آیا رئیسی پس از روی کار آمدن، اقدامات دولت حسن روحانی را ادامه میدهد؟

گلوبال تایمز روزنامه چاپ حزب کمونیست چین نوشت: وقتی صحبت از سیاست خارجی دولت رئیسی می شود باید به بررسی برخورد او با غرب پرداخت. در این رابطه انتظار می رود که رئیسی در دفاع از منافع اقتصادی و امنیتی ایران موضع سختی را در پیش بگیرد. به طور مثال، وی در ژانویه 2020 گفت که ایران قصد دارد از رئیس جمهور وقت آمریکا یعنی دونالد ترامپ در رابطه با ترور ژنرال قاسم سلیمانی شکایت کند. در ژانویه 2021 ، رئیسی در مراسمی به مناسبت یک سالگی ترور سلیمانی در تهران هشدار داد که قاتلان سلیمانی در امان نخواهند بود.

رئیسی گفت: تصور نکنید رئیس جمهور آمریکا که به عنوان یک قاتل ظاهر شده یا دستور به یک قتل داده است، از اجرای عدالت مصون خواهد بود. هرگز این طور نیست و هیچ جرمی در روی زمین بدون عقوبت نخواهد بود.

همچنین باید دقت داشت که رئیسی اهمیت زیادی برای تقویت همکاری های امنیتی و روابط مذهبی با کشورهای اسلامی قائل خواهد شد و به مسئله اسرائیل و فلسطین نیز توجه زیادی خواهد کرد.

صرف نظر از خط مشی وی، اولویت اصلی رئیسی رسیدگی به مشکلات معیشتی ناشی از تحریم های ایالات متحده است. اگرچه وی مواضع محکمی گرفته و احتمال دیدار با جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا را رد می کند، اما این بدان معنا نیست که دولت او سیاست مقابله ای رادیکالی علیه واشنگتن را اتخاذ می کند. در واقع، پس از روی کار آمدن رسمی دولت جدید رئیسی انتظار می رود که اصولگرایان در ایران به دنبال یک توافق هسته ای جدید باشند.

رئیسی به طور رسمی به عنوان رئیس جمهور ایران در 3 آگوست، هنگامی که در روابط ایالات متحده و ایران احتمالات زیادی مطرح است، آغاز به کار می کند. در مجموع، خواه دولت رئیسی این حقیقت را بپذیرد  یا نه، واشنگتن همچنان یک عامل مهم و حتی اصلی تأثیرگذار بر منافع داخلی و دیپلماتیک ایران خواهد بود.

برخی از تحلیلگران معتقدند رئیسی سیاست خارجی خود را بر استراتژی "نگاه به شرق" متمرکز می کند که این به معنای همکاری نزدیکتر با چین و روسیه پس از روی کار آمدن وی است. مهم اینکه، پیشرفت روابط ایران با چین و روسیه همیشه مورد حمایت حاکمیت در تهران بوده است. دولت رئیسی در چارچوب همکاری و سازوکارهای موجود با چین و روسیه عمل خواهد کرد. این امیدواری وجود دارد که روابط ایران با چین و روسیه در دو زمینه توسعه یابد.

نخست، چین و روسیه احتمالاً اقدامات فعال دیگری را در خصوص توافق هسته ای ایران انجام خواهند داد، به ویژه میزبانی رویدادهایی که به منظور رفع مشکلات مربوطه صورت می گیرد، در دستور کار مسکو و پکن قرار خواهد گرفت. از سوی دیگر، رئیسی نیز همچنان بر نقش چین و روسیه در کمک به بازگرداندن توافق هسته ای تأکید خواهد کرد.

دوم، چین و روسیه ممکن است در چارچوب سازمان همکاری اسلامی (OIC)، از تأثیرات مثبت عوامل اسلامی بر روابط سه جانبه چین، روسیه و ایران بیشتر بهره بگیرند. عامل اسلامی یک بنیاد مهم ایدئولوژیکی برای سیاست خارجی رئیسی خواهد بود.

گفتنی است، در تاریخ 13 ژوئن، اولین نماینده منصوب چین در سازمان همکاری اسلامی، نامه انتصاب خود را به دبیرکل سازمان ارسال کرد که نشان دهنده ایجاد پیوندهای نهادی چین با این سازمان بود. علاوه بر این، روسیه یک کشور ناظر در سازمان مورد بحث است. این فرصت جدیدی را برای چین و روسیه فراهم می کند تا مبادلات و هماهنگی ها را با ایران در مورد مسائل مربوط به ایران در چارچوب سازمان همکاری اسلامی تقویت کنند.

با این وجود، بعید است که ایران در دوره رئیسی با چین و روسیه اتحاد ایجاد کند. به عبارت دیگر، رئیسی طرف هیچکس را در منازعات بین روسیه، چین و امریکا نخواهد گرفت. تا حدود زیادی، سیاست خارجی رئیسی دو بعد دارد که شامل اتخاد موضعی تند علیه واشنگتن و تعمیق روابط سیاسی و مذهبی با جهان اسلام است. به هر حال باید توجه داشت که چین و روسیه کشورهای اسلامی نیستند. اما انتظار می رود که رئیسی پس از روی کار آمدن، اقدامات دولت حسن روحانی را ادامه دهد و تعامل نسبتاً نزدیک خود را با چین و روسیه حفظ کند. در این چارچوب، ممکن است توافق نامه همکاری 25 ساله با چین توسعه یابد. با این حال، این شرایط منجر به اتحادی به اصطلاح جدید بین ایران، چین و روسیه نخواهد شد. علاوه بر این، شواهد نشان می دهد که پکن و مسکو تاکنون تمایلی به ایجاد چنین اتحادی نشان نداده اند.