احیای برجام در زمان نزدیک | رئیس تیم «مذاکره» در وین خبر داد
سیدعباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد ایران در گفت‌وگوهای احیای برجام در تازه‌ترین ارزیابی خود از روند مذاکرات گفت که «اکنون بیش از هر زمانی به یک توافق نزدیک هستیم و شخصا بسیار امیدوارم که توافق در همین دولت صورت گیرد.» او افزود: «رسیدن به توافق، منوط به تامین خواسته‌های کلیدی و رفع نگرانی‌های اصولی جمهوری اسلامی است و هر زمان که ما به چنین نقطه‌ای برسیم، توافق صورت خواهد گرفت.»
او افزود: رسیدن به توافق منوط به تامین خواسته‌های کلیدی و رفع نگرانی‌های اصولی جمهوری اسلامی است و هر زمان که ما به چنین نقطه‌ای برسیم توافق صورت خواهد گرفت، چه در این دولت باشد و چه در دولت آینده. البته باید بگویم اکنون بیش از هر زمانی در گذشته به توافق نزدیک هستیم و شخصا بسیار امیدوارم که توافق در همین دولت صورت گیرد.
عراقچی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی براینکه «موضوعات اصلی مورد اختلاف که هم شما و هم آمریکایی‌ها از آنها صحبت می‌کنید کدامند؟ و آیا راه‌حل‌هایی برای آنها وجود دارد؟»، گفت: البته موضوعاتی که پشت میزهای مذاکره مورد گفت‌وگو واقع می‌شوند باید در همان پشت میز در مورد آنها تعیین تکلیف شود نه در رسانه‌ها، با این حال می‌توانم به‌طور کلی بگویم که مشکل اصلی مذاکرات در رویکرد آمریکایی‌ها است که قادر نیستند اعتیاد مفرط خود به تحریم را کنار بگذارند و هنوز نمی‌توانند درک کنند که تحریم یک راه‌حل شکست‌خورده است، همچنان‌که در یکی از توییت‌های اخیر خود گفتم؛ ترامپ رفته است اما تحریم‌های غیرقانونی و جنایت‌آمیز او همچنان برقرارند.
او ادامه داد: به عنوان یک واقعیت، دولت جدید آمریکا هنوز سیاست فشار حداکثری ترامپ را متوقف نکرده است و تصور می‌کند آنچه را که ترامپ با حداکثر تهدید و تحریم نتوانست به‌دست آورد، آنها می‌توانند پشت میز مذاکره به‌دست آورند. مذاکراتی که اکنون در جریان است با مسائل فنی بسیار پیچیده و ظریفی روبه‌رو است اما چیزی که برای رسیدن به توافق لازم است، اراده سیاسی همه طرف‌ها است.
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که «با توجه به احتمال زیادی که نسبت به انتخاب آقای رئیسی وجود دارد، آیا نگران انتخاب ایشان به عنوان یک رئیس‌جمهوری انقلابی نیستید؟ آیا در صورت انتخاب ایشان مذاکرات متوقف می‌شود؟»، گفت: به عنوان یک دیپلمات و مذاکره‌کننده در موقعیتی نیستم که در مورد مسائل انتخاباتی و کاندیداهای ریاست‌جمهوری صحبت کنم، با این حال در پاسخ به سوال شما می‌توانم تاکید کنم که هیچ نگرانی در این رابطه وجود ندارد.
عراقچی تاکید کرد: مواضع جناب آقای رئیسی در حوزه سیاست خارجی، آن‌طور که در دوران رقابت‌های انتخاباتی بیان شد، نشان‌دهنده یک سیاست واقع‌بینانه و تعامل‌گرایانه است که بر مبنای همکاری با جامعه بین‌الملل و تعامل سازنده اقتصادی قرار دارد. مواضع ایشان در مورد برجام و مذاکرات جاری هم نشان‌دهنده همین واقع‌بینی و عملگرایی در سیاست خارجی است. اطمینان دارم در صورت انتخاب ایشان هیچ خللی در مسیر مذاکرات ایجاد نخواهد شد.رئیس هیات مذاکره‌کننده ایران گفت: در عین حال باید بگویم این محاسبه منافع ملی است که موفقیت یا شکست مذاکرات را رقم می‌زند. ما به دنبال منافع ملت ایران هستیم و اطمینان دارم هر‌کسی هم که برای ریاست‌جمهوری انتخاب شود همین هدف را دنبال خواهد کرد. او افزود: ما در این مذاکرات منافع کشور و مردم را می‌شماریم نه تعداد آرای نامزد‌های انتخاباتی را. سیاست‌های مشخص‌شده از سوی مراجع عالی کشور دستورالعمل‌های هیات مذاکره‌کننده ایرانی را مشخص می‌کند و ما تنها در آن مسیر حرکت خواهیم کرد.
