترس باشد.به‌گفته این عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان‌های متولی ازجمله سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری و سازمان حفاظت محیط‌زیست طی سال‌های اخیر به‌لحاظ نیروهای انسانی، ‌امکانات و تجهیزات و مدیریتی ضعیف شده‌اند و نتیجه آن می‌شود شرایطی که اکنون در جنگل‌ها و مراتع کشور شاهد آن هستیم.

اکنون داوطلبان، نیروهای سازمان‌های مردم‌نهاد و برخی سازمان‌های دلسوز در تلاش برای اطفای حریق در جنگل‌ها و مراتع هستند، اما کافی نیست. رحمانی با بیان اینکه سال گذشته نیز بر ضرورت افزایش همکاری بین دستگاه‌ها در جهت کمک به اطفای حریق در جنگل‌ها و مراتع کشور تأکید شد، گفت: تداوم چندین روزه آتش‌سوزی‌ها در مناطق زاگرسی نشان می‌دهد که هماهنگی‌های لازم بین دستگاه‌ها به‌وجود نیامده است و دستگاه‌ها در اعزام به‌موقع و به حد لازم بالگرد به مناطق صعب‌العبور به‌خوبی عمل نکرده‌اند. این شرایط در حالی است که ستاد بحران باید در این زمینه‌ها تصمیم بگیرد. آیا این آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌ها و مراتع کشور بحران نیست؟

ورود نیروهای نظامی

دیروز حسین کلانتری، استاندار کهگیلویه و بویراحمد نیز وارد عرصه اقدام علیه حریق جنگل‌ها شد تا علاوه بر نیروهای منابع طبیعی، محیط‌زیست، نیروهای مردمی و محلی و بسیج نیز برای مهار آتش وارد عرصه شوند. پس از این، شرایط برای اعزام 3بالگرد جدید هم فراهم شد. همچنین برای کمک به مهار سریع‌تر آتش در جنگل‌های نارک شهرستان گچساران نیروهایی تیپ ۴۸ فتح، نیروهای منابع طبیعی، محیط‌زیست استان و شهرداری‌های برخی شهرهای استان، نیروهای محلی، تشکل‌های مردم‌نهاد و نیروهایی از شهرستان بهبهان استان خوزستان نیز به محل اعزام شدند تا شمار نیروها به ۳۵۰ نفر برسد.

شخص استاندار حتی خود نیز به منطقه حریق رفت تا از نزدیک بحران حریق را مدیریت کند. کلانتری دیروز عصر (لحظه تنظیم این گزارش) ابراز امیدواری کرد که با تصمیمات گرفته شده و تقسیم کار انجام شده عملیات اطفای حریق تا غروب روز دوشنبه به پایان برسد و آتش مهار و کنترل شود.برآورد خسارت 5۰۰هکتاری برآوردهای اولیه نشان می‌دهد بیش از 500هکتار از جنگل‌ها و مراتع گچساران در آتش‌سوزی‌ روزهای اخیر خاکستر شده‌اند.

تنها در منطقه نارک بیش از ۴۰۰هکتار سوخته است. همچنین حدود 100هکتار در سایر مناطق گچساران حریق رخ داده است.آنگونه که آرش نیکخو، فعال محیط‌زیستی کهگیلویه و بویراحمد به پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان جنگل‌ها اطلاع داده‌، طی 4روز آتش مستمر، برآوردها نشان می‌دهد بیش از ۴۰۰ هکتار به جنگل‌ها و مراتع منطقه نارک گچساران خسارت وارد شده است.

به گفته نیکخو، بیشتر مناطق استان کهگیلویه و بویراحمد جنگلی، کوهستانی و صعب‌العبور است، اما متأسفانه همین منطقه، مرکز قاچاق زغال به سمت سایر استان‌ها نیز هست؛ بنابراین علت تعداد زیاد آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع استان کهگیلویه و بویراحمد همین قاچاق زغال و چوب است. نیکخو ادامه داد: البته باید در زمینه فرهنگسازی‌ و آموزش اکولوژی جنگل‌های استان به مردم اقدامات مؤثری انجام شود و امور عشایر، منابع طبیعی و محیط‌زیست بحث تعارض با جوامع محلی را حل کنند.

اشد مجازات برای عاملان آتش گچساران

دادستان عمومی و انقلاب یاسوج، مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد از اعمال اشد مجازات برای عاملان آتش‌سوزی عمدی یا سهوی جنگل‌ها خبر داد. به گزارش خبرگزاری میزان، سیدعلی ملک‌حسینی گفت: برای افرادی که بر اثر عمد یا بر اثر سهل انگاری سبب آتش‌سوزی در جنگل‌ها شوند، اشد مجازاتی که در قانون پیش‌بینی شده، لحاظ می‌شود.

وی درخصوص آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مجازات عاملان آتش‌سوزی‌ها ادامه داد: در همه جرایم یک رکن عمدی درخصوص تخلفات و پیگیری آن مدنظر است، اما در آتش‌سوزی جنگل‌ها حتی اگر فرد قصد آتش‌سوزی نداشته باشد و با روشن کردن آتش به‌صورت غیرعمد سبب آتش گرفتن جنگل شود، قانون برای او مجازات تعیین می‌کند.دادستان عمومی و انقلاب یاسوج خاطرنشان کرد: اگر فردی در فصل گرم سال اقدام به روشن کردن آتش در منطقه دارای پوشش مرتعی خشک داشته باشد و این آتش به جنگل سرایت کند، قانون برای او مجازات تعیین می‌کند.

ملک‌حسینی تصریح کرد: قانونگذار درخصوص جرم آتش‌سوزی در جنگل‌ها هم به‌صورت عمد و همچنین بر اثر سهل‌انگاری مجازات تعیین کرده است. وی با بیان اینکه در برخی آتش‌سوزی‌ها در شهرستان‌های استان گزارش‌هایی از سهل انگاری مشاهده و پرونده‌هایی نیز در این رابطه تشکیل شد، ادامه داد: درخصوص آتش‌سوزی‌های اخیر دستگاه امنیتی مکلف شده اگر عمد یا سهل‌انگاری صورت گرفته است با آنها برخورد شود.