نقش یارانه معیشت بر خانوارها چقدر است؟

یارانه، هر چند مبلغ آن اندک است اما بسیاری از خانوارهای کشور هر ماه منتظر هستند که پرداخت شود تا بلکه بخشی از هزینه‌های زندگی خود را پوشش دهند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که برای کم‌درآممدترین خانوارها یارانه تا بیش از 35 درصد از هزینه‌های ماهانه یک خانواده را پوشش می‌دهد.

در حال حاضر ماهانه دو نوع یارانه به حساب سرپرست‌ خانوارها واریز می‌شود. یکی یارانه نقدی و دیگری یارانه معیشتی بنزین.

دو یارانه‌‌ای که هر ماه پرداخت می‌شود

یارانه نقدی به آن یارانه‌ای می‌گویند که به ازای هر نفر از افراد خانواده 45 هزار و 500 تومان به حساب سرپرست واریز می‌شود. معمولا 20‌ام هر ماه یارانه نقدی پرداخت می‌شود و بر اساس آخرین برآوردها در حال حاضر 76 میلیون نفر از جمعیت کشور ماهانه این یارانه را دریافت می‌کنند. پرداخت یارانه نقدی حدود 10 سال است که آغاز شده و طی این 10 سال نیز رقم آن ثابت مانده است.

اما یارانه معیشتی به یارانه‌ای گفته می‌شود که از سال 98 و به دنبال افزایش نرخ بنزین پرداخت آن آغاز شد. بنزین در آبان 98 دو نرخی شد و بنزین یارانه‌ای به قیمت 1500 تومان در هر لیتر و بنزین آزاد به قیمت 3000 تومان در هر لیتر رسید. قرار شد که درآمد دولت از محل اصلاح قیمت این سوخت در قالب «یارانه معیشتی بنزین» به مردم باز گردد. از این رو از آن سال معمولا دهم هر ماه یارانه معیشتی به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود. مبلغ یارانه معیشتی برای خانواده‌های یک نفره ۵۵ هزار تومان، خانواده‌های دو نفره ۱۰۳ هزار تومان، خانواده‌های سه نفره ۱۳۸ هزار تومان، خانواده‌های چهار نفره ۱۷۲ هزار تومان و خانواده‌های پنج نفره و بیشتر ۲۰۵ هزار تومان واریز خواهد شد.

خانواده 4 نفره چقدر یارانه دریافت می‌کند؟

از این رو می‌توان گفت که یک خانواده 4 نفره که هر دو یارانه معیشتی و نقدی دریافت می‌کند هر ماه از محل یارانه‌ها 354 هزار تومان دریافتی دارد.

از این مبلغ 182 هزار تومان برای یارانه نقدی و 172 هزار تومان ایت یارانه معیشتی بنزین است.

یارانه چقدر از هزینه‌ها را پوشش می‌دهد؟

سهم یارانه از هزینه یک خانواده 4 نفره در دهک‌های درآمدی

هرچند مبلغ یارانه‌ای که خانوار چهار نفره هر ماه دریافت می‌کند، بسیار ناچیز است اما برای خانوارهای کم درآمد می‌تواند تا حدودی از هزینه‌هایشان را پوشش دهد.

هزینه ماهانه دهک‌های مختلف درآمدی متفاوت است. همچنین خانوارهای شهری و روستایی نیز مبلغ متفاوتی برای هزینه‌های خود می‌پردازند، همانطور که متوسط درآمد این خانوارها نیز فرق دارد.

آخرین برآوردها نشان می‌دهد که هزینه ماهانه دهک اول جمعیت روستایی(10 درصد جمعیت روستایی که کمترین درآمد را دارند) در حال حاضر نزدیک به یک میلیون تومان است. بر این اساس، یک خانواده 4 نفره در دهک اول بیش از 35 درصد از هزینه‌های ماهانه خود را با یارانه‌ها پرداخت می‌کند.

اما در خانوارهای شهری، دهک اول ماهانه بیش از 2 میلیون تومان هزینه دارد. برای این خانوارها یارانه حدود 17 درصد از هزینه‌هایشان را پوشش می‌دهد.

تاثیر یارانه در تامین هزینه‌های خانوارها با هر پله که در دهک‌های درآمدی بالا می‌رویم کاهش می‌یابد به طوریکه تاثیر آن برای یک خانواده دهک دهم شهری(10 درصد پردرآمدترین افراد جامعه شهری) به حدود 2 درصد و یک خانواده دهک دهم روستایی به حدود 5 درصد کاهش می‌یابد.

چگونه یارانه کارآمدتر می‌شود؟

یارانه در ایران به شکل ناکارآمدی پرداخت می‌شود. شیوه درست آن است که یارانه دهک‌های بالای درآمدی قطع شود و مبلغ آن به خانوارهای کم درامد اختصاص یابد.

یارانه در کیفیت دهک‌های بالای درآمدی تاثیر چندانی ندارد، اما برای خانوراهای کم درآمد نقش مهمی ایفا می‌کند.

به این طریق هم زندگی برای خانوراهای کم درآمد آسان‌تر می‌شود و هم تخصیص منابع عادلانه‌تر انجام خواهد شد.