آیا پس از خروج آمریکا از افعانستان، محور چین - پاکستان در مقابل روسیه - هند قرار می گیرد؟

العربی الجدید در مطلبی به قلم مروان قبلان نوشت: پیشروی اخیر طالبان در افغانستان، در چارچوب همان ارزیابی های پنتاگون در مورد تغییر اوضاع میدانی پس از خروج نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان بوده است؛ هرچند فروپاشی نیروهای حکومتی در برخی مناطق شمالی، سریعتر از حد انتظار رخ داد و حتی برخی نیروهای دولتی در بدخشان در نزدیکی مرزهای تاجیکستان با سلاح آمریکایی خود به صفوف طالبان پیوستند.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: در طول دو سال گذشته، یعنی از زمان شروع مذاکرات دوحه بین طالبان و واشنگتن، که در 29 فوریه 2020 پایان یافت و به خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان انجامید، ایالات متحده به موازات تلاش کرد توافقی مبنی بر شراکت در حکومت بین طالبان و ائتلاف حاکم در کابل امضا کند و این سناریو را بهترین پایان برای چند دهه درگیری در این کشور و حفظ منافع واشنگتن می داند.

اما دولت بایدن در این باره شکست خورده است و در سایه اصرار بر اتمام طولانی ترین جنگ در تاریخ آمریکا، صرفنظر از پیامدهای آن، افغانستان وارد نا آرامی خواهد شد. در هر صورت، به نظر می رسد این کشور از هم پاشیده در برابر چند سناریو قرار دارد، که یکی از آنها مبنی بر چشم پوشی کامل واشنگتن از حمایت دولت رئیس جمهور غنی و ترک آن برای حرکت به سمت سرنوشت حتمی آن است، همانطور که نیم قرن پیش از ویتنام جنوبی چشم پوشی کرد.

احتمال دوم آن است که واشنگتن به حمایت از دولت غنی ادامه داده و به آن قدرت مقابله با طالبان را بدهد، به این امید که طالبان از سیطره نظامی کامل نا امید شده و شراکت در حکومت را بپذیرد. اما این مساله مستلزم چند سال است، بویژه آنکه زمان عامل مهمی در محاسبات طالبانی که جنگ برای آن یک حرفه و پیشه زندگی است، محسوب نمی شود.

احتمال دیگر با نسبتهای مختلفی با دو احتمال قبلی تلاقی پیدا می کند، همانطور که دولتهای همسایه و دولتهایی که منافعی در درگیریهای افغانستان دارند، وارد این کشور می شوند تا پس از خروج آمریکایی ها نیروهای داخلی در افغانستان را مورد حمایت قرار دهند، نظیر آنچه که در سوریه اتفاق افتاد. شش دولت اصلی وجود دارند که هدف آنها به ارث بردن نفوذ آمریکایی در افغانستان است و این دولتها عبارتند از چین، پاکستان، هند، ایران و روسیه و تا حدی ترکیه. تمام این دولتها خود را صاحب سهمی در حوادث افغانستان می دانند.

چین، افغانستان را یک گذرگاه زمینی طبیعی برای رسیدن به ایران می داند، در واقع افغانستان یک «ایستگاه بنزین» برای تغذیه اقتصاد بزرگ چین محسوب می شود و چین نگران تاثیر تحولات افغانستان بر اقلیم مسلمان خود است. اما ایران، در دهه های اخیر سرمایه گذاری زیادی در افغانستان داشته. افغانستان، بازار مهمی برای فروش کالاهای ایران است. پاکستان هم افغانستان را بخشی از امنیت ملی خود می داند، بویژه آنکه در سایه تداخل در مرزهای طولانی دو کشور، پاکستان افغانستان را وسیله ای برای مقابله با هند می داند.

هند نیز به نوبه خود امیدوار است با حفظ نظام متحد در کابل و قطع راه گذرگاه چینی به سمت ایران، پاکستان را محاصره کند. اما روسیه، سعی می کند نفوذ تاریخی خود در افغانستان را پس بگیرد و مانع از گسترش نفوذ چین و دیگر کشورها در این منطقه شود. به احتمال زیاد، پس از خروج آمریکا، منافع روسیه-هند در مقابل محور چین-پاکستان، قرار می گیرد، در حالی که ایران به دلیل تداخل منافع خود، در هر دو محور بازی می کند. اما واشنگتن در برابر این شرایط چه خواهد کرد؟ آمریکا با وجود خروج نیروهایش، به گزینه ترک میدان و خروج از بازی رقابت در افغانستان فکر نمی کند، بنابراین به شکلی در این رقابت باقی می ماند و به دنبال حفظ یک دولت متحد با خود در کابل است، خواه به ریاست اشرف غنی یا با مشارکت با طالبان یا حتی رهبری طالبان.