کشف اجساد در مخازن زباله ازچه زمانی آغازشد؟
می‌گویند سالی دو بار در این مخازن بزرگ تکه‌هایی از بدن انسان پیدا می‌شود، اما خبرهای حوادث را که مرور می‌کنیم، آمارهای بیشتری از جسد‌های تکه‌تکه‌شده که در کیسه زباله یا گونی کشف شده‌اند، پیدا می‌کنیم.
می‌گویند سالی دو بار در این مخازن بزرگ تکه‌هایی از بدن انسان پیدا می‌شود، اما خبرهای حوادث را که مرور می‌کنیم، آمارهای بیشتری از جسد‌های تکه‌تکه‌شده که در کیسه زباله یا گونی کشف شده‌اند، پیدا می‌کنیم.
برخی از جسدها هم هرگز پیدا نمی‌شوند، اگر خوب پنهان شده باشند. برخی جسدها هم هر تکه‌شان در یک مخزن رها شده است؛ دست و پایی در یک بخش شهر و دست و پایی در سوی دیگر. تنها در اعتراف یک پدر مشخص شده او در سه سال مختلف تکه‌های بدن داماد، دختر و پسرش را در سطل‌های زباله تهران رها کرده است؛ جسد آخری پیدا شده و راز دو جنایت دیگر هم کشف می‌شود.
اهالی اکباتان به‌جای مخزن زباله‌ای که تکه‌های بدن بابک خرمدین در آن کشف شده است، درختی کاشته‌اند. سال‌هاست که مخازن زباله شهری یکی از محبوب‌ترین مکان‌ها برای پنهان‌کردن اجساد هستند.
مهر سال گذشته بود که مأموران شهرداری داخل سطل زباله‌ای در منطقه زعفرانیه، جسد زن جوانی را پیدا کردند. با اعلام موضوع به پلیس، در نخستین بررسی‌ها مشخص شد این زن را بعد از مرگ با دست و پاهای بسته داخل گونی قرار داده و درون سطل زباله انداخته‌اند.
نیمه تابستان همان سال، مردی کارتن‌خواب وقتی در سطل زباله به دنبال پیداکردن ضایعات بود، ناگهان با نیم‌تنه یک مرد جوان روبهرو شد.
کمی قبل‌تر، جسد دختری 27ساله در یکی از مخازن زباله پیدا شده بود؛ دختری که حساب‌های بانکی‌اش نشان می‌داد وضعیت مالی خوبی دارد و برخی به طمع به‌دست‌آوردن پس‌انداز وی، دست به قتل او زده‌اند.
به‌جز این دختر جوان، مدتی پیش در شرق تهران جسد پیرزنی کشف شده بود. کسی که این جسد را پیدا کرده، به پلیس گفته بود: «ضایعات‌جمع‌کن هستم، لحظاتی قبل وقتی برای جمع‌آوری ضایعات سراغ سطل زباله‌ای در پارک میثاق رفتم، با یک کارتن بزرگ داخل سطل مواجه شدم. می‌خواستم کارتن را بیرون بیاورم که متوجه شدم خیلی سنگین است. درِ کارتن را که باز کردم، ناگهان با جسد یک زن مواجه شدم».
با حضور بازپرس ویژه قتل در محل، جسد زنی سالخورده که چادر و لباس خانه به تن داشت و گلویش را با چاقو بریده بودند، مشاهده شد.
آنها که اخبار حوادث را دنبال می‌کنند، خاطرشان می‌آید که اولین قتل سال 98 با کشف جسد مرد جوانی داخل یک سطل زباله در منطقه حکیمیه به ثبت رسید. مأموران پس از حضور در محل حادثه، با جسد مرد جوانی مواجه شدند که سرش با پلاستیک مشکی‌رنگ بسته شده و آثار ضرب و شتم، شکستگی و کبودی روی سر و صورتش وجود داشت.
در همان سال مرد میان‌سال که دخترعمویش را به عقد موقت خود در‌آورده بود، در جریان یک درگیری لفظی او را به قتل رساند و جسدش را در سطل زباله انداخت... .
اما از چه زمانی مخازن زباله به یکی از مکان‌های امن برای پنهان‌کردن اجساد تبدیل شدند؟
یک کارشناس قدیمی حوزه پسماند در این رابطه می‌گوید: این نوع اتفاق‌ها از 10، 12 سال پیش آغاز شد؛ زمانی که برای مکانیزه‌کردن جمع‌آوری زباله‌ها، این مخازن بزرگ در سطح شهر نصب و دیگر جمع‌آوری زباله از درِ منزل در ساعات مشخص متوقف شد. آمار دقیقی از میزان کشف جسد در مخازن زباله وجود ندارد؛ همان‌طور که آمار دقیق خودکشی داده نمی‌شود.
بااین‌حال، اگر خبرهای کشف اجساد در مخازن زباله را دنبال کنیم، حتما به بیش از دو، سه مورد در سال برمی‌خوریم. متأسفانه سایر شهرها نیز به تبعیت از تهران، مخازن بزرگ را جایگزین مخازن کوچک و سطل‌های زباله کرده‌اند؛ در‌حالی‌که ادامه این روند اقتصادی نیست و در طرح جامع رویکرد تازه‌ای به این مخازن داریم که در صورت اجرائی‌شدن، خودبه‌خود موضوع زباله‌های مجرمانه نیز کاهش پیدا می‌کند. در شهرهای بزرگ دنیا که مشابه تهران هستند، در هفته دو تا سه بار زباله جمع‌آوری می‌شود که امیدواریم با همراهی مردم این اتفاق در تهران نیز بیفتد.