دیدار برجامی ظریف و بورل در آنتالیا
در تازه‌ترین تحول برجامی، وزیر امورخارجه ایران در دیدار مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر لزوم رفع تحریم‌های آمریکا و عدم‌امکان مذاکره مجدد درباره برجام تاکید و ابراز امیدواری کرد که مذاکرات وین نتیجه‌بخش باشد. به گزارش خبرگزاری فارس، محمدجواد ظریف صبح دیروز جمعه در حاشیه نشست مجمع دیپلماسی آنتالیا، با «جوزپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار و به تبادل‌نظر پرداخت. در این دیدار ظریف ضمن مرور آخرین وضعیت مذاکرات جمهوری اسلامی ایران در وین بر رویکرد جمهوری اسلامی ایران درخصوص لزوم رفع تحریم‌های آمریکا و عدم امکان مذاکره مجدد در مورد برجام تاکید کرد. وزیر امورخارجه ایران با اشاره به تجربه تلخ مردم ایران در مورد عهدشکنی آمریکا در زمان ترامپ، ابراز امیدواری کرد تا مذاکرات در حال انجام در وین، نتیجه‌بخش باشد. ظریف در ادامه به تشریح وضعیت جاری در افغانستان پرداخت و وجود اختلاف در بین دولت و جریان‌های سیاسی دیگر را یکی از مشکلات جدی در برخورد با ناامن‌سازی افغانستان عنوان کرد.جوزپ بورل نیز در این دیدار ضمن ابراز امیدواری نسبت به نتیجه‌بخش‌بودن مذاکرات وین، به مرور آخرین وضعیت خاورمیانه، افغانستان و آمریکای‌لاتین پرداخت.
ظریف برای شرکت در نشست مجمع دیپلماسی آنتالیا روز پنج‌شنبه وارد آنتالیا شد و در بدو ورود اعلام کرد که روز جمعه با بورل دیدار خواهد کرد. دور جدید مذاکرات وین به‌منظور احیای برجام از شنبه ۲۲ خرداد ماه در شهر وین از سر گرفته شد و کماکان در این شهر در جریان است. «سیدعباس عراقچی» معاون وزیر امورخارجه ایران روز شنبه پس از نشست کمیسیون مشترک برجام در گفت‌و‌گویی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران بدون رسیدن به خواسته‌های کلیدی خودش قطعا توافق نخواهد کرد، گفت: «فکر نمی‌کنم ظرف هفته جاری بتوانیم به جمع‌بندی نهایی در وین برسیم.» این درحالی است که «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین روند مذاکرات احیای برجام را مثبت ارزیابی کرده و نوشته بود، طرف‌ها به دیدگاه‌های روشن‌تری بر سر حل‌وفصل یکی از بحثبرانگیزترین مسائل پیرامون برجام دست پیدا کرده‌اند. اولیانوف روز پنج‌شنبه در پیامی توییتری نوشت: «مذاکرات وین درحال پیشرفت است. طی دو روز گذشته درخصوص یکی از بحثبرانگیزترین مسائل، یعنی برنامه اجرا (اینکه چه کسی باید در چه زمانی چه کاری انجام دهد) به دیدگاه‌های روشن‌تری دست پیدا کرده‌ایم.» سرپرست تیم روسیه در مذاکرات احیای برجام در ادامه نوشت: «با این حال برخی موضوعات دشوار و زمان‌بر همچنان حل نشده باقی مانده‌اند.»
