" دریای پارس" به نام سرزمین ایران، ابدی شد

«در روزی بزرگ قرار داریم؛ روزی که در آن، زخم مهاجمان استعمارگر، بر چهره غرور ملی ایرانیان ترمیم یافت. ۳۹۹ سال از آن روز باشکوه گذشت و در چهارصدمین سال آن فتح جاودانه قرار داریم؛ روزی که هرمز، مروارید خلیج فارس، دوباره به مام میهن بازگشت. روزی که پرچم حاکمیت ایران، دوباره در سواحل جنوبی خلیج فارس به اهتزاز درآمد. آن روز، فرزندان این سرزمین حماسه‌ای جاودانه ساختند و پرتغالی‌های استعمارگر که بیش از یک قرن اتباع ایران را در دو سوی دریای پارس آزار داده‌ بودند، به سزای عمل خود رسیدند و اینک، قلعه رها شده آنها در جزیره هرمز، نماد و نشانی است برای هر بیگانه‌ای که قصد حریم مقدس ایران کند. دهم اردیبهشت‌ماه را به همین مناسبت، روز ملی خلیج فارس نامیده‌اند. امروز یک روز خاص در تقویم ماست؛ روز یادآوری یک حق ابدی و تاریخی، روز بازخوانی منشور دفاع از حقوق جاودانه یک ملت؛ ایرانیان.

خلیجی که همیشه فارس می‌ماند

خلیج فارس از دوران باستان این نام زیبا را بر خود دارد. این سخن ما نیست که از میل و اشتیاق زیادمان به میهن ابراز شده‌ باشد. یونانیان آن را «سینوس پرسیکوس» می‌نامیدند و گاه با برخی تغییرات آن را «پرسیکوس کُلپُس» معرفی می‌کردند؛ آن‌گونه که استرابون، مورخ و جغرافی‌دان قرن اول میلادی ابراز می‌کند. ایرانیان در عهد هخامنشی، خلیج فارس را «پارسا درایا» (Parsa Draya) می‌خواندند و این شاید، همان دریای پارس باشد که به متون شرق و غرب راه یافت و هویت آن را به نام سرزمین ایران، ابدی کرد. بعدها، جغرافی‌دانان مسلمان نیز، نام «بحر فارس» را برای خلیج فارس استفاده کردند و بر این نام اصیل، مُهر تأیید زدند. این یک واقعیت تاریخی است که ایران، در هر دوره و با هر حکومتی، حق حاکمیت طبیعی و اصیل خود را بر دو سوی خلیج فارس حفظ کرد و تا پیش از آن‌ که پای استعمارگران در قرن ۱۶ و ۱۷ میلادی به این نیلگونِ راهبردی باز شود و برخی شیوخ طماع را برای کسب قدرت تحریک کند، هیچ چیزی، مانع از استقرار این حاکمیت طبیعی و دایمی نبود. ایرانیان طی چند سده اخیر نیز برای پاسداری از این حق، سخت کوشیده‌اند. صرف نظر از تلاش صفویان که با پایمردی امامقلی‌خان، سردار نامی ایران در عصر صفویه، پیروزی زرین دهم اردیبهشت سال ۱۰۰۱ش را رقم زد، نادر نیز برای حفظ حاکمیت ایران بر خلیج فارس کوشید و با ایجاد ناوگانی نسبتاً نیرومند، سعی در اعمال این حاکمیت داشت که اجل مهلتش نداد.

روایت آن فتح بزرگ

پیروزی سپاه ایران و بیرون‌راندن پرتغالی‌های متجاوز از جزیره هرمز و خلیج همیشه فارس، یک فرایند چند ماهه بود. زمستان سال ۱۰۰۰ش، ایرانیان تصمیم گرفتند که به اشغالگری استعمارگران در سواحل خلیج فارس پایان دهند. با حرکت امامقلی خان به سمت گمبرون (بندرعباس فعلی) و جاسک، مردم غیور منطقه نیز به سپاه ایران پیوستند. ارتش ایران، در اسفند سال ۱۰۰۰ش با پنج هزار سپاهی وارد گمبرون شد. امامقلی‌خان پس از چند روز توقف در گمبرون، سپاه را به دو بخش تقسیم و یک بخش را مأمور آزادسازی قشم کرد. سلحشوران ایرانی با استفاده از تاریکی شب، از دریا عبور کردند و به سرعت خود را به جزیره قشم رساندند. در سحرگاه روز بعد، شیپور جنگ نواخته شد. سربازان دلاور ایران با حمله‌ای برق‌آسا، قلعه نظامی پرتغالی‌ها را فتح کردند. سرعت عمل شگفت‌انگیز آنها، توان هرگونه مقاومت را از اشغالگران گرفت. ۵۰۰ اشغالگر به اسارت سپاه ایران درآمدند و بقایای نیروهای پرتغالی، با کشتی به جزیره هرمز گریختند. همزمان با این حمله پیروزمندانه، مردم منطقه جلوار (رأس‌الخیمه)، در آن سوی خلیج‌ فارس نیز با کمک سپاهیان ایران و فرماندهی غیر مستقیم امامقلی‌خان، پرتغالی‌ها را از منطقه خود بیرون راندند. با آزادسازی قشم و رأس‌الخیمه، تنها مسیر رسیدن آب و آذوقه به جزیره هرمز در اختیار سپاه ایران قرار گرفت. شرایط پرتغالی‌ها روز به روز بدتر می‌شد و امامقلی‌خان با تصرف انبارهای مهمات پرتغالی‌ها در قشم، تجهیزات سپاه را افزایش داد.

به سوی هرمز

اواخر اسفند سال ۱۰۰۰ش، سپاه ایران، به فرماندهی امامقلی‌خان و با استفاده از کشتی‌ها و لنج‌های ایرانی و تعدادی کشتی خارجی، فاصله میان قشم و هرمز را پیمود و جزیره را محاصره کرد. این محاصره بیش از یک ماه طول کشید. با وجود پیاده‌شدن نیروهای ایرانی در جزیره، پرتغالی‌ها از درون قلعه مستحکم‌شان، به‌شدت مقاومت می‌کردند. امامقلی‌خان تصمیم گرفت کار اشغالگران را یکسره کند. اوایل اردیبهشت سال ۱۰۰۱ش، نیروهای کمکی به سپاه ایران پیوستند. با طلوع آفتاب روز دهم اردیبهشت‌ماه، صدای غرش توپ‌های ارتش ایران، قلعه پرتغالی‌ها را به لرزه درآورد و دیوارهای قلعه را بر سر اشغالگران خراب کرد. غریو مردانه سپاه ایران در سراسر جزیره هرمز پیچید. ساعتی بعد اجساد اشغالگران، همه جای جزیره مشاهده می‌شد و سیمون دومیلا، فرمانده خودپسند پرتغالی، در برابر امامقلی‌خان و سپاهیان سلحشور ایران، زانو زده بود. آزادی جزیره هرمز و پاکسازی خلیج همیشه فارس، از لوث وجود استعمارگران و متجاوزان، به عنوان خاطره‌ای جاودانه در حافظه تاریخی ایرانیان باقی ماند؛ خاطره‌ای که هر سال، آن را با نام «روز ملی خلیج فارس» گرامی می‌داریم.»