پشت پرده اختلافات موجود، پاکستان و امارات چیست؟

شاه محمود قریشی، وزیر امور خارجه پاکستان، اخیراً سفری سه روزه خود به امارات را به اتمام رساند، آن هم در شرایطی که دو کشور سالگرد روابط 50 سال خود را جشن می‌گیرند.

 هم‌ زمان، نماینده امارات در واشنگتن تأیید کرد که امارات متحده عربی میان هند و پاکستان میانجی گری کرده است. در 25 فوریه، دو کشور تصویب ناگهانی توافق آتش بس خود را در مرز کشمیر اعلام کردند.

سفر وزیر خارجه اسلام آباد در این ماه با چشم انداز جدید اقتصادی پاکستان ارتباط دارد، به نظر می‌رسد برقراری روابط مطلوب‌تر با کشورهای حاشیه خلیج فارس یک اولویت مهم برای پاکستانی‌ها است. قریشی پس از سفر به امارات متحده عربی به ایران و ترکیه رفت و قصد دارد به زودی از قطر دیدار کند.

قریشی در سفر سه روزه خود به امارات با بزرگان و اعضای جامعه مهاجرین پاکستان دیدار کرد و در مورد راه‌های افزایش همکاری های دوجانبه، از جمله در زمینه‌های تجارت و سرمایه گذاری به گفتگو نشست. در پایان این دیدار، امارات متحده عربی اعلام کرد که وام 2 میلیارد دلاری به پاکستان که در سال 2019 درخواست شده بود خواهد داد.

این سفر بارقه‌ای از امید را ایجاد کرد که ممکن است سرانجام رکود در روابط پاکستان و امارات متحده عربی به پایان برسد.

امارات متحده عربی در ابتکارات مختلف کمک به پاکستان در طول سالها شرکت کرده است، از جمله برنامه کمک به پاکستان امارات متحده عربی که در سال 2011 آغاز شد. براساس این برنامه ابوظبی مبادرت به ساخت مدارس، جاده و پل همراه با پیشرفت در بخش بهداشت کرد.

امارات متحده عربی از نظر سرمایه گذاری مستقیم خارجی یکی از بزرگترین کمک کنندگان به پاکستان است که بیشتر در بخشهای تجاری، بانکی، مخابرات و انرژی متمرکز است. جلسات نظامی سطح بالا نیز هر از گاهی بین دو ظرف برگزار می‌شود.

پاکستان تمایز واحدی از تأسیس نیروی هوایی امارات پس از استقلال در سال 1971 دارد. از همه مهمتر، امارات محل زندگی دومین جامعه بزرگ مهاجرین پاکستان با حدود 1.6 میلیون مهاجر در حاشیه خلیج فارس است. سرمایه‌گذاری حدود 4.6 میلیارد دلاری امارات در پاکستان برای اقتصاد این کشور بسیار مهم است.

اما در سال 2015، هنگامی که پاکستان از اعزام نیروهای خود برای جنگ ائتلاف به رهبری سعودی در یمن امتناع ورزید، روابط رو به تیرگی نهاد، امارات متحده عربی به دلیل عدم پشتیبانی اسلام آباد به شدت این کشور را سرزنش می کند. این شرایط همچنین فرصتی برای روابط بیشتر هند و امارات فراهم آورد.

با بی طرف ماندن پاکستان در زمان اوج بحران قطر و کشورهای دیگر حاشیه خلیج فارس در سال 2017، اوضاع همچنان بدتر شد. در میان انتقادات پاکستان از بی تحرکی کشورهای خلیج فارس در قبال جنایات هند در کشمیر و روابط اخیر امارات و اسرائیل، روابط بیش از پیش هم متشنج شد.

جای پای اسلام آباد در خلیج فارس

نوامبر گذشته، امارات متحده عربی صدور ویزای کار برای اتباع پاکستان را ممنوع کرد. اگرچه این اقدام به بیماری همه گیر کویید-19 نسبت داده شد، اما برخی عوامل اساسی ژئوپلیتیکی از جمله افزایش روابط اسرائیل با کشورهای حاشیه خلیج فارس را علت این تصمیم دانستند. همچنین گزارش‌هایی در مورد افزایش تبعیض علیه پاکستانی ها در امارات متحده عربی نیز به گوش می‌رسد.

در همین حال، امارات متحده عربی هند را نه تنها در حوزه اقتصادی، بلکه به صورت کلی در قامت متحد خود می‌بیند، متحدی که با اسرائیل هم روابط حسنه‌ای دارد.

در همین زمان، زمینه‌های حضور پاکستان در حوزه خلیج فارس به سرعت در حال از بین رفتن است. آن روزها که پاکستان به عنوان تنها کشور مسلمان دارای سلاح هسته‌ای قد علم می‌کرد دیگر گذشته است. نظر می‌رسد اکنون اقتصاد تنها مسیر پایدار برای برقراری ارتباط است، به همین دلیل پاکستان با افزایش تجارت و سرمایه گذاری قصد دارد جای پای خود را در خلیج فارس حفظ کند. تمرکز قریشی در غرفه پاکستان در نمایشگاه دبی گواه این موضوع است.

با این حال به قول معروف، هیچ ناهار مجانی وجود ندارد. برای امارات متحده عربی، پاکستان متناسب با سیاست کاهش وابستگی به نفت، فرصت‌هایی برای سرمایه گذاری خود فراهم می‌کند. ابوظبی بارها و بارها تمرکز خود را برای سرمایه گذاری در کریدور اقتصادی چین و پاکستان و تمرکز بر شرکت‌های کوچک و متوسط ابراز داشته است.

علاوه بر این، گزارش شده است که یک طرح جامع برای ایجاد بزرگراه پیشنهادی نفت در منطقه گوادر پاکستان در حال انجام است که به فرصت های بیشتری برای سرمایه گذاری امارات متحده عربی فراهم می‌کند.

به دوحه برگردید

در این زمینه، توجه به این نکته مهم است که نقش امارات به عنوان یک قدرت منطقه‌ای در خلیج فارس به طور فزاینده‌ای تحت الشعاع قطر قرار گرفته است، این کشور روابط بسیار خوبی با هند و پاکستان دارد. در ماه فوریه، دوحه و اسلام آباد توافق نامه 10 ساله گاز طبیعی مایع شده را امضا کردند و روابط پویای پاکستان با قطر در تسهیل گفتگوها بین آمریکا و طالبان به عنوان بخشی از روند صلح افغانستان بسیار مهم بوده است.

روابط دو جانبه در دوران معاصر مبتنی بر منافع متقابل بوده است و برای اطمینان از پایداری آن، رعایت مقدمات اقتصادی لازم است. با وجود اختلافات موجود، پاکستان و امارات هر دو چیزهای زیادی را می‌توانند از روابط دوستانه مبتنی بر موارد عملی بدست آورند.