ادعای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
از سوی دیگر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی شد هنوز پیشنهادی از طرف ایران برای تمدید توافق فنی دریافت نکرده است. به گزارش خبرگزاری فارس، «رافائل گروسی»، در مصاحبه‌ای با بلومبرگ گفته این نهاد بین‌المللی هنوز پیشنهادی از طرف ایران برای تمدید توافق فنی حاصل‌شده میان دو طرف دریافت نکرده است. ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اسفند سال گذشته به توافقی برای ارائه دسترسی‌های داوطلبانه از سوی ایران به دو مکان مشخص شده و تسهیل فعالیت‌های راستی‌آزمایی آژانس دست یافتند. این توافق حدود دو هفته پیش به مدت یک ماه دیگر (تا تاریخ ۲۴ ژوئن مصادف با سوم تیرماه) تمدید شد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید پروتکل الحاقی به این نهاد بین‌المللی اجازه دسترسی گسترده‌تر به اطلاعات و اماکن موجود در ایران را می‌دهد. سال گذشته مجلس شورای اسلامی ایران قانونی را به تصویب رساند که دولت را ملزم می‌کند در صورت عدم رفع تحریم‌ها علیه ایران بازرسی‌های آژانس اتمی در ایران را معلق کند. رافائل گروسی در پاسخ به این سوال که آیا حاضر است پیشنهاد طرف‌های ایرانی را برای تمدید توافق فنی میان ایران و آژانس بپذیرد، گفت: «هنوز پیشنهادی دریافت نکرده‌ام.» مدیر کل آژانس اتمی اضافه کرد: «کاری که باید بکنیم این است که منتظر باشیم و ببینیم باید چه کنیم.» رافائل گروسی تاکید کرد: چنانچه توافقی برای تمدید تفاهم‌نامه فنی با ایران حاصل نشود اطلاعات ذخیره‌شده از سایت‌های ایران از ماه فوریه پاک خواهد شد. او گفت: «باید یادآوری کنم چنانچه این توافق تمدید نشود اطلاعاتی که از زمان آغاز آن در ماه فوریه جمع‌آوری شده‌اند پاک خواهند شد و این باعث لطمه وارد شدن به توانایی ما برای بازسازی اطلاعات مربوط به فعالیت‌های ایران از ماه فوریه به بعد خواهد شد. امیدوارم این اتفاق نیفتد اما هنوز با من تعاملی [برای تمدید تفاهم‌نامه] صورت نگرفته و امیدوارم به‌زودی با ایران وارد تعاملات مستقیم درخصوص این موضوع شویم.» گروسی در ادامه این مصاحبه تاکید کرد: تفاهم فنی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مقوله‌ای جدا از مذاکرات جاری در وین برای بازگرداندن آمریکا به برجام است و نباید این دو را به هم وابسته کرد. رافائل گروسی به سوالی دیگر مبنی بر اینکه برای رعایت ضرب‌الاجل ۲۴ ژوئن چه زمانی باید در مذاکرات وین درباره برجام توافق حاصل شود این‌طور پاسخ داد: «اگر بخواهم با شما صادق باشم من نیازی به اینکه [در مذاکرات وین] توافقی حاصل شود ندارم. امیدوارم آن توافق اتفاق بیفتد اما مساله‌اش کاملا جدا است.» گروسی اضافه کرد: «آنچه ایران با ما توافق کرده، باید با خود ما تمدید شود یا اتفاق دیگری برایش بیفتد. این مساله نباید به اتفاقات مربوط به میز مذاکرات برجام وابسته شود. ایران سلسله تعهداتی در قبال آژانس اتمی دارد که ارتباطی با نتایج یک روند مذاکراتی معین ندارد. پیوند برقرار کردن میان این دو که این روزها شاهد آن هستیم، بسیار بد است.» مدیر کل آژانس اتمی در ادامه در پاسخ به این سوال که چنانچه تفاهم میان ایران و آژانس اتمی تمدید نشود چه اتفاقی رخ می‌دهد،گفت: «باید به‌خاطر داشته باشید که این توافق، نوعی چاره موقت بود که مجبور بودیم آن را بعد از مصوبه مجلس شورای اسلامی و تصمیم ایران برای کاهش محسوس بازرسی‌های ما ایجاد کنیم.» گروسی تصریح کرد: چنانچه تفاهم‌نامه فنی با ایران تمدید نشود و اطلاعات مربوط به سایت‌های ایران از ماه فوریه پاک شوند، یک «سیاه‌چاله» اطلاعاتی در فعالیت‌های هسته‌ای ایران از ماه فوریه به بعد ایجاد خواهد شد. مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ابراز امیدواری کرد که این اتفاق رخ ندهد. گروسی در بخش دیگری از این مصاحبه ادعا کرد ایران یا هر کشور دیگری می‌توانند اورانیوم غنی‌کنند، اما غنی‌سازی در سطحی که ایران در حال انجام آن است در یک برنامه غیرتسلیحاتی «کاملا غیرمعمول» است. کشورهای غربی به رهبری آمریکا و رژیم صهیونیستی در سال‌های گذشته ایران را به پیگیری اهداف نظامی در برنامه هسته‌ای این کشور متهم کرده‌اند. ایران قویا این ادعاها را رد کرده است. ایران تاکید می‌کند به‌عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) و عضوی از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، حق دستیابی به فناوری هسته‌ای را برای مقاصد صلح‌آمیز دارد. علاوه بر این، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها از تاسیسات هسته‌ای ایران بازدید کرده‌اند اما هرگز مدرکی که نشان دهد برنامه صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای این کشور به سمت مقاصد نظامی انحراف داشته باشد، پیدا نکرده‌اند.
