سرطان سینه بیماری زنانه نیست

دکتر سودابه شهید ثالث در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: سرطان پستان در آقایان یک بیماری نادر است و کمتر از یک درصد از کل سرطان‌های پستان را سرطان پستان مردان تشکیل می‌دهد. اگر درصد این بیماری را در کل مردان بگوییم، تقریبا دو دهم تا نیم دهم از کل سرطان‌های آقایان را سرطان پستان تشکیل می‌دهد. خیلی از مردان به هنگام ابتلاء به سرطان پستان آن را مسئله‌ای زنانه تلقی می‌کنند و ممکن است مشکل‌شان را مخفی نگه دارند.

وی افزود: به کار بردن اصطلاح سرطان سینه اشتباه است و صحیح آن اصطلاح سرطان پستان است. سینه در واقع قفسه سینه است و شامل اجزای بسیاری می‌شود، اما در سرطان پستان مقصود درگیر شدن عضوی از پستان با سلول‌های سرطانی است که امکان ابتلاء به این بیماری در خانم‌ها و آقایان وجود دارد.

شهید ثالث با بیان اینکه بیماری سرطان پستان یک بیماری چندعاملی است، گفت: نمی‌توان یک عامل مشخص را برای این بیماری در نظر گرفت. عوامل ژنتیکی، عوامل هورمونی، عوامل محیطی درکنار هم تقریبا به عنوان عوامل ابتلاء مردان به سرطان پستان شناخته می‌شوند.

وی افزود: تقریبا ۱۰درصد موارد ابتلا به سرطان پستان مربوط به عوامل ژنتیکی است که یک جهش شناخته شده‌ای را در خانواده شاهد بوده‌ایم و فرد نیز به دنبال آن در ارثی که به او رسیده مبتلا به سرطان می‌شود. عوامل هورمونی نیز خیلی مهم هستند، همانطور که ما در خانم‌ها شاهد این هستیم که مصرف هورمون استروژن یعنی هورمون‌های اضافه‌تر چه به صورت خارجی و چه افزایش ترشح داخل بدن در ابتلاء به این بیماری تاثیرگذار است، در مردان نیز هورمون‌های مردانه مثل آندروژن‌ها می‌توانند ریسک سرطان پستان را بالا ببرند.

مطالعات نشان داده در افرادی که به علت بیماری‌هایی که دارند آندروژن مصرف می‌کنند ریسک ابتلاء به سرطان پستان بالا بوده است یا بیمارانی که مثلا سرطان پروستات دارند و داروهایی مصرف می‌کنند که ممکن است میزان استروژن را در آن‌ها بالا ببرد، احتمال دارد همزمان مبتلا به سرطان پستان نیز بشوند.

رئیس بیمارستان امید مشهد درخصوص عوامل محیطی تاثیرگذار بر ابتلا به سرطان پستان گفت: تحقیقات مختلفی در این زمینه وجود دارد که به عنوان عوامل احتمالی مطرح شده‌اند. در معرض نور قرار گرفتن به میزان زیاد در هنگام انجام کارهای شبانه مانند کسانی که شب کار هستند و در معرض نور قرار دارند، دمای محیط، سمومی که افراد با آن در طی زندگی مواجه هستند و... به عنوان عوامل محیطی که ریسک ابتلاء به سرطان را بالا می‌‎برند می‌توانند مطرح شوند.

 وی با بیان اینکه سبک زندگی مخصوصا در مردان ارتباط اثبات شده‌ای با ابتلا به سرطان پستان دارد، گفت: به طور کلی موضوعی که در انواع سرطان‌ها مهم است، بحث سبک زندگی است. سبک زندگی جدید یا در اصطلاح سبک زندگی غربی، کاهش تحرکات، مصرف غذاهای ناسالم و فست فودی و آماده، از سوی دیگر قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها را می‌توان جزو عوامل ابتلا به سرطان پستان لحاظ کرد. زندگی ماشینی، کاهش تحرکات، اضافه وزن، مصرف موادغذایی حاوی نگهدارنده‌های زیاد، مصرف فست فودها و.. تمام این موارد می‌توانند ریسک ابتلاء به سرطان را بالا ببرند.

