مسائل مهم برای انجام مذاکره احتمالی ایران و عربستان

حسین آجرلو، در ارتباط با اخبار منتشر شده در برخی از رسانه های عربی و غربی در مورد انجام مذاکرات بین ایران و عربستان در سطح پایین در بغداد اظهار کرد: اخبار ضد و نقیضی در ارتباط با احتمال انجام این مذاکرات منتشر شده است چنانکه بعضا شاهد برخی از تکذیبیه ها و یا تأییده های غیررسمی بوده ایم و آنچه که در این فرایند مهم است این است که باید توجه داشت چه عواملی باعث شده که این مذاکرات احتمالی برگزار شود.

این کارشناس مسائل غرب آسیا با بیان اینکه اگر مذاکره‌ای بین ایران و عربستان در بغداد با توجه به اخبار منتشر شده برگزار شده باشد، این مذاکرات به خاطر الزامات منطقه‌ای و بین المللی صورت گرفته است و در واقع مذاکراتی ناشی از ساختارها در این دو عرصه است، در این ارتباط افزود: درباره مسائل مهم در این زمینه می توان به موضوع مذاکرات وین در ارتباط با برجام اشاره کرد. از یک طرف ایران نمی خواهد که عربستان در ارتباط با این مذاکرات به مانند قبل سنگ اندازی کند و به دنبال آن است که از فشار سیستمی عربستان به آمریکا در ارتباط با موضوع برجام و مذاکرات تا حدودی جلوگیری کند. از طرف دیگر عربستان هم نمی‌خواهد که به مانند مذاکرات دوره قبل خود را به نوعی وجه المصالحه تصور کرده و احساس کند که بازنده این گفت وگوها است.

آجرلو همچنین با بیان اینکه ایران و عربستان هر کدام در عراق دارای منافعی هستند و عراق با توجه به شرایط و الزامات خود از جمله تأمین منافع اش به دنبال این است که تنش ها بین ایران و عربستان را تا حدودی کاهش دهد و این دو را به یکدیگر نزدیک کند، گفت: ایران و عربستان هر دو در عراق دارای قدرت و منافعی هستند و عراق نمی خواهد به میدان رقابتی بین این دو کشور تبدیل شود. در این چارچوب مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق بارها تأکید کرده که باید مذاکراتی بین کشورهای منطقه صورت بگیرد و در چند روز گذشته نیز عمار حکیم یکی از فعالان سیاسی در عراق در اظهاراتی تأکید کرده که باید نظام منطقه ای هوشمند برای مقابله با تروریسم ایجاد شود. پس به نظر می رسد یکی از دلایل انجام این مذاکرات تلاش و تمایل عراق بر این موضوع بوده و هر دو کشور ایران و عربستان می دانند که نمی توانند با  در خواست عراق در این زمینه مخالفت جدی کنند چرا که تمایلی ندارند آینده سیاسی و امنیتی شان در عراق با مشکل مواجه شود.

وی ادامه داد: از دیگر سو در چند وقت اخیر ایران مشاهده کرده که هر چقدر سطح تنش‌ها با کشورهای عربی خلیج فارس بیشتر شده است، تمایل آن ها برای عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی افزایش پیدا کرده و قطعا حضور صهیونیست ها در منطقه موضوعی نیست که ایران بتواند با آن کنار بیاید. بنابراین به نظر می رسد ایران تلاش دارد که با کاهش تنش های خود با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس موضوع عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی از سوی این کشورها را با هزینه هایی همراه کند. در جهان اسلام نیز برای عربستان عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی تصمیم سختی است. ریاض در شرایطی حاضر می شود که این کار را انجام دهد که تهدید ایران برای آن‌ها جدی تر شود و به بهانه ایران هراسی به سمت صهویست ها حرکت کند.

این کارشناس مسائل غرب آسیا همچنین گفت: تحولات در یمن از جمله برتری انصارالله در استان مارب باعث شده که طرف عربستانی به این گفت‌وگوها تمایل پیدا کند بنابراین همان طور که اشاره شد یکسری الزامات ساختاری و بین المللی باعث شده که این مذاکرات احتمالی انجام شود.

وی در مورد اینکه آیا این احتمال وجود دارد که این مذاکرات به سطح بالا و جدی تری ورود پیدا کند؟ اظهار کرد: وارد شدن به این مرحله از مذاکرات به عوامل موثری از جمله عوامل داخلی تأثیرگذار بر سیاست خارجی دو کشور نیز معطوف می شود.

آجرلو با بیان اینکه من نسبت به ادامه این مذاکرات و به نتیجه رسیدن آن ها در حال حاضر خوش بین نیستم، گفت: ورود به چنین مذاکراتی نیازمند یکسری پیش شرط ها از جمله تلاش برای کاهش تنش ها است. این در حالی است که ما هیچ تلاشی را در حال حاضر در این زمینه از سوی دو کشور مشاهده نمی کنیم و همچنان درگیری های لفظی بین مقامات دو کشور در جریان است.

این کارشناس مسائل غرب آسیا تصریح کرد: برای تحقق این موضوع می بایست شاهد تغییر رویکرد در مقامات تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز دو کشور نسبت به همدیگر باشیم در حالی که این رویکرد نیز مشاهده نمی شود و هر دو کشور همچنان اعتقاد به رقابت سخت و امنیتی دارند و نگاهشان بازی و مذاکرات "برد -برد" نیست. هر دو کشور می‌خواهند رویکرد ابزار سخت را حفظ کنند. بنابراین مذاکرات بین دو کشور در زمانی جدی خواهد بود که شاهد تغییر رویکرد و تلاش برای کاهش تنش از سوی دو کشور باشیم.