خودداری آمریکا از ارائه چارچوب زمانی
همزمان سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از ارائه چارچوب زمانی درباره زمان اتمام ششمین دور مذاکرات وین خودداری کرد. به گزارش خبرگزاری فارس، «ند پرایس»، در کنفرانس خبری از ارائه چارچوب زمانی درباره زمان اتمام ششمین دور مذاکرات وین درباره برجام خودداری کرد. ند پرایس بار دیگر تصریح کرد که در این مذاکرات، پیشرفت‌هایی صورت گرفته اما چالش‌ها پابرجا هستند. او در ادامه تصریح کرد که نمی‌تواند درباره زمان اتمام ششمین دور مذاکرات وین چارچوب زمانی ارائه دهد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به سوالی درباره اینکه ششمین دور مذاکرات تا کی به‌طول خواهد انجامید، گفت: «توانسته‌ایم به پیشرفت‌هایی دست پیدا کنیم اما چالش‌ها پابرجا هستند. درباره ششمین دور گفت‌وگوها هیچ چارچوب زمانی ندارم.»
معافیت مبادلات کرونایی
از سوی دیگر وزارت خزانه‌داری آمریکا با صدور دستورالعملی اعلام کرد به‌‌رغم تحریم‌ها علیه ایران انجام برخی فعالیت‌ها برای مقابله این کشور با بیماری کووید-۱۹ مجاز است. به گزارش خبرگزاری فارس، وزارت خزانه‌داری آمریکا با صدور دستورالعملی جدید اعلام کرد مبادلاتی را که برای مقابله ایران با ویروس کرونا ضروری هستند از قوانین تحریم‌ها معاف کرده است.
در فایلی که روی وب‌سایت وزارت خزانه‌داری آمریکا بارگذاری شده اعلام شده انجام برخی از مبادلات مربوط به مقابله با «کووید-۱۹» که طبق «مقررات مبادلات و تحریم‌های ایران» تا به حال تحریم بودند تا ساعت ۱۲:۰۱ به وقت منطقه زمانی شرقی مورخ ۱۷ ژوئیه ۲۰۲۲ (مصادف با ساعت ۲۰:۳۱، جمعه ۲۷ خرداد ۱۴۰۱ به وقت تهران) مجاز خواهد بود. در این سند تصریح شده، انجام مبادلات ذیل تا تاریخ ذکر شده ممنوعیتی ندارند:
الف)- اقدامات ذیل که ممنوع بوده‌اند مجاز هستند:
۱- صادرات کالا یا فناوری. تمامی مبادلات و فعالیت‌های مرتبط با صادرات، بازصادرات، فروش و عرضه مستقیم یا غیرمستقیم کالاها یا فناوری‌های مورد استفاده در پیشگیری، تشخیص یا درمان کووید-۱۹ (اعم از کالاها و فناوری‌های مورد استفاده در پژوهش‌‌ها یا مطالعات بالینی مرتبط با کووید-۱۹) با ایران یا حکومت ایران یا با اشخاص کشورهای ثالث که این کالاها را با هدف خاص بازفروش به ایران یا حکومت ایران خریداری می‌کنند.
