پس از پایان سه مناظره

آیا اصولاً این نوع ساختار را می توان مناظره نامید یا آنکه شبه مناظره است؟

به نظرمن مهم ترین ویژگی هایی که در سخنان نامزدها بود عبارت بودند از:

1. پاسخ های تکراری در برابر سؤالات تکراری؛ زیرا همین حرف ها را در جای دیگر هم بارها گفته بودند. بسیاری از مفاهیم همچون معیشت مردم، شفافیت، صادرات، جوانان، زنان، کارگران، تولید را همه قبول دارند، مهم نحوة انجام آن است.  پاسخ اولیه بسیاری از آنها در آغاز این بود که بسیار مهم است و باید به آن توجه کرد.

2. بریده بریده بودن سؤالات یکی دیگر از ویژگی های این نوع مناظره بود که برمی گردد به طراحان سؤال.

3. تندی به یکدیگر و بد اخلاقی به ویژه از جانب بعضی بسیار چشمگیر بود

4. تشبث به هر چیز حتی ورود به مسائل شخصی همدیگر، یکی دیگر از ویژگی های این مناظره بود و بعضی برای جلب آرای خاکستری و حتی مخالف از هر امکانی استفاده کردند و به هر دری زدند.

5. تأکید بر توان داخلی و استفاده از امکانات موجود و تقویت تولید محور بحث جمعی و از طرف مقابل حل مسائل را به خارج مرتبط کردن محور بحث جمعی دیگر بود.

6. بعضی دارای برنامه مکتوب و متکی بر آمار بودند و بعضی حواله به مطالعه بعداز انتخاب می دادند و این نشان از این داشت که بعضی ها از قبل آماده نامزد شدن بوده و بعضی ناگهانی تصمیم گرفته اند.

7. باز کردن اسرار کشور و گرا دادن به بیگانه از مواردی بود که به خصوص از جانب بعضی نامزدها مطرح شد و بوی ساختار شکنی می داد.

8. پیش داوری یا فرافکنی بعضی دیگر جالب توجه بود، به این عنوان که اگر من انتخاب نشوم پس حتماً انتخابات مهندسی شده و معلوم است چه کسی از صندوق بیرون می آید. بدیهی است این توهینی به دولت مستقر است که انتخابا ت را برگزار می کند.

9. برائت از دولت فعلی، و نقد آن تقریباً محور بحث همه نامزدها بود. هیچکس از عملکرد دولت فعلی دفاع نکرد. در حالیکه بعضی مفاد مباحثشان به طور ضمنی ادامه دولت فعلی را خاطرنشان می کرد.

10. پرداخت نقدی و یافتن منبع برای آن هم، یکی دیگر از وعده ها بود که بیشتر برای جلب توجه محرومان مطرح شد.

11. هدفمند کردن یارانه ها یکی دیگر از مباحث بود که انجام آن اراده جدی و قوی می خواهد.

12. بحث بانکها، نقدینگی و بانک مرکزی یکی از پر چالش ترین بحث ها بود. اینکه آیا دولت بعدی بتواند اصلاح ساختار کند خود امری بسیار جدی است.

13.  به جای دفاع از سیاست خارجی بحث به حواشی مانند آن FATF  مربوط بود.

14. امنیت و دفاع در بحث ها کمرنگ بود. شاید به خاطر اهمیت و مورد قبول بودن آن کمتر بحث شد؛ اما همه از شهید حاج قاسم مایه گذاشتند.

15. تمرکززدایی یکی دیگر از محورها بود که اگر چه خوب است ولی حد و حدود باید داشته باشد. اینکه هر فرمانداری مسئول همه چیز باشد بدون اینکه آمایش سرزمینی و موضوعی و مزیتهای منطقه ای مورد وفاق مشخص شده باشد تبعاتی را به بار می آورد که معلوم نیست تا چه حد قابل اجرا است. آیا دولتهای فدرال هم تا این اندازه اختیارات را تفویض می کنند؟ وانگهی تربیت نیروی کارآمد کار کمی نیست. دست کم باید کشور به چند منطقه از جهات مختلف تقسیم شود تا بتوان نسبت به مسائل آن تصمیم گرفت.

16. مسکن، اشتغال و تشکیل خانواده و فرزندآوری یک بسته برنامه ای است که مورد توجه بود. ربط و تقدم و تأخر و اطمینان از تداوم برنامه باید آنچنان شفاف باشد تا رأی دهنده قانع شود که این امور شدنی است.

بسیاری از ایرادها بر می گردد به نحوه و ساختار مناظره. به نظر می رسد باید صدا و سیما طرح تازه ای بریزد. زیرا نامزدها این نوع سؤالاتی را که صدا و سیما طراحی کرده بود را در برنامه های دیگر پاسخ می گویند. بهتر است به جای این سه دقیقه ها و چهار دقیقه ها، یک ربع تا نیمساعت به نامزد وقت داده شود تا برنامه جامع خود را طرح، اولویت ها را بیان و راه تحقق آنها را بازگو کند و دیگر نامزدها آن را عمیقاً نقد کنند و فرصتی برای پاسخگویی به وی بدهند تا از برنامه اش دفاع کند و همینطور برنامه برای دیگر نامزدها تکرار شود. آنگاه مردم می توانند قضاوت کنند. بحث مشترکات نیاز به بازگویی ندارد. آنها باید بگویند که اگر چنین کنند نتیجه چنان خواهد شد.

برنامه اگر جامع بود آنوقت می توان گفت که من از جوان، یا زنان استفاده می کنم. اینطور سؤال کردن پاسخش این است که بلی برای من این امر مهم است. کدام نامزدی است که بگوید جوانان یا زنان و به طور کلی مردم و معیشت آنها برایش مهم نیست. اگر پاسخ ها بازبینی شود مطالب بسیاری از جملات تکراری را می توان یافت که می شود از بیان آنها اجتناب کرد.

امیدوارم که صدا و سیما برای انتخابات بعد در برنامه مناظره خود بازنگری کند و نامزدهائی که رأی نیاوردند برنامه هاشان را به برنده تقدیم کنند و نهایت سعی را در همکاری بدون انتظار گرفتن پست از وی بنمایند.