دارویی علیه فراموشی! ماجرای داروی جدید آلزایمر چیست؟

نخستین دارو برای درمان آلزایمر بالاخره به تایید سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا رسید. اتفاقی که در ۲۰ سال گذشته بی‌سابقه است. 

آدوکانوماب (Aducanumab) دارویی جنجالی و بحث‌برانگیز برای درمان بیماری آلزایمر است که روز دوشنبه تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را دریافت کرد. براساس گزارش گاردین، هنوز اسناد و مدارکی وجود دارد که کاراییِ این دارو را زیر سوال می‌برد اما دریافت تاییدیه از آمریکا می‌تواند نقطه شروعی باشد برای اینکه این دارو در دسترس همه مردم جهان قرار بگیرد. 

در ماهِ مارسِ سال ۲۰۱۹ دو دوره آزمایشی این دارو متوقف شدند چرا که گفته می‌شد دارو اصلا اثری نداشته‌است. بایوژن (Biogen)، کارخانه تولیدکننده این دارو در آن زمان اعلام کرده بود بعید است آدوکانوماب حافظه و تخیل افراد را بهبود ببخشد. 

اما بعداً این شرکت اعلام کرد در تحلیل‌های مجددی که صورت گرفته، مشخص شده آن دسته از گروه آزمایشی که دارو را به صورت بلندمدت‌تر و در دوزهای بیشتر دریافت کرده‌اند، شاهد اثربخشی آن هم بوده‌اند طوری‌که مهارت‌های تخیل آن‌ها بهبود یافته و همچنین روند تنزل حافظه‌شان، کند شده و به آن‌ها کمک کرده‌است به کارهای روزانه خود رسیدگی کنند. 

حالا سازمان غذا و داروی آمریکا این دارو را با یک شرط تایید کرده‌است، شرط هم این است که کسانی این دارو را مصرف کنند که در مرحله چهارمِ آزمایشی قرار دارند. این یعنی، نام این افراد در پژوهش‌ها قرار می‌گیرد تا بعداً پژوهشگران بگویند دارو اثری در پیشگیری از زوالِ ذهنی داشته یا خیر. آن‌ها از این طریق، تمامی اطلاعات درباره مزایا و عوارض این دارو را تشخیص خواهند داد. 

اما برخی از دانشمندان از این تصمیم سازمان غذا و داروی آمریکا حیرت‌زده هستند. رابرت هوارد، استاد علم روانشناسی در دانشگاه یو سی ال، به گاردین گفته: «من در زمینه زوال عقل پژوهش‌های زیادی کرده‌ام و اعضای خانواده‌ام هم این بیماری را تجربه کرده‌اند. به همین خاطر اصرار دارم که درمانی برای این بیماری پیدا شود اما تایید داروی آدوکانوماب از نگاه من اشتباهی فاحش است که اثرات منفی بر بیماران و خانواده‌های‌شان می‌گذارد. به‌علاوه این اقدام، به پژوهش‌هایی که اکنون یک دهه است در زمینه درمان زوال عقل انجام می‌شود، آسیب می‌زند.»

براساس گزارش بی‌بی‌سی، اگر این دارو در بریتانیا هم تایید شود، دست‌کم ۱۰۰ هزار بریتانیایی می‌توانند از آن برخوردار شوند. 

خیریه‌ها با گرمی از این خبر استقبال کرده‌اند. اما دانشمندان هنوز نسبت به این دارو اطمینان‌خاطر ندارند. 

آدوکانوماب، دارویی است که آمیلوید را هدف قرار می‌دهد، نوعی پروتئین که خوشه‌های ناهنجار و غیر عادی در مغزِ افرادی که مبتلا به آلزایمر هستند، ایجاد می‌کند. این خوشه‌ها آسیب‌هایی را به مغز وارد می‌کنند که منجر به زوال عقل می‌شود. مشکلات نظیر گیجی، اختلال در رابطه، اختلال در حافظه و فرایند فکر کردن، همگی جزو مشکلات ناشی از این بیماری هستند. 

ظاهرا آدوکانوماب در مراحل اولیه بیماری و در مورد برخی از بیماران جوابگو است. به این ترتیب افراد جدیدی باید برای استفاده از این دارو ثبت‌نام کنند اما بسیاری از بیماران تمایلی به پیش‌قدم شدن برای دریافت دارو ندارند. 

بیش از ۳۰ میلیون نفر در سرتاسر جهان با سنی بیش از ۶۵ سال، به بیماری آلزایمر مبتلا هستند. این داروی جنجالی می‌تواند روزنه امیدی برای آینده‌ای بدون فراموشی باشد.