شهید ثالث افزود: سبک زندگی سالم یعنی اینکه ما به اندازه کافی در هفته ورزش داشته باشیم و از هوای تمیز بهره ببریم و از غذاهای تازه استفاده کنیم، مصرف سبزی و میوه را بیشتر کرده و تحرکات‌مان را افزایش دهیم، از مصرف زیاد شیرینی بپرهیزیم و به عبارتی استفاده از مواد غذایی یا انجام فعالیت‌هایی که ممکن است سیستم ایمنی ما را دچار اختلال کند، اجتناب کنیم.

در بسیاری مواقع سرطان پستان مردان خیلی مشابه به سرطان پستان خانم‌ها در دوران یائسگی است. چاقی باعث افزایش ریسک ابتلا به سرطان پستان می‌شود؛ زیرا هورمون‌ها در بافت چربی تبدیل به استروژن می‌شوند. عامل اثبات شده دیگری که می‌توان مطرح کرد مصرف الکل است، به این معنی که مصرف الکل می‌تواند سبب افزایش سرطان پستان در مردان شود. باتوجه به تمامی عوامل مطرح شده می‌توان گفت که با داشتن یک زندگی سالم می‌توان تا حدودی از ابتلاء به این بیماری پیشگیری کرد.

رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی مشهد ضمن بیان اینکه در شرایط فعلی، بازار فروش یکسری از محصولات غذایی به عنوان راهکار درمان سرطان گرم شده است، گفت: نکته‌ای که بنده اینجا مطرح می‌سازم این است که هرکدام از این موارد اگر قرار باشد توسط پزشک تجویز شود باید برپایه مطالعه بالینی دقیق انجام گیرد، یعنی بایستی کارآزمایی‌های بالینی انجام شود و بعد به این نتیجه برسیم که آیا مصرف این فرآورده‌ها می‌تواند در کنار درمان اصلی، کمک‌کننده باشد یا خیر.

اما این را بایستی بدانیم استفاده از بعضی گیاهان به علت تاثیرات هورمونی که دارند، ممکن است نتیجه عکس داشته باشد؛ بنابراین زمانی باید این نوع از موادغذایی را تجویز کرد که حتما نتایج بالینی تاثیر آنها را اثبات کرده باشند. در خصوص قارچ گانودرما و ژل رویال هنوز نتایج به طور قطع اثبات شده نیست.

وی با بیان اینکه معضل عمده‌ای که با آن مواجه هستیم این است که باوجود اطلاع‌رسانی‌هایی که در خصوص سرطان پستان زنان انجام می‌شود این اطلاع‌رسانی شامل مردان نمی‌شود، گفت: مردان معمولا خود را از ابتلا به سرطان پستان مستثنی می‌دانند؛ بنابراین حضور مردان در کلینیک‌ها به دنبال بررسی مشکل‌شان خیلی دیرتر اتفاق می‌افتد. اغلب مدتها با این معضل زندگی می‌کنند؛ به عبارتی مردانی که به کلینیک‌های ما مراجعه می‌کنند گاهی یک سابقه طولانی از حضور توده در بدن دارند و غالبا مردان زمانی مراجعه می‌کنند که بیماری آنها در مرحله پیشرفته‌تری است.

شهید ثالث افزود: خوشبختانه در شرایط فعلی اطلاعات خانم‌ها بالاتر رفته و با کشف یک توده کوچک هم به پزشک مراجعه می‌کنند، اما مردان اگر همان توده کوچک را داشته باشند احتمال دارد حتی چندسال با این توده زندگی کنند و هنگامی مراجعه می‌کنند که دیگر توده محدود به همان محل نیست و به قسمت‌های دیگر بدن نیز انتشار یافته و پیشروی کرده است.