۲- صادرات یا انجام معاملات مربوط به کالاهای مرتبط با کووید-۱۹. تمامی مبادلات و فعالیت‌های مرتبط با واردات کالاهایی که متعاقب صدور این مجوز عمومی به ایران یا حکومت ایران صادر یا بازصدور شده‌اند و مشخص شده که معیوب و غیرقابل‌استفاده‌اند و لازم است برای آنها به دلیل اقدامات مرتبط با مرجوعی کالا، رویدادهای ناگوار یا هر نگرانی ایمنی دیگر یا برای تعمیرات معمول یا بازگشت آن اقلام به ایالات‌متحده یا یک کشور ثالث اقداماتی انجام شود؛
۳- صادرات یا واردات خدمات. تمامی مبادلات و فعالیت‌های مرتبط با صادرات، بازصادرات، فروش یا عرضه خدمات به ایران یا دولت ایران به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، یا واردات خدمات از مبدأ ایران به ایالات‌متحده آمریکا در هر موردی که به پیشگیری، تشخیص یا درمان کووید-۱۹ مرتبط باشد (اعم از پژوهش‌‌ها یا مطالعات بالینی مربوط به کووید-۱۹).
ب) برای برخی از مبادلات مربوط به بانک‌مرکزی ایران یا شرکت ملی نفت ایران مجوز صادر می‌شود. تمامی مبادلات و فعالیت‌های ذکرشده در بند الف این مجوز عمومی که به بانک‌مرکزی یا شرکت ملی نفت ایران (یا هر شرکتی که شرکت ملی نفت ایران به صورت مستقیم یا غیرمستقیم مالک بیش از ۵۰ درصد سهام آن باشد) مرتبط باشد، تا ساعت ۱۲:۰۱ وقت منطقه شرقی مورخه ۱۷ ژوئیه ۲۰۲۲ مجاز هستند.
ج) صدور مجوز برای برخی مبادلات مالی معین. انجام تراکنش‌های مربوط به انتقال وجوه یا مبادلات مالی تجاری که اقداماتی معمول و ضروری برای تکمیل مبادلات و فعالیت‌های مجازشده در بندهای الف و ب این مجوز عمومی هستند تا ساعت ۱۲:۰۱ وقت منطقه شرقی مورخه ۱۷ ژوئیه ۲۰۲۲ مجاز هستند. «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا بهمن‌ماه سال‌جاری دستوری صادر کرده و خواستار بررسی اثر تحریم‌های یکجانبه و چندجانبه بر مبارزه کشورها با بیماری «کووید-۱۹» شده بود. بایدن در آن سند دستور داده بود وزارتخانه‌های خارجه، خزانه‌داری و بازرگانی و نهادهای زیرمجموعه وزارت بهداشت و همچنین «نمایندگی آمریکا برای توسعه بین‌المللی» (USAID) به بررسی تحریم‌های یکجانبه آمریکا و تحریم‌های چندجانبه پرداخته و ارزیابی خود را درباره اینکه آیا این تحریم‌ها مانع مبارزه با کرونا می‌شوند یا خیر به او ارائه دهند.
این در حالی است که دولت قبلی آمریکا به ریاست «دونالد ترامپ» در برابر درخواست‌های جهانی برای رفع تحریم‌ها علیه ایران در بحبوحه شیوع کرونا در این کشور مقاومت کرده بود. با آنکه دولت آمریکا ادعا می‌کند مبادله دارو و مواد غذایی مشمول تحریم نیست بانک‌ها و دولت‌های بین‌المللی به دلیل بیم از نقض احتمالی تحریم‌های آمریکا تمایلی به انجام تراکنش‌های مالی مربوط به طرف‌های ایرانی حتی برای معاملات مربوط به غذا و دارو ندارند. آمریکا و سوئیس روز ۱۰ بهمن‌ماه سال ۱۳۹۸ مدعی اجرایی شدن ساز و کار مالی جدیدی به نام «تمهید تجاری انسان‌دوستانه سوئیس» (SHTA) برای ارسال اقلام انسان‌دوستانه به ایران شدند. با وجود این، بانک‌مرکزی ایران نمی‌تواند میلیاردها دلار پول نقد حاصل از صادرات نفت که بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ روی هم انباشته شده‌اند را به حساب‌های بانکی که با این کانال کار می‌کنند انتقال دهد. این مساله را سال گذشته پنج منبع آگاه به موضوع به خبرگزاری رویترز گفتند.