راهکار حذف پسماند مجرمانه
پاکبان‌ها وقتی با جسدی در مخازن روبهرو می‌شوند، چه باید بکنند؟ آیا دستورالعملی برای برخورد با این‌گونه حوادث پیش‌بینی شده است؟ سید‌آرش حسینیمیلانی، رئیس کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران، در‌خصوص اینکه آیا برای پیداکردن جسد در داخل مخازن زباله، پروتکلی وجود دارد و پاکبان‌ها نسبت به آن آموزش دیده‌اند، می‌گوید: عوامل پیمانکار به نیروی انتظامی اطلاعرسانی می‌کنند و روند پیگیری انجام خواهد شد. این نوع حوادث همیشه رسانه‌ای نمی‌شود، ولی پیگیری‌های لازم انجام می‌شود.
او با بیان اینکه در شهرک اکباتان نیز مجتمع‌های مسکونی دارای سیستم شوتینگ هستند اما در برخی از فضاهای مجاور، مخازن روباز نیز دارند، ادامه می‌دهد: متأسفانه مخازن روباز کنونی به شکلی است که قابلیت پنهان‌کردن انواع اجسام و پسماندها وجود دارد، اما در برنامه پنج‌ساله سوم و طرح جامع پسماند به این موضوع توجه شده و مخازنی طراحی شده که دارای سیستم تجهیزات هوشمند هستند و نوعی از مخازن مکانیزه که درهای آن قفل می‌شود و دسترسی آن محدود شده که در سازمان مدیریت پسماند نمونه‌ای از این مخازن رونمایی شده است.
این عضو هیئت‌رئیسه شورای شهر تهران می‌گوید: همچنین یکی دیگر از روش‌هایی که پیگیری می‌شود، تحویل زباله‌ها از درِ منازل است که با این سیستم، مخازن روباز در سطح شهر کمتر شده و طبیعتا امکان استفاده مجرمانه نیز کاهش پیدا می‌کند.
حسینیمیلانی با اشاره به مناطق مرکزی شهر تهران یادآور می‌کند: هر‌چند در برخی از معابر مانند بافت مرکزی و قدیمی شهر، به‌دلیل نوع معبری که دارند، نیاز است که این مخازن همچنان باقی بمانند، اما اصلاحات لازم باید درباره آنها انجام شود.
سالی یکی، دو مورد گزارش جسد داریم
صدرالدین علیپور، رئیس سازمان مدیریت پسماند شهر تهران، با اشاره به اینکه در رویکرد جدید به مخازن زباله تلاش شده این مخازن در داخل خانه‌ها باشد و صاحب و مالک داشته باشد تا مشخص شود چه کسانی چه میزان زباله تولید می‌کنند، گفت بااین‌حال این برنامه‌ها آنی اجرای نمی‌شود و به آموزش‌های مستمر نیاز است. در حال حاضر در این مخازن هر چیزی ریخته می‌شود؛ از سم و اسید گرفته تا مبل و... . در سال یکی، دو مورد جسد هم گزارش داده می‌شود که به‌دلیل نوع مخازنی است که وجود دارند.
او ادامه می‌دهد: پیش از رخ‌دادن این حوادث، به‌دنبال تغییر فرم مخازن زباله بودیم که نیاز به همراهی برای این تغییرات داریم. در طرح کاپ و طرح جامع پسماند، به موضوع تغییر شیوه ذخیره‌سازی زباله اشاره شده است. در حال حاضر مخازن ما روباز هستند و هیچ نظام زمانی‌ای برای گذاشتن زباله وجود ندارد.
هر شهروندی هرچه می‌خواهد و در هر زمانی داخل این مخازن می‌ریزد. نوع زباله نامشخص است؛ در‌حالی‌که اگر این مخازن وارد ساختمان‌ها بشود و مالک داشته باشد، محتویات آنها قابل کنترل است و یک نظام جمع‌آوری مشخص نیز اجرائی خواهد شد و موضوع تفکیک زباله از مبدأ اتفاق می‌افتد و شهروندان نیز براساس میزان تولید زباله، عوارض پسماند خواهند داد و کار جداسازی پسماندهای الکترونیکی حجیم و... نیز در همان مبدأ انجام خواهد شد. این اتفاق با اجرای طرح کاپ در برخی از محلات تهران رخ داده است.
البته برای مردم راحت‌تر است هر ساعتی که دلشان می‌خواهد هر میزان زباله را در این مخازن بیندازند. ما در برخی از محلات تا سه نوبت نیز زباله‌ها را جمع‌آوری می‌کنیم. او در‌خصوص اینکه آیا پاکبان‌ها در مواجهه با جسد آموزش‌های لازم را دیده‌اند، می‌گوید: در صورت مشاهده چنین موضوعاتی، پاکبان‌ها به سرکارگران خود اطلاع داده، سپس به شهرداری ناحیه اعلام می‌شود و نیروی انتظامی به‌عنوان متولی اطلاعرسانی می‌کند.
به‌جز این موضوعات، ما با زباله‌های دیگری مانند سلاح یا مواد سمی هم روبهرو هستیم که گاهی باعث حوادثی مانند زخمی‌شدن پاکبان‌ها ناشی از اسید می‌شود که این نوع اتفاق‌ها با اجرای طرح کاپ و جایگزینی سطل زباله‌هایی که هوشمند هستند یا درهای بسته دارند و انتقال این سطل‌های زباله به داخل خانه‌ها و مالکیت پیداکردن آنها به حداقل خواهد رسید. در حال حاضر زباله‌های ما از تر و خشک و حجیم در هر زمانی داخل مخازن ریخته می‌شود؛ در‌حالی‌که در دنیا حتی اگر زباله تر را در مخزن زباله خشک رها کنند، گاهی تا بیش از هزار یورو جریمه می‌شوند.