وی در خصوص لزوم حمایت‌های روانی از بیماران گفت: سرطان پستان همانطور که خانم‌ها را دچار تالمات روحی می‌کند و باعث برهم خوردن تصور ذهنی زنان نسبت به بدن‌شان می‌شود، در آقایان نیز همین مسئله اتفاق می‌افتد. قطعا آنها نیز دچار این تصورات و تالم‌ها می‌شوند. این موضوع لزوم حمایت از بیماران و خانواده‌ها را می‌رساند. مردان هنگام ابتلا به سرطان پستان با مسئله‌ای مواجه هستند که هیچ باوری نسبت به آن ندارند و آن را جزو بیماری‌های مردانه تلقی نمی‌کنند؛ در نتیجه نیاز به حمایت‌ها در این افراد بایستی بیشتر  نیز باشد.

این استاد دانشگاه افزود: سرطان معادل مرگ نیست و ما عمیقا دوست داریم که این باور در افکار عمومی شکل بگیرد. سرطان خصوصا در مراحل اولیه قابل علاج است. وقتی ما یک بیماری را قابل علاج می‌نامیم یعنی می‌شود شدیدا با آن مقابله کرد و به درمان رسید و فرد به زندگی روزمره و عادی خود ادامه دهد.

وی با بیان اینکه ما می‌توانیم مراحل ابتلا به سرطان را به چهار مرحله تقسیم کنیم، گفت: مرحله  چهار زمانی است که این بیماری از ارگان اصلی به مابقی اعضاء بدن انتشار پیدا کرده باشد. در این حالت ممکن است که دیگر درمان را علاج‌بخش ندانیم و درمان را تسکین بخش بدانیم. اگرچه حتی درمورد سرطان پستان در مرحله  چهار نیز اگر بیماری محدود باشد، باز هم می‌توان از کلمه علاج بخش استفاده کرد؛ بنابراین تمایل داریم که همه بیماران در مراحل اولیه ابتلا مراجعه کنند که کاملا درمان دارد و بیماری می‌تواند علاج شود.

شهید ثالث در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه این بیماری چقدر در مردان جدی است، گفت: این جدی بودن بستگی به مرحله کشف این بیماری دارد. در تمامی سرطان‌ها اگر با اولین علائم مراجعه و پیگیری اتفاق بیفتد، قطعا نتایج رضایت بخش خواهد بود.

یکی از علائم هشدار دهنده سرطان، لمس توده در هر قسمتی از بدن است. علامت دیگر مربوط به زخم‌هایی هست که خوب نمی‌شوند و بهبودی‌شان طولانی می‌شود، سرفه‌های طولانی مدت، تغییرات اجابت مزاج، ظهور ترشح جدیدی که قبلا وجود نداشته، تغییر رنگ در پوست، تغییری در شکل ظاهری پوست و... تمام این موارد می‌تواند علامت و زنگ خطر و هشدار دهنده باشدکه ممکن است ما شاهد یک تومور بدخیم در پشت این  باشیم ولی همواره گفته می‌شود که این علائم معادل سرطان پستان نیست، اما هشدار دهنده است و بایستی جدی گرفته شود. اگر این موارد را رعایت کنیم خیلی سریع‌تر می‌توان بیماری‌ها را تشخیص داد و درمان کرد.

وی با بیان اینکه تشخیص زودرس در حال حاضر به اندازه پیشگیری مهم است، گفت: تشخیص زودرس می‌تواند به کلی سرنوشت سِیر بیماری یک فرد را تغییر دهد. برخی مواقع تشخیص این علائم در مراحل ابتدایی سخت است زیرا تومور کوچکتر است. افرادی که دقت بیشتری دارند و معاینات شخصی‌شان را منظم و با دقت انجام می‌دهند زودتر متوجه می‌شوند.

افراد باتوجه به اینکه چقدر روی این موضوع حساس و دقیق هستند زودتر یا دیرتر متوجه خواهند شد. درصد بسیار کم و نادری نیز هستند که ممکن است علائمی نداشته باشند ولی در اقدامات غربالگری اکثر موارد قابل تشخیص است. فارغ از این مورد همواره علائم جزئی وجود دارد.

این متخصص رادیوانکولوژی درخصوص شایع‌ترین سن ابتلاء به بیماری سرطان پستان در مردان، گفت: سرطان پستان غالبا در مردان بالای ۵۰ سال مخصوصا بین ۶۰ تا ۷۰ سال مشاهده می‌شود، ولی به این معنی نیست که در سنین دیگر این بیماری رخ ندهد و یا گروه‌های سنی دیگر از این بیماری مستثنی باشند. در کل دنیا سن شروع سرطان در خانم‌ها اکثرا بالای ۵۰ سال و پیک سنی آن حدود ۵۶-۵۷ سالگی است.

سن ابتلا به سرطان پستان در ایران در بین خانم‌ها ۱۰ سال جوان‌تر از کل دنیا است و پیک سنی خانم‌های ایرانی ۴۷ سال و زیر ۵۰ سالگی است. در شرایط فعلی متاسفانه سرطان پستان در زیر ۴۰ سال نیز قابل رویت است، اما اصلا بحث‌های سنی به این صورت نیست که بگوییم فلان گروه سنی مستثنی هستند. در حال حاضر می‌گوییم پیک سنی ابتلاء به سرطان پستان در خانم‌ها ۴۷ سال است، اما اگر بنده به حافظه خودم در هفته گذشته مراجعه کنم، کلی بیمار خانم‌های زیر ۴۰ سال داشتم که مراجعه کرده‌اند؛ بنابراین در این سن شایع‌تر است، اما هیچ گروه سنی مستثنی نخواهند بود.

وی با بیان اینکه مراحل سرطان سینه در زنان و مردان کاملا مشابه هم است، گفت: سرطان پستان در زنان و مردان مرحله به مرحله مشابه هم هستند و باتوجه به اینکه توده در زمان تشخیص چه اندازه‌ای داشته باشد و  غدد لنفاوی ناحیه زیر بغل و اطراف توده و یا ارگان دیگری درگیر باشند یا خیر، متفاوت است. در این هنگام تقسیم بندی اتفاق می‌افتد که مرحله یک تا چهار تقسیم بندی می‌شود و درمان‌ها نیز برپایه همان مرحله بالینی و وضعیت بیمار خواهند بود.

شهید ثالث افزود: یکی از مهمترین و اصلی‌ترین موارد درخصوص درمان بیماری سرطان پستان، مراجعه زودهنگام است. در ادامه نیز اینکه درمان‌ها به خوبی پیگیری شوند به همان اندازه اهمیت دارد. اینکه بیمار یک پزشک را برای خود انتخاب کند، به پزشک خود اعتماد نماید و مسیرهای درمانی را مطابق نظر پزشک پیگیری کند و از طرف دیگر حمایت‌های روحی-روانی را نیز داشته باشد.

وی ضمن بیان اینکه ما در بسیاری از مواقع به بیماران پیشنهاد می‌کنیم که حتما از مشاوره‌های روانشناسی و روان‌پزشکی استفاده کنند، گفت: این مسئله در رویه درمان بسیار کمک‌کننده خواهد بود. روانشناس به عنوان یک بازوی کمکی به بیمار کمک می‌کند تا با تالمات روحی خود کنار بیاید و بتواند راحت‌تر این مسیر را طی کند. استرس اصلی‌ترین عاملی است که سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند.

به هنگام درمان یک بیمار سرطانی  خیلی نیاز داریم که سیستم ایمنی بدن او خوب باشد تا راحت‌تر درمان‌ها را جلو ببریم و وقفه درمانی کمتری به علت ضعف ایمنی داشته باشیم. هرچه این دوران با آرامش بیشتری جلو برود، هم درمان‌ها موثرتر است و هم آسیبی که بیمار می‌بیند کمتر خواهد بود. بنابراین وجود مشاوره‌ها در کنار درمان‌های اصلی واقعا کمک کننده خواهد بود.